3 Brygada Jazdy

3 Brygada Jazdy (3 BJ) była znaczącą jednostką kawalerii Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Formowanie i walki

W maju 1919 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych, we współpracy z Naczelnym Dowództwem Wojska Polskiego, podjęło decyzję o utworzeniu pięciu brygad jazdy. Proces formowania 3 Brygady Jazdy rozpoczął się 5 czerwca, a w jej skład weszły 2., 5. i 12 pułk ułanów oraz 3 dywizjon artylerii konnej. Dowództwo brygady powierzono gen. Janowi Sawickiemu.

Brygada została sformowana w połowie 1919 roku w okolicach Tarnopola.

W trakcie działań odwrotowych na Ukrainie powstała grupa jazdy pod dowództwem gen. Sawickiego, w skład której weszła Dywizja Jazdy oraz 3 Brygada Jazdy. Jej głównym celem było zablokowanie natarcia 1 Armii Konnej pod dowództwem Siemiona Budionnego. Niestety, grupa nie zdołała powstrzymać ataku 1 Armii, dysponując zbyt małymi siłami oraz popełniając błędy w dowodzeniu kawalerią.

W obliczu dalszego zagrożenia ze strony konnicy Budionnego, 2 lipca 1920 roku powołano dwudywizyjną Grupę Operacyjną Jazdy gen. Jana Sawickiego. W jej skład weszły: 1 Dywizja Jazdy pod dowództwem płk. Rómmla, 2 Dywizja Jazdy pod dowództwem płk. Władysława Okrzy-Orzechowskiego oraz samodzielna 3 Brygada Jazdy.

W miarę formowania Grupy, na froncie pozostawały osłabione brygady jazdy 2 Armii, które zostały czasowo przekształcone w grupy jazdy. Dawna 3 Brygada Jazdy, w skład której weszły 2., 11. i 12 pułk ułanów, zmieniła nazwę na grupę rtm. Antoniego Szuszkiewicza. W jej skład wchodziło 5 szwadronów liniowych, 22 oficerów, 405 żołnierzy, 5 karabinów maszynowych oraz 2 działa.

Grupa ta walczyła w składzie: 2 pułk, dywizjon 12 pułku, dywizjon 6 pułku, 14 pułk oraz 3 dywizjon artylerii konnej (1 i 2 bateria). Od połowy lipca 1920 roku jednostka podlegała dowódcy 1 Dywizji Jazdy. 13 sierpnia 1920 roku została rozwiązana, a w październiku 1920 roku na nowo odtworzona w Przemyślu.

3 Brygada Jazdy wzięła udział m.in. w wyprawie kijowskiej.

W maju 1921 roku, na bazie odtworzonej 3 Brygady Jazdy, w DOK X powstała X Brygada Jazdy, której dowództwo miało siedzibę w Rzeszowie.

Struktura organizacyjna

Oficerowie brygady

Dowódcy brygady:

gen. Jan Sawicki (VI 1919 -)
płk Mikołaj Waraksiewicz (do 23 VI 1920)

Inni oficerowie:

rtm kaw. Kazimierz Czerwiński (adiutant)

Przypisy

Bibliografia

„Księga jazdy polskiej”, pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza. Warszawa 1936. Reprint, Bellona Warszawa 1993.
Mirosław M. Giętkowski, Artyleria konna Wojska Polskiego 1918-1939, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-823-X, OCLC 69505837. Brak numerów stron w książce.
Henryk Wielecki, Wojsko Polskie 1921-1939. Warszawa: Wydawnictwo Crear, 1992. ISBN 83-900345-0-7.
Włodzimierz Nowak, Samhorodek – Komarów 1920. Walki jazdy polskiej z konnicą Budionnego, maj – wrzesień 1920. Warszawa: Bellona SA, 2010. ISBN 978-83-11-11897-3.
Marek Tarczyński (red.), Bitwa lwowska 1920. Dokumenty operacyjne. T. 1. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2002. ISBN 83-7399-012-7.
Julian Stachiewicz, Działania zaczepne 3 armji na Ukrainie. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1925.
Lech Wyszczelski, Wojsko Polskie w latach 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.