3 Drezdeński Pułk Czołgów Średnich (3 pczśr) – jednostka wojsk pancernych Wojska Polskiego.
Historia pułku
Na podstawie rozkazu organizacyjnego Nr 0045/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 17 maja 1951 oraz rozkazu organizacyjnego Nr 00600/Org. dowódcy Okręgu Wojskowego Nr IV we Wrocławiu z dnia 14 września 1951, w garnizonie Żagań, w koszarach przy ulicy Szosa Żarska, do 1 grudnia 1951 powstał 22 samodzielny pułk czołgów.
Jednostka była tworzona zgodnie ze skróconym etatem Nr 5/96, z ograniczoną liczbą personelu, wynoszącą 331 wojskowych oraz 21 pracowników kontraktowych. Dowództwo nad formowaniem pułku powierzono kpt. Stanisławowi Kłosowskiemu. 5 października 1951 gen. dyw. Wsiewołod Strażewski zlecił dowódcy 11 Dywizji Zmechanizowanej, płk Wiktorowi Jerszowowi, zakończenie formowania pułku. Zgodnie z początkowym rozkazem, w okresie od 1 września do 1 grudnia 1952, pułk miał być uzupełniony do pełnego etatu Nr 5/96, obejmującego 596 wojskowych i 12 kontraktowych. Plan nie został jednak zrealizowany. Na mocy rozkazu organizacyjnego Nr 0082/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 grudnia 1952, dowódca OW IV, do 15 stycznia 1953, przekształcił pułk według nowego etatu Nr 5/115, z liczbą 322 wojskowych oraz 9 kontraktowych. Liczba czołgów T-34/85 zmniejszyła się z 63 do 30, a dział pancernych ISU-122 z 18 do 5. Faktyczny stan w dniu 10 kwietnia 1952 wynosił 6 czołgów T-34/85 i 5 dział pancernych ISU-122. Na 1 stycznia 1953 ewidencja podstawowego uzbrojenia wzrosła do 9 czołgów T-34/85 i 8 dział pancernych ISU-122.
Na podstawie rozkazu organizacyjnego Nr 058/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 listopada 1954, pułk został podporządkowany dowódcy 4 Pomorskiej Dywizji Piechoty i przekształcony w 22 pułk czołgów i artylerii pancernej według etatu Nr 1/115, zwiększając swój stan osobowy do 456 wojskowych i 4 pracowników kontraktowych. 1 grudnia 1953 w jednostce sformowano dodatkową kompanię szkolną czołgów, zgodnie z etatem Nr 5/115c. Z kolei, na podstawie rozkazu organizacyjnego Nr 0046/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 sierpnia 1955, jednostka przeszła na etat Nr 2/191, licząc 580 wojskowych i 12 pracowników kontraktowych.
29 czerwca 1956 o godzinie 2:45 pułk przybył z Obozu Ćwiczeń „Wędrzyn” do Poznania, gdzie przez cały dzień pozostawał w odwodzie. 30 czerwca 1956, wspólnie z 38 pułkiem piechoty, zabezpieczał porządek na trzech trasach marszu konduktów pogrzebowych oraz w rejonie cmentarzy: junikowskiego, miłostowskiego i na Cytadeli. Rano 1 lipca 1956 pułk wyjechał z Poznania transportem kolejowym i 3 lipca o godzinie 12:00 wrócił do OC „Wędrzyn”.
Na podstawie rozkazu organizacyjnego Nr 0025/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 2 kwietnia 1957, dowódca Śląskiego Okręgu Wojskowego, do 15 sierpnia 1957, przekształcił jednostkę w 22 pułk czołgów średnich według etatu Nr 2/220, z liczbą 494 wojskowych i 5 pracowników kontraktowych, podporządkowując go dowódcy 19 Dywizji Pancernej w garnizonie Gubin, która została przemianowana na 5 Saską Dywizję Pancerną. W 1958 pułk został przezbrojony w czołgi T-55.
1 września 1958 Rada Państwa nadała pułkowi sztandar, symbolizujący niezłomną wierność dla Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, honor, męstwo, sławę wojenną i tradycję jednostki. 18 stycznia 1959 w Żaganiu, szef Sztabu ŚOW, gen. bryg. Włodzimierz Kopijkowski, uroczyście wręczył sztandar ufundowany przez robotników łódzkich zakładów pracy. 14 czerwca 1959 jednostka po raz pierwszy obchodziła swoje święto pułku.
Na podstawie zarządzenia Nr 066/Org. szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 11 sierpnia 1961, rozkazu Nr 03/Org. dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego z dnia 24 sierpnia 1961 oraz zarządzenia Nr 044/Sztab. szefa sztabu 5 Saskiej Dywizji Pancernej z dnia 30 sierpnia 1961, pułk otrzymał nazwę wyróżniającą „Drezdeński”, w celu zachowania tradycji historycznej kontynuowanej dotąd przez 34 Drezdeński batalion czołgów ciężkich.
Dnia 8 kwietnia 1963, na podstawie zarządzenia Nr 057/Org. szefa Sztabu Generalnego WP, zarządzenia Nr 021/Org. szefa Sztabu Śląskiego Okręgu Wojskowego oraz rozkazu organizacyjnego Nr 074 dowódcy 11 Dywizji Zmechanizowanej z dnia 20 maja 1963, 22 Drezdeński pułk czołgów średnich został wyłączony z 5 Saskiej Dywizji Pancernej, podporządkowany dowódcy 11 Dywizji Pancernej i przeformowany na etat Nr 5/283, z liczbą 773 żołnierzy oraz 9 pracowników cywilnych. 9 maja 1963 miało miejsce uroczyste przyjęcie pułku do 11 DPanc.
W 1965 jednostka została uhonorowana złotą odznaką „Honorowy Dawca Krwi”. 22 lipca 1966 w Warszawie 2 kompania czołgów wzięła udział w Defiladzie 1000 Lecia Państwa Polskiego. W tym samym czasie pułk otrzymał Odznakę 1000 Lecia Państwa Polskiego.
Na podstawie rozkazu Nr 07/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 maja 1967, dotyczącego nadania jednostkom wojskowym historycznych nazw i numerów oddziałów frontowych, a także ustanowienia dorocznych świąt jednostek, pułk przyjął tradycje 3 Brygady Pancernej i zmienił nazwę na 3 Drezdeński Pułk Czołgów Średnich.
Od 27 lipca do 10 października 1968 pułk brał udział w Operacji „Dunaj”. Na podstawie zarządzenia Nr 047/Org. szefa Sztabu Generalnego WP z dnia 5 listopada 1969 oraz rozkazu Nr 0152 dowódcy 11 Drezdeńskiej Dywizji Pancernej z dnia 18 listopada 1969, oddział, mający wtedy numer identyfikacyjny 30-0-13, został przekształcony do 14 lutego 1970 z etatu Nr 30/042 na etat wojenno-pokojowy Nr 30/117, z liczbą 797 żołnierzy i 9 pracowników cywilnych. 9 maja 1971 sztandar pułku, kontynuującego tradycje bojowe 3 Brygady Pancernej, został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy.
13 grudnia 1981 pułk, w trybie alarmowym, został przeniesiony do Mrozowa, skąd prowadził działania we Wrocławiu związane z wprowadzeniem stanu wojennego. 7 stycznia 1982 jednostka powróciła do Żagania. Od 1986 jeden z trzech batalionów pułku został wyposażony w czołgi T-72.
Na mocy rozkazu Nr 0101/Org. Ministra Obrony Narodowej z dnia 25 sierpnia 1989, zarządzenia Nr 0111/Org. szefa sztabu Generalnego WP z dnia 15 września 1989 oraz zarządzenia Nr 073/Org. szefa Sztabu Śląskiego Okręgu Wojskowego z dnia 3 października 1989, pułk został rozwiązany do 31 marca 1990. W tym czasie jednostka funkcjonowała zgodnie z etatem Nr 30/268/0 z wykazem dodatkowym nr 4. 22 listopada 1989 odbyło się uroczyste pożegnanie sztandaru pułku. 29 marca 1990 ppłk dypl. Zbigniew Kowalski podpisał ostatni rozkaz dzienny nr pf-63/90.
27 lutego 2006 Sąd Okręgowy w Zielonej Górze wydał postanowienie o rejestracji Stowarzyszenia Żołnierzy i Pracowników Wojska 3 Drezdeńskiego pułku czołgów średnich. 13 maja 2006 odbył się I Zjazd Stowarzyszenia, w którym uczestniczyło 125 osób. 11 maja 2007 sztandar 22 Drezdeńskiego Pułku Czołgów Średnich, wypożyczony z Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, powrócił do Żagania i został zdeponowany w 34 Brygadzie Kawalerii Pancernej.
Kadra 3 (22) Drezdeńskiego Pułku Czołgów Średnich
Struktura organizacyjna pułku w latach 80. XX w.
Dowództwo
Sztab
5 kompanii czołgów
W połowie lat 80. XX w. jednostka została przeformowana na strukturę batalionową
3 bataliony czołgów
Kompania zmechanizowana
Bateria plot
Kompania rozpoznawcza
Kompania saperów
Kompania łączności
Kompania medyczna
Kompania remontowa
Kompania zaopatrzenia
Pluton ochrony i regulacji ruchu
Pluton chemiczny
Przypisy
Bibliografia
Wiesław Chłopek i Andrzej Miernicki, 3 Drezdeński Pułk Czołgów Średnich. Dokumenty i wspomnienia, Wydawnictwo Dekograf, Żagań 2009, wyd. I, ISBN 978-83-60119-33-4.
Edward JanE.J. Nalepa, Pacyfikacja zbuntowanego miasta. Wojsko Polskie w Czerwcu 1956 r. w Poznaniu w świetle dokumentów wojskowych, Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1992, ISBN 83-11-07959-5, OCLC 69343676. Brak numerów stron w książce.
Paweł P. Piotrowski, Śląski Okręg Wojskowy. Przekształcenia organizacyjne 1945-1956, Warszawa: „Trio”, 2003, ISBN 83-88542-53-2, OCLC 830528040. Brak numerów stron w książce.
Linki zewnętrzne
Stowarzyszenie Żołnierzy i Pracowników Wojska 3 Drezdeńskiego Pułku Czołgów Średnich. stowarzyszenie3pcz.zagan.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-03-07)].