3 Dywizjon Taborów to jednostka taborowa Wojska Polskiego działająca w okresie II Rzeczypospolitej.
W trakcie swojego istnienia, oddział przeszedł kilka reorganizacji. W 1923 roku dywizjon stacjonował w Sokółce, a w 1939 roku znajdowała się tam kadra 3 dywizjonu taborów.
Formowanie i zmiany organizacyjne
W 1923 roku dywizjon podlegał Dowództwu Okręgu Korpusu Nr III i był stacjonowany w Sokółce, z wyjątkiem Kadry Szwadronu Zapasowego, która znajdowała się w Grodnie. Dowódca dywizjonu pełnił także rolę szefa taborów Okręgu Korpusu Nr III.
1 października 1925 roku, w wyniku reorganizacji wojsk taborowych, dywizjon został przekształcony w 3 szwadron taborów. Równocześnie utworzono Szefostwo Taborów w ramach Dowództwa Okręgu Korpusu Nr III. W lipcu 1926 roku, w związku z redukcją liczby formacji taborowych (zgodnie z rozkazem MSWojsk. Oddz. I Szt. Gen. L. 2579/org. oraz rozporządzeniem wykonawczym Dep. II L. 1600/tab. tjn.), szwadron został skadrowany.
12 września 1930 roku opublikowano „Organizację taborów na stopie pokojowej. Przepisy służbowe”, a 18 września 1930 roku wydano rozkaz dotyczący wprowadzenia nowej organizacji formacji taborowych. 3 szwadron taborów został przekształcony w kadrę 3 dywizjonu taborów.
W 1939 roku kadra 3 dywizjonu taborów stacjonowała w Sokółce.
Struktura organizacyjna
Organizacja dywizjonu w 1923 roku obejmowała:
- dowództwo dywizjonu,
- cztery lub pięć szwadronów taborowych,
- skład i warsztat taborowy,
- kadrę szwadronu zapasowego w Grodnie,
- kadrę Okręgowego Szpitala Koni nr III w Grodnie,
- kolumny przewozowe.
Mobilizacja
Kadra 3 dywizjonu taborów była jednostką mobilizującą. Komendant kadry odpowiadał za przygotowanie i przeprowadzenie mobilizacji zgodnie z Instrukcją mobilizacyjną dla dowódców jednostek mobilizujących – część I. Pokojowa kadra dywizjonu taborów przed przystąpieniem do działań mobilizacyjnych przechodziła w alarmie na wojenny etat „kadry mobilizacyjnej taborów nr 3” (organizacja wojenna L.3349/mob.org., uzupełniona zgodnie z zestawieniem specjalności L.33349/mob.AR oraz uzbrojona i wyposażona według wojennych należności materiałowych L.3349/mob./mat.). Po zakończeniu mobilizacji kadra mobilizacyjna była likwidowana. Kadra mobilizacyjna taborów nr 3 była mobilizowana w alarmie w grupie jednostek oznaczonych kolorem czerwonym. 23 sierpnia 1939 roku zarządzono mobilizację jednostek czerwonych w obszarze Okręgu Korpusu Nr III. Godzina „A” została ustalona na 6.00 24 sierpnia. Kadra mobilizacyjna taborów nr 3 została sformowana w ciągu 12 godzin (A+12). 30 sierpnia ogłoszono mobilizację powszechną, której pierwszy dzień wyznaczono na 31 sierpnia. Trzeciego dnia mobilizacji powszechnej (2 września) gotowość miała osiągnąć pierwsza mobilizowana jednostka. Osiągnięcie gotowości przez ostatnie dwie jednostki zaplanowano na 15 dzień mobilizacji powszechnej. Zmobilizowane jednostki były ewidencjonowane w Ośrodku Zapasowym Taborów nr 2 w Radymnie.
Zgodnie z poprawionym planem mobilizacyjnym „W”, kadra mobilizacyjna taborów nr 3 w Sokółce mobilizowała następujące jednostki taborów:
- Okręgową Składnicę Taborową nr 3,
- kolumny sanitarne konne nr 31, 32 i 33,
- kolumny taborowe jednokonne nr 305, 306, 307, 308, 313, 314, 315, 316, 321, 322, 323, 324, 331, 332, 333, 334, 335, 336, 337, 338, 361, 362, 363, 364,
- Dowództwa Grup Marszowych Służb typ I (armijne) nr 31, 32, 33,
- Dowództwa Grup Marszowych Służb typ II (dywizyjne) nr 301, 302, 309, 310, 317, 318, 331, 332,
- warsztat taborowy nr 331,
- park taborowy (jednokonny) nr 31,
- pluton taborowy nr 361,
- zapas koni nr 31,
- zapas koni Okręgu Korpusu III.
Obsada personalna
Dowódcy dywizjonu i szwadronu oraz komendanci kadry:
- ppłk tab. Władysław Czermak (IV 1923 – 1 X 1925 → kierownik Centralnej Składnicy Taborowej),
- mjr tab. Marian Frydrychowicz (1 X 1925 – VII 1926 → dowódca 1 szw. tab),
- kpt. tab. Franciszek Drwota (p.o. VII – XI 1926 → dowódca 8 szw. tab.),
- rtm. Marian Metelski (od XI 1926),
- kpt. Hubert Lorenczuk (był III 1939).
Zastępcy dowódcy dywizjonu:
- mjr tab. Antoni Burchard (1923 – 1 X 1925 → p.o. szefa Szefostwa Taborów DOK III),
Komendant Kadry Szwadronu Zapasowego:
- kpt. tab. Stefan Suchorzewski (p.o. 1923 – 1924).
Kwatermistrzowie szwadronu:
- rtm. tab. Franciszek Drwota (1 X 1925 – VII 1926 → p.o. dowódcy szwadronu),
- rtm. tab. Stefan Suchorzewski (VII 1926 – 1 IV 1929 → kwatermistrz 7 dtab),
- por. tab. Zdzisław Koziołkowski (p.o. 1 IV 1929 – X 1930 → 5 dtab).
Obsada personalna kadry 3 dywizjonu taborów w marcu 1939 roku:
- komendant kadry – kpt. Lorenczuk Hubert,
- oficer mobilizacyjny – kpt. Świderski Antoni,
- oficer administracyjno-materiałowy – por. Radwański Leon.
Żołnierze dywizjonu – ofiary zbrodni katyńskiej:
Biogramy zamordowanych można znaleźć na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-08-18].
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2/III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
Witold Jarno: Okręg Korpusu Wojska Polskiego nr IV Łódź 1918-1939. Łódź: Wydawnictwo „Ibidem”, 2001. ISBN 83-88679-10-4.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1995. ISBN 83-85621-87-3.