3 Dywizja Górska (III Rzesza)

3 Dywizja Górska

3 Dywizja Górska (niem. 3. Gebirgs-Division) to jednostka górska Wehrmachtu, która brała udział w agresji na Polskę, Norwegię oraz w ataku na Związek Radziecki.

Historia

3 Dywizja Górska została utworzona na początku kwietnia 1938 roku w Grazu z komponentów 5 i 7 austriackich dywizji. Jej skład ulegał zmianom w trakcie działań wojennych.

Po inwazji III Rzeszy na Polskę 1 września 1939 roku, dywizja, atakując z terytorium Słowacji, walczyła na obszarze Polski, stawiając czoła 10 Brygadzie Kawalerii, a jej natarcie prowadziło przez Tarnów w kierunku Sanu w rejonie Sanoka. 12 września 1939 roku dywizja została wycofana z okolic Sanoka pieszo na Słowację, a następnie transportami kolejowymi skierowana na front zachodni, w okolice Traben-Trarbach.

Pod dowództwem gen. Eduarda Dietla uczestniczyła w ataku na Norwegię w 1940 roku. Jeden z pułków dywizji brał udział w bitwie o Narwik, gdzie został jednak rozbity przez oddziały brytyjskie. Po uzupełnieniu stanu osobowego dywizja pozostała w Norwegii jako oddział okupacyjny. Po ataku Niemiec na ZSRR, który rozpoczął się 22 czerwca 1941 roku, dywizja walczyła przeciwko Armii Czerwonej na północnym froncie w ramach 20. Armii Górskiej (Armia Leppland). Na początku października 1941 roku została zatrzymana przez kontrataki, co doprowadziło do walk pozycyjnych z dużymi stratami własnymi. W styczniu 1942 roku jednostka została przerzucona do Niemiec w celu uzupełnienia sił, gdzie utworzono 144 pułk strzelców górskich.

W kwietniu 1942 roku dywizja została ponownie przetransportowana do Norwegii, w okolice Lillehammer, jako siły okupacyjne. We wrześniu 1942 roku, po przetransportowaniu przez Tallinn, uczestniczyła w walkach w rejonie miasta Mga, w ramach kontrofensywy mającej na celu zniszczenie wojsk radzieckich biorących udział w operacji siniawińskiej. W listopadzie 1942 roku, aby wzmocnić Front Południowy, 3 Dywizja Górska została przerzucona w okolice Wielkich Łuków. Następnie, po przeniesieniu na południowy odcinek frontu wschodniego, brała udział w próbie odblokowania wojsk niemieckich w Stalingradzie, jednak bez powodzenia.

W kwietniu 1943 roku dywizja prowadziła walki pozycyjne w okolicach Woroszyłowgradu. Od 17 do 22 lipca 1943 roku była zaangażowana w intensywne walki opóźniające zajęcie Zagłębia Donieckiego przez Armię Czerwoną. Podczas odwrotu przez Nikopol w kierunku Dniepru, na początku 1944 roku dotarła do rzeki Ingulec. Od lipca do sierpnia 1944 roku dywizja toczyła walki w wschodnich Karpatach. W trakcie dalszego odwrotu przeszła przez terytoria Węgier i Słowacji, kierując się na południowy Śląsk oraz tereny Czech, gdzie w maju 1945 roku w okolicy Ołomuńca, na obszarze Protektoratu Czech i Moraw, 3 Dywizja Górska wraz ze swoim ostatnim dowódcą dostała się do niewoli radzieckiej.

W 3 Dywizji Górskiej w 144 pułku służyło dwóch znanych strzelców wyborowych Wehrmachtu: Matthäus Hetzenauer oraz Josef Allerberger.

Dowódcy dywizji

gen. Eduard Dietl (wrzesień 1939 – czerwiec 1940)

gen. Julius Ringel (czerwiec – październik 1940)

gen. Hans Kreysin (październik 1940 – sierpień 1943)

gen. Egbert Picker (sierpień 1943)

gen. Siegfried Rasp (sierpień – wrzesień 1943)

gen. Egbert Picker (wrzesień 1943)

gen. August Wittmann (wrzesień 1943 – lipiec 1944)

gen. Paul Klatt (lipiec 1944 – maj 1945)

Struktura organizacyjna

Skład w 1939 roku:

138 Pułk Strzelców Górskich
139 Pułk Strzelców Górskich
112 Pułk Artylerii Górskiej
112 Batalion Rozpoznawczy
48 Batalion Przeciwpancerny
83 Batalion Pionierów Górskich
jednostki dodatkowe (batalion uzupełnień, łączności, zaopatrzenia)

Skład w 1942 roku:

138 Pułk Strzelców Górskich
144 Pułk Strzelców Górskich
112 Pułk Artylerii Górskiej
95 Batalion Przeciwpancerny
83 Batalion Pionierów (Saperów) Górskich
68 jednostki dodatkowe (batalion uzupełnień, łączności, zaopatrzenia)

Skład na koniec 1944 roku:

138 Pułk Strzelców Górskich
144 Pułk Strzelców Górskich
112 Pułk Artylerii Górskiej
95 Batalion Przeciwpancerny
83 Batalion Pionierów (Saperów) Górskich
68 jednostki dodatkowe (służby dywizyjne, łączności, zaopatrzenia)

Zapewnienie uzupełnień i szkolenie:

Zapasowy batalion strzelców górskich I./138

Przypisy

Bibliografia

Teresa i Franciszek Bernasiowie: Swastyka nad Skandynawią. Szczecin: 1987. ISBN 83-03-01857-4.

Samuel W. Mitcham jr.: Niemieckie siły zbrojne 1939-1945. Dywizje strzeleckie i lekkie. Ordre de Bataille. Warszawa: Belona S.A., 2010. ISBN 978-83-11-11655-9.

Albrecht Wacker: Snajper na Froncie Wschodnim. Wspomnienia Seppa Allerbergera – przeł. Marek Skierkowski. Wrocław 2007: Wydawnictwo XXL. ISBN 978-83-923779-9-3.

Władysław Steblik: Armia Kraków 1939. Warszawa: 1989. ISBN 83-11-07434-8.