3 (I) Batalion Fizylierów – polski oddział wojskowy w służbie Lombardii.
Formowanie i zmiany organizacyjne
13 marca 1797 roku w Mantui powstał 3 batalion fizylierów, który włączono do Legionu Polskiego Posiłkowego Lombardii.
17 maja 1797 roku Bonaparte zadecydował o reorganizacji Legionów. W wyniku tego powstały dwa polskie legiony, złożone z trzech batalionów każdy. Bataliony specjalnościowe zostały zastąpione batalionami mieszanymi. W każdym batalionie znajdowały się kompanie grenadierska, strzelecka oraz osiem kompanie fizylierów.
Dowódcy batalionu
Ludwik Dembowski
Mundur fizylierów
Fizylierzy nosili granatowe kurtki i spodnie, które miały jasnoniebieskie wyłogi. Z powodu szybkiego tempa organizacji, zrezygnowano z epoletów, a zamiast tego uszyto czarne czapki z jasnobłękitnym barankiem, czerwonymi kitkami i biało-karmazynowymi kordonami. W związku z brakiem dostaw planowanych butów z półcholewkami, żołnierze nosili obuwie używane w armii francuskiej, co sprawiało, że połowa łydki była odsłonięta. Dlatego żołnierze otrzymali także małe płócienne, czarne kamasze.
Chorągiew
Chorągiew batalionu fizylierów była zeszyta z trzech brytów jedwabnej tkaniny. Po stronie głównej znajdowały się trzy strefy: karmazynowa, biała oraz błękitna wzdłuż drzewca. W centrum umieszczono wieniec z liści dębowych, haftowany różnobarwnymi jedwabiami, związany u góry żółtą wstęgą z jedwabiu, aplikowaną do bławatu. Na wstędze znajdował się napis wyszyty czarnymi nićmi: LEGIONE POLACCA AUSILIARI DI LOMBARDIA. W wieńcu umieszczono czapkę Wolności, haftowaną barwnymi jedwabiami, a pod nią widniał napis: TUTTI GLI UOMINI LIBERI /SONO FRATELLI, poniżej znajdowało się narzędzie do ustalania poziomu, symbolizujące równość.
Na rogach dolnych chorągwi, na stronie karmazynowej, na tle białym, znajdował się napis czarnymi nićmi: FUCILIERI, natomiast na strefie błękitnej w tym samym stylu napis: 1 ° BATAGLIONE.
Na stronie lewej chorągwi umieszczono strefy: błękitną wzdłuż drzewca, białą i karmazynową. Znajdowały się na nich napisy, wykonane tą samą techniką co po stronie odwrotnej: LEGION POLSKI AUXILIARNY LOMBARDYI /WSZYSCI LUDZIE/WOLNI SA BRACIA/ FISYLIERY/ 1.zcy BATALION.
Chorągiew została ofiarowana przez władze Rzeczypospolitej Lombardzkiej jako uznanie za pierwsze czyny bojowe legii w marcu 1797 roku. Obecnie chorągiew znajduje się w Heeresmuseum w Wiedniu i nie powróciła do Polski.
Przypisy
Bibliografia
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1962.
[red.] Waldemar Zubek: Konferencja „Mundur wojsk Księstwa Warszawskiego – Raszyn 2010”. Materiały pokonferencyjne. Zeszyty Raszyńskie 1/2011, 2011. ISBN 978-83-931067-2-1.