3 Pomorska Dywizja Zmechanizowana im. Romualda Traugutta
3 Pomorska Dywizja Zmechanizowana (3 DZ) to związek taktyczny wojsk zmechanizowanych ludowego Wojska Polskiego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na mocy zarządzenia nr 023/Org. szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 7 marca 1962 roku, 3 Pomorska Dywizja Piechoty została przekształcona w 3 Pomorską Dywizję Zmechanizowaną według etatów nr 5/323-5/337, jako skadrowana dywizja zmechanizowana, licząca 2237 żołnierzy oraz 68 pracowników cywilnych.
W skład pułku zmechanizowanego wchodziły trzy bataliony piechoty zmotoryzowanej, każdy o innym stopniu skadrowania, a także kompania czołgów oraz artyleria pułkowa. W artylerii pułkowej znajdowała się bateria moździerzy 120 mm, a bateria armat przeciwpancernych była w dużym stopniu skadrowana. Pułk liczył 318 żołnierzy i dysponował następującym uzbrojeniem: 7 czołgów T-34/85, 1 transporter opancerzony BTR-152, 6 armat przeciwpancernych 85 mm, 6 dział bezodrzutowych 82 mm, 6 armat przeciwpancernych 57 mm, 6 moździerzy 120 mm, 9 moździerzy 82 mm, 4 karabiny przeciwlotnicze PKM-2 oraz 61 granatników RPG-2. Pułk czołgów składał się z pięciu kompanii czołgów średnich, plutonu piechoty oraz skadrowanego plutonu przeciwlotniczego, licząc 212 żołnierzy i 36 czołgów średnich T-34/85.
Na przełomie 1964 i 1965 roku dywizja przeszła na nowe etaty „skadrowanej dywizji zmechanizowanej”. Jej pułk zmechanizowany, zamiast tradycyjnych pododdziałów bojowych, miał jedynie jeden batalion ochrony i szkolenia rezerw, składający się z kompanii ochrony oraz skadrowanej kompanii piechoty zmotoryzowanej. Pozostałe elementy dowodzenia i zabezpieczenia logistycznego, z wyjątkiem sekcji technicznej, której podporządkowano kompanię napraw i konserwacji, zorganizowane były według dotychczasowych zasad. W pułku znajdowało się 226 żołnierzy oraz uzbrojenie w postaci 2 czołgów T-34/85 i 15 granatników RPG-2. W pułku czołgów średnich liczba pododdziałów bojowych została ograniczona do jednej kompanii czołgów i plutonu ochrony, co dało 208 żołnierzy i 7 czołgów T-34/85.
W 1988 roku 3 DZ została przekształcona w 3 Bazę Materiałowo-Techniczną. W 1991 roku, w ramach planu odbudowy jednostek na „ścianie wschodniej”, rozpoczęto odtwarzanie 3 Dywizji Zmechanizowanej. Sformowano dowództwo dywizji oraz 7 pułk zmechanizowany. Jednak w 1993 roku, z powodu braków kadrowych i sprzętowych, formowanie kolejnych jednostek zostało wstrzymane. W 1994 roku powstała 3 Brygada Zmechanizowana, która osiągnęła gotowość bojową w kolejnym roku.
Struktura organizacyjna
W skład 3 Dywizji Zmechanizowanej wchodziły:
- Dowództwo 3 Dywizji Zmechanizowanej w Lublinie
- 7 Kołobrzeski pułk zmechanizowany w Lublinie
- 8 Bydgoski pułk zmechanizowany w Hrubieszowie
- 45 pułk zmechanizowany w Siedlcach
- 5 pułk czołgów średnich we Włodawie
- 3 Kołobrzeski pułk artylerii w Chełmie
- 18 dywizjon artylerii przeciwlotniczej w Siedlcach
- 42 dywizjon rakiet taktycznych w Choszcznie (eksterytorialnie w POW)
- 4 batalion saperów w Sandomierzu
- 53 batalion łączności w Lublinie
- 3 batalion remontowy w Lublinie
Dowódcy dywizji
- płk Janusz Sieczkowski (1962–1966)
- płk Edward Mogielnicki (1966–1967)
- płk Henryk Wysocki (1967–1968)
- płk Filip Majewski (1968–1971)
- płk Franciszek Fiutek (1971–1974)
- płk Mieczysław Kędzia (1974–1977)
- płk / gen. bryg. Kazimierz Bogdanowicz (1978–1983)
- płk Jan Wójtowicz (1983–1988)
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Jerzy Kajetanowicz, Polskie wojska pancerne i zmechanizowane w latach 1955–1990, Poligon 2010, nr 3
Jerzy Kajetanowicz, Związki taktyczne i oddziały polskich wojsk pancernych i zmechanizowanych w latach 1945–1970. Zmiany organizacyjne, „Zeszyty Naukowe WSOWL”, 2 (144), 2007. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych. ISSN 1731-8157.
Jerzy Kajetanowicz, Polska piechota w latach 1955–1963, „Zeszyty Naukowe WSOWL”, 2 (128), 2003. Wrocław: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych. ISSN 1230-5243.
Tomasz Leszkowicz, Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej, Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.
BenonB. Miśkiewicz, Wojsko polskie w XX wieku, Poznań: wydawnictwo Kurpisz, 2006, ISBN 83-89738-76-7, OCLC 69270962. Brak numerów stron w książce.
Franciszek Puchała, Budowa potencjału bojowego Wojska polskiego 1945-1990. Obszary szpiegowskich działań, Warszawa: Fundacja „Historia i Kultura”, 2013. ISBN 978-83-11-12800-2.