3 Dywizja Pancerna
3 Dywizja Pancerna (niem. 3. Panzer-Division) to niemiecka dywizja pancerna, która działała w czasie II wojny światowej. Brała udział w agresji na Polskę i Francję, a także w ataku na Związek Radziecki.
Historia
Dywizja została utworzona w Berlinie w oparciu o rozkaz z dnia 15 października 1935 roku.
W roku 1939, w ramach XIX Korpusu Armijnego (4 Armia), uczestniczyła w agresji na Polskę. Po zakończeniu walk dywizja została przeniesiona na Zachód i włączona do 6 Armii.
W składzie 6 Armii, w 1940 roku, wzięła udział w agresji na Francję. 3 Dywizja Pancerna była najbardziej wysuniętym na północ związkiem pancernym Grupy Armii B, odpowiedzialnym za osłanianie prawej flanki ataku przez Ardeny. Atakując przez Gembloux i Charleroi, dotarła do Arras, gdzie, wspólnie z 7 Dywizją Pancerną oraz elementami Dywizji Pancernej SS „Totenkopf”, odparła 21 maja ostatnią próbę wydostania się z kotła Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego. Następnie wzięła udział w operacji Rot, właściwym uderzeniu na Francję. 4 czerwca 1940 roku zaatakowała pozycje francuskie pod Compiègne, a po ich przełamaniu ruszyła na południe w kierunku Reims i Briare, kończąc kampanię w okolicach Limoges. 3 Dywizja Pancerna osiągnęła znaczące sukcesy przy minimalnych stratach własnych, a po zakończeniu działań bojowych we wrześniu 1940 roku została przeniesiona do Niemiec, gdzie stacjonowała do maja 1941 roku, przechodząc reorganizację.
W czerwcu 1941 roku dywizja weszła w skład 2 Grupy Pancernej Grupy Armii Środek i wzięła udział w ataku na Związek Radziecki. Atak rozpoczęła 22 czerwca 1941 roku, przeprawiając się przez Bug w rejonie Twierdzy Brześć. Walczyła przeciw Armii Czerwonej na środkowym odcinku frontu, w rejonach Mińska, Smoleńska, Kijowa, Briańska i Tuły.
W grudniu 1941 roku dywizja została włączona do 6 Armii Grupy Armii Południe i walczyła na froncie południowym. W szczególności stoczyła zacięte walki w rejonie Charkowa latem 1942 roku, a następnie nad Dnieprem. Później trafiła do nowo utworzonej Grupy Armii A, biorąc udział w walkach mających na celu zajęcie Kaukazu. Następnie walczyła na Ukrainie, cofając się w kierunku polskiej granicy, m.in. na przełomie lipca i sierpnia 1943 roku toczyła walki nad Miusem.
We wrześniu 1944 roku dywizja została wycofana na teren okupowanej Polski, gdzie zajęła pozycje nad Narwią, wchodząc w skład 2 Armii Grupy Armii Środek.
W styczniu 1945 roku została przeniesiona na Węgry, gdzie weszła w skład 6 Armii Grupy Armii Południe. Na Węgrzech stoczyła zacięte walki z Armią Czerwoną, w wyniku których została zdziesiątkowana i rozbita. W kwietniu 1945 roku wycofano ją do Austrii, gdzie w maju 1945 roku skapitulowała przed wojskami amerykańskimi.
Dowództwo dywizji
Dowódcy:
- gen. por. Leo Freiherr Geyr von Schweppenburg (1935–1939)
- gen. mjr Horst Stumpff (1939–1940)
- gen. mjr Friedrich Kühn (1940)
- gen. mjr Horst Stumpff (1940)
- gen. por. Walther Model (1940–1941)
- gen. mjr Hermann Breith (1941–1942)
- gen. mjr Franz Westhoven (1942–1943)
- gen. mjr Fritz Bayerlein (1943–1944)
- płk Rudolf Lang (1944)
- gen. por. Wilhelm Philipps (1944–1945)
- płk Wilhelm Söth (1945)
- płk Volkmar Schöne (1945)
Szefowie sztabu:
- mjr Freiherr Harald von Elverfeldt (w czasie ataku na Polskę)
Struktura organizacyjna
Skład w 1935 roku:
- Dowództwo 3 Dywizji Pancernej
- 3 Brygada Pancerna „Berlin” (3.Panzer-Brigade „Berlin”)
- 5 pułk pancerny „Wünsdorf” (Panzer-Regiment 5 „Wünsdorf”)
- 6 pułk pancerny „Neuruppin” (Panzer-Regiment 6 „Neuruppin”)
- 3 Brygada Strzelców „Eberswalde” (3.Schützen-Brigade „Eberswalde”)
- 3 pułk strzelców (Schützen-Regiment 3)
- 3 batalion motocyklowy (Kradschützen-Abteilung 3)
- 75 pułk artylerii (Artillerie-Regiment 75)
- 3 kompania rozpoznawcza (zmotoryzowana) (Aufklärungs-Abteilung 3)
Skład w 1941 roku:
- 6 pułk pancerny (Panzer-Regiment 6)
- 3 Brygada Strzelców (3.Schützen-Brigade)
- 3 pułk strzelców (Schützen-Regiment 3)
- 394 pułk strzelców (Schützen-Regiment 394)
- 3 batalion motocyklowy (Kradschützen-Bataillon 3)
- 75 pułk artylerii (Artillerie-Regiment 75)
- 543 dywizjon niszczycieli czołgów (Panzerjäger-Abteilung 543)
- 3 batalion rozpoznawczy (Aufklärungs-Abteilung 3)
- 39 batalion łączności (Nachrichten-Abteilung 39)
- 39 batalion pionierów (Pionier-Bataillon 39)
W dniu 22 czerwca 1941 roku dywizja dysponowała 198 czołgami.
Skład w 1943 roku:
- 6 pułk pancerny (Panzer-Regiment 6)
- 3 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 3)
- 394 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 394)
- 75 pułk artylerii pancernej (Panzer-Artillerie-Regiment 75)
- 3 pancerny batalion rozpoznawczy (Panzer-Aufklärungs-Abteilung 3)
- 314 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (Heeres-Flak-Artillerie-Abteilung 314)
- 543 dywizjon niszczycieli czołgów (Panzerjäger-Abteilung 543)
- 3 batalion rozpoznawczy (Aufklärungs-Abteilung 3)
- 39 batalion łączności (Nachrichten-Abteilung 39)
- 39 batalion pionierów (Pionier-Bataillon 39)
W przededniu bitwy pod Kurskiem dywizja dysponowała 90 czołgami.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
D.M. Proektor: Agresja i katastrofa. Warszawa: 1973.
Jorge Rosado, Chris Bishop: Dywizje pancerne Wehrmachtu 1939–1945. Poznań: Wydawnictwo Vesper, 2012. ISBN 978-83-7731-130-1.
Rajmund Szubański, Polska broń pancerna 1939, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1989, wyd. II poprawione i uzupełnione, ISBN 83-11-07660-X
Piotr Zarzycki: Suplement do września 1939. Warszawa: 2014. ISBN 978-83-933204-7-9.