3 Pomorski Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy był jednostką lotnictwa Wojska Polskiego, która funkcjonowała od 1944 do 1992 roku.
Historia
Na przełomie sierpnia 1944 roku, w skład 1 Armii Wojska Polskiego włączono radziecki 611 Pułk Lotnictwa Szturmowego (611-й штурмовой авиационный полк), który został sformowany według etatu Nr 015/282 i liczył 199 osób (zgodnie z rozkazem ogólnym Nr 0211 dowódcy 1 AWP z dnia 28 sierpnia 1944 roku o włączeniu jednostek do armii).
Już dwa dni później, pułk został podporządkowany dowódcy 1 Dywizji Lotniczej, płk Józefowi Smadze (zgodnie z rozkazem dowódcy 1 AWP Nr 0213/KG z dnia 30 sierpnia 1944 roku „o tymczasowej organizacji dowództwa 1 dywizji lotniczej”).
31 października 1944 roku 1 Dywizja Lotnictwa została przekształcona w 4 Mieszaną Dywizję Lotnictwa, a 611 Pułk Lotnictwa Szturmowego przemianowano na 3 Pułk Lotnictwa Szturmowego (zgodnie z rozkazem nr 91 ND WP z 31 sierpnia 1944 roku „o organizacji związków i jednostek lotniczych”).
Po zakończeniu działań wojennych, pułk wraz z 73 Batalionem Obsługi Lotnisk został przeniesiony na lotnisko w Bydgoszczy.
W styczniu 1946 roku rozformowano Dowództwo 1 Dywizji Lotnictwa Bombowego oraz 4 i 5 Pułk Lotnictwa Bombowego, co doprowadziło do przekształcenia 1 Pomorskiej Mieszanej Dywizji Lotnictwa w 2 Pomorską Dywizję Lotnictwa Szturmowego, a 2 i 3 Pułk Lotnictwa Szturmowego w 4 i 5 Pułk Lotnictwa Szturmowego (na podstawie rozkazu Nr 019/Org. ND WP z dnia 22 stycznia 1946 roku oraz rozkazu Nr 08 dowódcy Lotnictwa WP z 24 stycznia 1946 roku).
Jednostka została przeniesiona na lotnisko Lublinek w Rudzie Pabianickiej.
We wrześniu 1950 roku, pułk stacjonujący w Elblągu, został podporządkowany dowódcy 8 Dywizji Lotnictwa Szturmowego (zgodnie z rozkazem Nr 070/Org. MON z dnia 11 lipca 1950 roku oraz rozkazem Dowódcy Wojsk Lotniczych Nr 0160/Org. z dnia 1 września 1950 roku).
W okresie od 1 maja do 1 listopada 1952 roku, na bazie 5 PLSz w Elblągu, sformowano Dowództwo 13 Dywizji Lotnictwa Szturmowego, 50 Pułk Lotnictwa Szturmowego, 66 Kompanię łączności oraz 56 Ruchome Warsztaty Remontu Lotnictwa. Te jednostki, wraz z 51 Pułkiem Lotnictwa Szturmowego formowanym w Gdańsku – Wrzeszczu, zostały podporządkowane dowódcy 13 DLSz (na podstawie rozkazu Nr 0096/Org. MON z dnia 11 grudnia 1951 roku).
W listopadzie 1952 roku zaniechano formowania 13 DLSz, rozformowano dowództwo dywizji oraz 50 PLSZ oraz pododdziały dywizyjne. 5 Pułk Lotnictwa Szturmowego ponownie został podporządkowany dowódcy 8 Dywizji Lotnictwa Szturmowego, a 51 Pułk Lotnictwa Szturmowego podporządkowano dowódcy 16 Dywizji Lotnictwa Szturmowego (zgodnie z rozkazem Nr 0078/Org. MON z dnia 19 listopada 1952 roku).
W sierpniu 1964 roku 5 Pułk Lotnictwa Myśliwsko-Szturmowego otrzymał nazwę wyróżniającą „Pomorski” (na podstawie rozkazu nr Pf-40/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 sierpnia 1964 roku).
W maju 1967 roku pułk przejął dziedzictwo tradycji oraz nazwę i numer 3 Pułku Lotnictwa Szturmowego, stając się 3 Pomorskim Pułkiem Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego (zgodnie z rozkazem nr 07/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 maja 1967 roku, w sprawie przekazania jednostkom wojskowym historycznych nazw i numerów oddziałów frontowych oraz ustanowienia dorocznych świąt jednostek).
W lutym 1988 roku 3 PLMB został podporządkowany dowódcy 3 Brandenburskiej Dywizji Lotnictwa Myśliwsko-Bombowego (na podstawie zarządzenia Nr 06 Dowódcy Wojsk Lotniczych z dnia 23 lutego 1982 roku).
We wrześniu 1988 roku pułk został przemianowany na 3 Pomorski Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy. Samoloty Su-7 zostały zastąpione przez samoloty „Iskra”.
Do dnia 30 kwietnia 1992 roku 3 Pomorski Lotniczy Pułk Szkolno-Bojowy został rozformowany.
Uroczyste rozformowanie jednostki miało miejsce 6 marca 1992 roku, podczas którego pożegnano sztandar pułku.
Bibliografia
Izydor Koliński, Przejście lotnictwa polskiego na stopę pokojową w latach 1945-1947, WPH Nr 1 (107) z 1984 roku.
Izydor Koliński: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Cz. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978. Brak numerów stron w książce.
Czesław Krzemiński: Pułki Ludowego Lotnictwa Polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1981. ISBN 83-206-0196-7. Brak numerów stron w książce.
Eugeniusz Banaszczyk: Skrzydlata dywizja. Warszawa: Książka i Wiedza, 1987. ISBN 83-05-11754-5. Brak numerów stron w książce.
Cumft Olgierd, Hubert Kazimierz Kujawa: Księga lotników polskich: poległych, zmarłych i zaginionych 1939-1946. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1989, s. 97в. ISBN 83-11-07329-5.
Świdwińska Dywizja Lotnicza obronie granic RP w latach 1951-1998.