3 grosze 1796 Borussiae

Moneta trzygroszowa, wybita w Berlinie oraz Wrocławiu w roku 1796, została wykonana na stopie menniczej zbliżonej do polskiej z 1766 roku. Charakteryzuje się ona identycznymi parametrami jak moneta 3 grosze 1796, która była bita dla Prus Południowych.

Awers

Na awersie umieszczono popiersie Fryderyka Wilhelma II z prawego profilu, a wokół niego widnieje napis: „FRIDERICUS•WILHELM•BORUSS•REX”.

Rewers

Na rewersie, na owalnej tarczy zwieńczonej koroną, przedstawiono orła pruskiego. Tarcza otoczona jest wieńcem, pod nią znajduje się znak mennicy – literka A lub B, a dookoła widnieje napis: „GROSSUS•BORUSSIAE•TRIPLEX•”, po którym umieszczono rok bicia – 1796.

Opis

Moneta została wykonana z miedzi i bita w mennicach w Berlinie (literka A) i Wrocławiu (literka B). Stopień rzadkości różnych odmian przedstawiono w tabeli:

Wszystkie aspekty tej monety, z wyjątkiem nazwy prowincji na rewersie – BORUSSIAE zamiast BORUSS MERID, są identyczne z monetą trzygroszową wybitą w tym samym roku oraz w tych samych mennicach dla Prus Południowych. Z powodu upływu czasu oraz braku jakichkolwiek oficjalnych informacji z mennic w Berlinie i Wrocławiu, a także z odpowiedniego ministerstwa pruskiego, rozstrzyganie kwestii przeznaczenia tej monety w XXI wieku jest niemożliwe. Część kolekcjonerów traktuje ją jako monetę początkową, co oznacza, że mogła być omyłkowo wybita dla Prus Południowych, podczas gdy inni sądzą, że była przeznaczona dla Prus Wschodnich oraz Zachodnich. Podobny problem występuje w przypadku rzadkiej półgroszówki (R6) bitej w tym samym roku we Wrocławiu, gdzie zamiast BORUSS MERID widnieje napis REGNI BORUSS.

Warto zauważyć, że Prusy Zachodnie, które powstały w 1773 roku i były w unii monetarnej z Prusami Wschodnimi, obejmowały ziemie zabrane I Rzeczypospolitej w wyniku rozbioru w 1772 roku. Częścią Prus Wschodnich, utworzonych w 1772 roku, była Warmia, również odebrana I Rzeczypospolitej w wyniku tego samego rozbioru, a Prusy Południowe powstały z ziem drugiego i trzeciego rozbioru pruskiego. Dlatego moneta 3 grosze 1796 Borussiae zajmuje istotne miejsce w polskiej numizmatyce.

Podobny problem występuje w przypadku bardzo rzadkich (R8) trzygroszówek z 1816 roku, które były bite dla Wielkiego Księstwa Poznańskiego w mennicach w Berlinie i Wrocławiu, gdzie zamiast GR.HERZ. POSEN widnieje napis PREUSS.