3 Bałkańska Dywizja Piechoty

3 Bałkańska Dywizja Piechoty (bułg. Трета пехотна балканска дивизия) to bułgarski związek taktyczny, który funkcjonował w okresie Księstwa i Trzeciego Carstwa w latach 1891 – 1920.

Dywizja została utworzona w 1891 roku. Brała udział w I i II wojnie bałkańskiej, a także w I wojnie światowej. W 1920 roku przekształcono ją w 3 Bałkański pułk piechoty.

Działania

Wojny bałkańskie

W trakcie I wojny bałkańskiej dywizja uczestniczyła w walkach jako część 2 Armii. W II wojnie bałkańskiej jej 2. i 3. batalion piechoty znalazły się w strukturach 2 Armii, natomiast 1 batalion piechoty został przydzielony do 4 Armii.

I wojna światowa

W obliczu narastającego zagrożenia wojennego, na początku lipca 1914 roku w sztabie Armii Bułgarskiej rozpoczęto prace nad aktualizacją planów mobilizacyjnych. Wytyczne dotyczące mobilizacji, ogłoszone w marcu 1915 roku, przewidywały zmobilizowanie sztabu dywizji, czterech pułków piechoty, dwóch pułków rezerwowych, dwóch pułków marszowych, dwóch pułków pospolitego ruszenia, pułku etapowego oraz pododdziałów zabezpieczenia. Pułk artylerii został przekształcony w dwupułkową brygadę artylerii. Do dywizji miał być również przydzielony batalion inżynieryjny. Mobilizacja rozpoczęła się 24 września 1915 roku.

Po mobilizacji, w składzie 2 Armii pod dowództwem generała lejt. Todorowa, dywizja została rozmieszczona na południowym odcinku granicy bułgarsko-serbskiej.

W połowie października 1915 roku rozpoczęła się operacja owczopolska, która była w całości prowadzona przez bułgarską Kwaterę Główną. 2 Armia po dwóch dniach walk w pasie granicznym przełamała pozycje Serbów i przeszła do natarcia siłami dwóch dywizji. 16 października żołnierze 3 Bałkańskiej DP przerwali biegnącą na południe linię kolejową łączącą Serbię z Grecją, a do końca października zajęli Kumanowo oraz Skopje. Inne dywizje armii również odnotowały sukcesy, co pozwoliło 2 Armii wykonać postawione przed nią zadanie i przejść w dolinę rzeki Wardar.

W związku z zagrożeniem, które powstało w wyniku wylądowania w Salonikach jednostek brytyjsko-francuskiego korpusu ekspedycyjnego, 2 Armia została podzielona na dwie części. 3 Bałkańska DP znalazła się w jej prawym skrzydle pod dowództwem szefa sztabu armii i w ramach kosowskiej operacji zaczepnej kontynuowała natarcie w kierunku północnym na Prisztinę.

Na początku 1916 roku, po konferencji w Niszu, dowództwo niemieckie wycofało większość swoich jednostek z Bałkanów, a wojska bułgarskie zostały rozmieszczone wzdłuż granicy greckiej, blokując oddziały Ententy zgrupowane w Salonikach. Na lewym skrzydle zgrupowania obronnego znajdowała się 1 Armia bułgarska, w skład której wchodziły 8 Tundżanska DP oraz 3 Bałkańska DP (bez 2 BP). Ogólne dowództwo nad 1 Armią bułgarską i 11 Armią niemiecką sprawował niemiecki feldmarszałek August von Mackensen.

10 sierpnia, po dwudniowym ostrzale artyleryjskim, wojska Ententy przeszły do działań ofensywnych na odcinku między rzeką Wardar a jeziorem Dojran. Mimo znacznych strat, 2 BP z 2 Trackiej DP odparła atak oraz natarcia w późniejszych dniach. Ten sukces skłonił bułgarskie dowództwo do przeprowadzenia operacji zaczepnej siłami 1. i 2. Armii. 17 sierpnia 1 Armia bułgarska zajęła Florinę, Banicę oraz Kostur. Dalsze posuwanie się Bułgarów zostało znacznie spowolnione z powodu silnego oporu trzech dywizji serbskich broniących się w tym rejonie. Szczególnie zacięte walki toczyła 3 Bałkańska DP, której celem było zdobycie skalistych zboczy gór Chegan i Voras. Ostatecznie 27 sierpnia Bułgarzy przeszli do obrony wzdłuż jeziora Petron oraz Vegoritida, nie osiągnąwszy w pełni zamierzonych celów operacji.

W lipcu 1919 roku skadrowano jeden pułk piechoty. W tym okresie dywizja posiadała trzy pułki piechoty (w tym jeden pułk skadrowany), pułk artylerii, batalion inżynieryjny, szpital polowy oraz kompanię intendencką.

Struktura organizacyjna

W grudniu 1903 roku, na mocy dekretów księcia Ferdynanda I, przystąpiono do reorganizacji dywizji piechoty. W czasie pokoju dywizja ta składała się z dwóch brygad piechoty, pułku artylerii, batalionu inżynieryjnego, batalionu taborów oraz szpitala. W każdej brygadzie piechoty znajdowały się dwa dwubatalionowe pułki piechoty, kompanią zabezpieczenia oraz plutonem ciężkich karabinów maszynowych, a pułk artylerii składał się z dwóch dywizjonów, każdy po dwie czterodziałowe baterie.

Stan w 1907 roku:

dowództwo dywizji – Sliwen
1 Brygada – Sliwen
11 pułk piechoty – Sliwen
32 pułk piechoty – Nowa Zagora
2 Brygada – Jamboł
24 pułk piechoty – Burgas
29 pułk piechoty – Ełchowo
6 pułk artylerii – Sliwen

Na wypadek wojny struktura dywizji zwiększała się (w 1912 roku) do trzech brygad piechoty, a w miejsce pułku artylerii tworzono dwupułkową brygadę artylerii. Etatowo dywizja dysponowała 12 batalionami piechoty, batalionem inżynieryjnym oraz 8 bateriami artylerii. Na uzbrojeniu znajdowało się 24 813 karabinów, 24 ciężkie karabiny maszynowe oraz 72 działa. Stan osobowy wynosił 858 oficerów, 42 urzędników wojskowych, 3455 podoficerów, 32 918 żołnierzy i 7550 koni.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Dariusz Faszcza: Zapomniany sojusznik kajzerowskich Niemiec. Armia Bułgarska w czasie pierwszej wojny światowej. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2015. ISBN 978-83-7889-339-4.

T. Тодоров, T. Евтимов: Пътеводител на архивните фондове 1877–1945. T. 1. Sofia: Военно издателство, 1976.