3 Gwardyjska Armia Pancerna (ros. 3-я гвардейская танковая армия) – to związek operacyjny Armii Czerwonej ZSRR, który działał w czasie II wojny światowej oraz w okresie powojennym.
Historia
Formowanie nowej 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej rozpoczęło się w maju 1943 roku pod dowództwem gen. por. Pawła Rybałki. W lipcu jednostka ta weszła w skład Frontu Briańskiego i uczestniczyła w bitwie na łuku kurskim. W tym okresie w armii służyło około 40 tysięcy żołnierzy, dysponujących 731 pojazdami pancernymi oraz 700 działami i moździerzami. W skład 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej wchodziły początkowo: 12 Korpus Pancerny, 15 Korpus Pancerny oraz inne oddziały.
Ludowy Komisarz Obrony ZSRR, doceniając zaangażowanie żołnierzy korpusów w bitwie, 26 lipca 1943 roku wydał rozkaz o ich przemianowaniu na korpusy gwardyjskie. Naczelny Dowódca Józef Stalin również wysoko ocenił działania bojowe 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej, składając podziękowania jej całemu składowi osobowemu. Po bitwie pod Kurskiem, 3 Gwardyjską Armię Pancerną wycofano do odwodu Naczelnego Dowództwa, co skutkowało zmianą jej składu. Nowa struktura obejmowała: 6 Gwardyjski Korpus Pancerny, 7 Gwardyjski Korpus Pancerny, 9 Korpus Zmechanizowany, 91 Samodzielną Brygadę Pancerną oraz 50 Pułk Motocyklowy. 91 SBPanc. i 50 PM stanowiły odwód dowódcy armii i były wykorzystywane do zadań doraźnych. Oddziały 3 Gwardyjskiej Armii Pancernej dotarły do rejonu Dniepru na południe od Kijowa 21 września 1943 roku, pokonując w trzy dni około 200 km. Jako pierwsi Dniepr sforsowali żołnierze 51 Gwardyjskiej Brygady Pancernej.
Pod koniec 1944 roku armia brała udział w walkach na przyczółku sandomierskim. Operację wiślańsko-odrzańską rozpoczęła 12 stycznia 1945 roku atakiem na Kielce, zdobywając miasto już 15 stycznia.
Dowództwo armii
Dowódca:
gen. płk Pawieł Rybałko (14.05.1943 – 1946)
Szef sztabu:
gen. mjr Wasilij Mitrofanow (14.05.1943 – 29.03.1944)
gen. mjr Dmitrij Bachmietiew (29.03.1944 – 09.05.1945)
Członek Rady Wojennej:
gen. Siemion Mielnikow (14.05.1943 – 29.05.1944)
Struktura organizacyjna
Skład w 1943:
- 12 Korpus Pancerny, 26 lipca przemianowany na 6 Gwardyjski Korpus Pancerny,
- 15 Korpus Pancerny, 26 lipca przemianowany na 7 Gwardyjski Korpus Pancerny,
- 2 Korpus Zmechanizowany, 26 lipca przemianowany na 7 Gwardyjski Korpus Zmechanizowany.
Skład w 1945:
- 6 Gwardyjski Korpus Pancerny,
- 7 Gwardyjski Korpus Pancerny,
- 9 Korpus Zmechanizowany.
Operacje
- Operacja orłowska (VIII 1943 r.);
- Bitwa o Kijów (1943) (XI – XII 1943 r.);
- Operacja żytomiersko-berdyczowska (XII 1943 r. – I 1944 r.);
- Operacja proskurowsko-czerniowiecka (III – IV 1944 r.);
- Operacja lwowsko-sandomierska (VII – VIII 1944 r.);
- Operacja wiślańsko-odrzańska (I – II 1945 r.);
- Operacja dolnośląska (II 1945 r.);
- Operacja berlińska (IV – V 1945 r.);
- Operacja praska (V 1945 r.).
Przypisy
Bibliografia
Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944-1945. Warszawa: 1971.
Iwan Jakubowski: Ziemia w ogniu. Warszawa: 1976.
Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Wasilij Iwanowicz Czujkow: Początek drogi. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1963. Brak numerów stron w książce.
Igor Drogowoz: Czerwona nawałnica. T. 1: Przygotowania. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 2000. Brak numerów stron w książce.
Igor Drogowoz: Czerwona nawałnica. T. 2: Wojna. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 2001. Brak numerów stron w książce.
Andrej Antonowicz Grieczko: Siły zbrojne państwa radzieckiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975. Brak numerów stron w książce.
Andrej Antonowicz Grieczko: Historia drugiej wojny światowej 1939 – 1945 w dwunastu tomach. T. 4-10. Warszawa: 1976-1983. Brak numerów stron w książce.
W. Iwanowski: Operacje okrążające II wojny światowej na europejskim TWD (studium historyczno-wojskowe). Warszawa: 1973. Brak numerów stron w książce.
Izmienenija v organizacji tankovogo korpusa v gody VOV
Michał Kazakow: Nad mapą minionych bitew. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967. Brak numerów stron w książce.
Kniak A., Armii RKKA
Kniak A., Kavalerijskije divizii RKKA
Kniak A., Tankovyje divizii RKKA
Mikołaj Popiel: Czołgi ruszyły na zachód. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1963, s. 404.
Potapov Valeri, The Structure and Organization of the Red Army’s Tank Forces. battlefield.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-14)].
Franciszek Skibiński: The Structure and Organization of the Red Army’s Tank Forces. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. Brak numerów stron w książce.
Svirin M., Quantity and condition of tanks in Red Army. battlefield.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-12-13)].
Michaił Kozłow: Великая Отечественная война 1941-1945: энциклопедия. Moskwa: 1985. Brak numerów stron w książce.
Donald Sommerville: Kronika II Wojny Światowej. Warszawa: 1992. ISBN 83-900585-6-1.
Fryderyk Zbiniewicz: Armia radziecka w wojnie z hitlerowskimi Niemcami. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1988. ISBN 83-11-07489-5. Brak numerów stron w książce.