2S25 Sprut-SD
2S25 Sprut-SD (ros. 2С25 «Спрут-СД») to rosyjski, lekki pływający niszczyciel czołgów, który został zaprojektowany z myślą o wojskach powietrznodesantowych.
Historia
W 1945 roku Armia Czerwona dysponowała około 9 000 lekkimi czołgami. Władze nie planowały rezygnacji z tego rodzaju sprzętu, dostrzegając jego potencjał w zakresie rozpoznania. Po wojnie jedynie czołg PT-76 przeszedł do seryjnej produkcji. Na początku lat 60. XX wieku rozpoczęto prace nad jego następcą, ponieważ dotychczasowa armata nie spełniała oczekiwań. W Wołgogradzkiej Fabryce Traktorów powstały dwa prototypy: Obiekt 906 z armatą 85 mm oraz Obiekt 934 z armatą 100 mm. Nowoczesne konstrukcje bojowych wozów piechoty BMP-1 i BMP-3 przejęły funkcję, jaką miały pełnić lekkie czołgi na polu bitwy. Pod koniec lat 60. XX wieku powrócono do koncepcji budowy niszczyciela czołgów, który miałby wspierać baterię dział holowanych. Prace nad nowymi armatami zostały wstrzymane, ale projekt niszczyciela czołgów kontynuowano. W drugiej połowie lat 80. XX wieku Wołgogradzka Fabryka Traktorów otrzymała zadanie skonstruowania takiego pojazdu.
Jako bazę dla nowego pojazdu wybrano Obiekt 934, a prace nad konstrukcją kontynuował A. Szalin. Wieża pochodziła z testowanego wówczas samobieżnego armatomoździerza 2S31 Wena. Ostateczny pojazd zyskał nazwę 2S25 Sprut-S. Kolejną modyfikacją było przystosowanie wieży do kadłuba bojowego wozu piechoty BMD-3, co jednak wymagało wydłużenia kadłuba oraz dodania dwóch par kół nośnych, aby zapewnić odpowiednią pływalność. Wybór zmodyfikowanego kadłuba BMD-3, przeznaczonego dla wojsk powietrznodesantowych, zmienił przeznaczenie niszczyciela czołgów: zamiast wspierać ogień BMP-3, miał być wozem do desantowania z powietrza. Musiał spełniać dodatkowe wymagania, takie jak transport drogą powietrzną i zrzut na spadochronie. Z uwagi na rozmiary pojazdu, wydawało się, że podzieli on los ASU-85, który również był za ciężki do zrzutu spadochronowego. Mimo to przyjęto go do uzbrojenia, zakładając transport samolotami An-22 i An-12 na zdobyte lądowiska, rezygnując z bezpośredniego wsparcia ogniem podczas desantowania. Pod koniec lat 80. XX wieku, w obliczu kryzysu finansowego ZSRR, prace nad pojazdem wstrzymano, jednak straty poniesione w Czeczenii skłoniły do ich wznowienia. Opracowano nowy system desantowania MKS-350, który mógł obsłużyć pojazd 2S25. 12 czerwca 2007 roku odbyło się pierwsze desantowanie pojazdu z użyciem spadochronów, a 2S25 został przyjęty na uzbrojenie wojsk powietrznodesantowych FR w 2006 roku.
Konstruktorzy kontynuowali prace nad rozwojem pojazdu. Pierwszą wersją, która powstała, był 2S25 Sprut-S, który później ewoluował do 2S25 Sprut-SDM1. Prototyp zaprezentowano w 2015 roku, a w 2018 roku pokazano wersję eksportową. W 2022 roku na targach Armia zaprezentowano pojazd z dodatkowym opancerzeniem, opracowany na podwoziu BMD-4, wyposażony w celownik Sosna-U, zachowując możliwość pływania.
Konstrukcja
Pojazd ma czołgową konstrukcję. Z przodu znajduje się stanowisko kierowcy, za nim przedział bojowy z wieżą, w którym zasiadają dowódca (po prawej) oraz działonowy (po lewej). Za nimi umieszczono przedział napędowy. Kadłub, zespawany z płyt ze stopów aluminium, zapewnia ochronę przed ostrzałem z broni kal. 7,62 mm, a z przodu też przed pociskami przeciwpancernymi kal. 12,7 mm. Układ jezdny składa się z siedmiu par kół nośnych z gumowymi bandażami, sześciu par rolek podtrzymujących gąsienice oraz kół napinających z przodu i napędowych z tyłu. Koła nośne mają zawieszenie hydropneumatyczne, a na gąsienice można nakładać polimerowe nakładki do jazdy po utwardzonych nawierzchniach, takich jak asfalt. Wysokość prześwitu pojazdu można zmieniać w ciągu 10 sekund. W przedziale silnikowym umieszczono silnik wysokoprężny 2W-06-2S o mocy 357 kW/485 KM z turbosprężarką i intercoolerem, połączony z hydrodynamiczną transmisją. Wóz wyposażony jest w dwa pędniki wodne, co umożliwia pływanie w wodzie o prądzie nieprzekraczającym 2,8 m/s.
Uzbrojenie
Główne uzbrojenie to armata 125 mm 2A75, stabilizowana elektrohydraulicznie, wyposażona w przedmuchiwacz oraz osłony termoizolacyjne. Armata została odchudzona o 150 kg i wydłużono jej odrzut z 350 mm do 740 mm, aby dostosować ją do nadwozia. Może strzelać wszystkimi pociskami kal. 125 mm oraz przeciwpancernymi pociskami kierowanymi 9K119 Refleks. Armata porusza się w płaszczyźnie pionowej od -5° do +15° z przodu i od -3° do +17° z tyłu. Szybkostrzelność wynosi 8 strzałów na minutę, a działo współpracuje z automatem ładowniczym podobnym do tego z T-72, z jednostką ognia liczącą 40 pocisków. Armata znajduje się w wieży w całości spawanej z płaskich arkuszy blachy, z przednimi płytami nachylonymi pod dużym kątem. Po prawej stronie armaty montowany jest laserowy znacznik celów PL-1, a z lewej znajduje się otwór strzelniczy dla karabinu 7,62 mm PKTM, z zapasem 2000 nabojów. Dowódca siedzi po prawej stronie wieży, a działonowy po lewej, przy czym dowódca ma możliwość samodzielnego celowania i strzelania, korzystając z przyrządu obserwacyjno-celowniczego 1K13-3S o maksymalnym powiększeniu ośmiokrotnym. Urządzenie to ma nocny kanał pasywny, który umożliwia wykrycie celu z odległości 800 metrów. Działonowy dysponuje urządzeniem TO1-KO-1 z nocnym celownikiem TNP-4 o zasięgu 1200 metrów.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Tomasz Szulc, Desantowy niszczyciel czołgów 2S25 Sprut-SD, „Nowa Technika Wojskowa”, nr 1 (2009), s. 24-30, ISSN 1230-1655.
Tomasz Szulc, Prototypy radzieckich powojennych czołgów lekkich, „Poligon”, 4/2009, lipiec-sierpień 2009. Warszawa: Magnum-X, ISSN 1895-3344, OCLC 749796477.