3 Warszawska Brygada Artylerii (3 BA) / 3 Frontowa Brygada Rakiet Operacyjno-Taktycznych (3 BROT)
3 Warszawska Brygada Artylerii (3 BA) oraz 3 Frontowa Brygada Rakiet Operacyjno-Taktycznych (3 BROT) były związkami taktycznymi wchodzącymi w skład Wojsk Rakietowych Sił Zbrojnych PRL oraz RP.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Proces tworzenia jednostki rozpoczął się w 1964 roku, w garnizonie Biedrusko. Pierwszy etat Grupy Organizacyjno-Przygotowawczej został ustanowiony na podstawie zarządzenia Szefa SG WP z dnia 28 lutego 1964 roku. Cały proces formowania brygady trwał cztery lata, co było spowodowane oczekiwaniem na dostarczenie docelowych zestawów rakietowych 9K72 (R-300) z ZSRR, które otrzymano dopiero w 1968 roku. W międzyczasie do szkolenia wykorzystywano zestawy 9K51 (R-170) z 32 Brygady Artylerii. Zarządzeniem z dnia 31 maja 1968 roku, Grupa została przekształcona w 36 Brygadę Artylerii, jako rakietowy związek taktyczny szczebla frontowego. W 1969 roku brygada uczestniczyła w szkoleniu poligonowym na terenie ZSRR, gdzie przeprowadzono pierwszy start rakiety bojowej, uzyskując ocenę bardzo dobrą. Podobne strzelania miały miejsce także w latach 1979, 1982 oraz 1987. Brygada brała udział w licznych ćwiczeniach, w tym w sojuszniczych manewrach Układu Warszawskiego, takich jak „Odra-Nysa 69”, „Tarcza-76” oraz „Sojusz 81”.
Na podstawie rozkazu z dnia 13 sierpnia 1969 roku, brygada została przemianowana na 3 Warszawską Brygadę Artylerii, przejmując tradycje 3 Warszawskiej Brygady Artylerii Haubic. Dzień 17 stycznia, upamiętniający wyzwolenie Warszawy, ustanowiono świętem brygady.
W czasie pokoju brygada podlegała dowódcy Śląskiego Okręgu Wojskowego, natomiast w sytuacji wojennej podporządkowywała się dowódcy Frontu Polskiego, wystawianego przez wojska operacyjne WP.
W okresie wojny brygada mogła niszczyć cele w planowanym pasie natarcia Frontu za pomocą uderzeń rakietowo–jądrowych oraz chemicznych. Głowice jądrowe i chemiczne planowano pozyskiwać z magazynów Armii Radzieckiej.
W styczniu 1993 roku 3 Brygada Artylerii została przekształcona w 3 Pułk Rakiet im. Króla Stefana Batorego. Pułk został rozformowany we wrześniu 2001 roku.
Skład i uzbrojenie
W skład brygady wchodziły:
- dowództwo
- 27 dywizjon artylerii (27 da) Jednostka Wojskowa 4718
- bateria dowodzenia
- dwie baterie startowe (2 wyrzutnie w każdej baterii)
- pluton obsługi technicznej
- sekcja gospodarcza
- sekcja remontu pojazdów
- 28 dywizjon artylerii (28 da) Jednostka Wojskowa 4731
- bateria dowodzenia
- dwie baterie startowe (2 wyrzutnie w każdej baterii)
- pluton obsługi technicznej
- sekcja gospodarcza
- sekcja remontu pojazdów
- bateria dowodzenia
- bateria techniczna
- bateria meteorologiczna
- kompania maszyn inżynieryjnych
- kompania zaopatrzenia
- bateria ochrony
- pluton chemiczny
- połączone warsztaty remontowe
Początkowe uzbrojenie brygady stanowiło 6 samobieżnych wyrzutni rakietowych systemu 9K72 Elbrus – wyrzutnie rakietowe typu 9P117 (R-300) na podwoziu ciężarówki MAZ-543P, zdolne do odpalania rakiet R-14 z głowicą jądrową o mocach 20, 40 lub 100 kT (oznaczenie NATO – Scud B). Warto zauważyć, że głowice jądrowe do rakiet znajdowały się w magazynach Armii Radzieckiej w Polsce i miały być udostępnione w przypadku wojny. W 1976 roku brygada otrzymała dodatkowe dwie wyrzutnie, a jej dywizjony zostały przekształcone na 4 wyrzutnie w każdym z nich.
W drugiej połowie lat osiemdziesiątych planowano wprowadzenie nowego typu wyrzutni 9K714 Oka (R-400) o zwiększonym zasięgu (oznaczenie NATO – Spider), jednakże z powodu problemów gospodarczych kraju zrezygnowano z tego projektu.
Kadra brygady
Dowódcy brygady:
- płk dypl. Józef Petruk 1965-1968
- płk dypl. Marian Nafalski 1968-1975 (późniejszy szef WSzW Kalisz)
- płk dypl. Włodzimierz Kwaczeniuk 1975-1978
- płk dypl. Zdzisław Palimąka 1978-1984 (późniejszy szef WSzW Poznań)
- płk dypl. Czesław Borowski 1984-1986 (późniejszy szef Wojsk Rakietowych i Artylerii Wojsk Lądowych)
- płk dypl. Zygmunt Demidowski 1986-1991 (późniejszy szef Wojsk Rakietowych i Artylerii ŚOW)
- płk dypl. Stanisław Jodłowski 1991-1992 (późniejszy szef WSzW Zielona Góra)
Oficerowie:
- gen. bryg. Andrzej Piotrowski
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Łukasz Jastrząb, Rakietowcy z Biedruska, Gazeta Sucholeska 2007, nr 4, ss. 20-21.
Jerzy Kajetanowicz: Wojsko Polskie w systemie bezpieczeństwa państwa w latach 1945-2010. Częstochowa: AJD, 2013. ISBN 978-83-7455-316-2.
Jan Krug. Wojska Rakietowe i Artyleria w historii Śląskiego Okręgu Wojskowego. „Przegląd Wojsk Lądowych”. 9, s. 86–89, 2000. Warszawa. ISSN 0478-6688.
Michał Trubas. Wojska „jednorazowego użytku”. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2, s. 155–174, 2011. Warszawa. ISSN 1640-6281.
Robert Rochowicz. Rakiety operacyjne i taktyczne w Siłach Zbrojnych PRL. „Poligon”. 1/2018. XX (62), s. 56-68, styczeń-marzec 2018. Warszawa: Magnum-X. ISSN 1895-3344.