28 Ochotnicza Dywizja Grenadierów SS (1 walońska) „Walonia”
28 Ochotnicza Dywizja Grenadierów SS (1 walońska) „Walonia” (niem. 28. SS-Freiwilligen-Grenadier-Division Wallonien; do października 1944: 5 Ochotnicza Brygada Szturmowa SS „Walonia”, 5. SS-Freiwilligen Sturmbrigade „Wallonien”) to walońska jednostka Waffen-SS, która została utworzona na bazie ochotniczego Legionu Walońskiego Léona Degrelle’a.
Historia
Walońscy ochotnicy dołączyli do Waffen-SS 1 czerwca 1943 roku, kiedy to Legion Waloński, wcześniej uczestniczący w walkach w ramach Wehrmachtu jako 373 batalion piechoty, został włączony do tej formacji. Legion został przekształcony w Brygadę Szturmową SS „Walonia” (La Brigade d’Assault Wallonie – SS Sturmbrigade „Wallonie”). Zmiana nazwy na 5 Ochotniczą Brygadę Szturmową SS miała miejsce 22 października 1943 r. Od listopada 1943 roku jednostka ta brała udział w walkach na Ukrainie, współpracując z Dywizją „Wiking”. Po ciężkich starciach w kotle czerkaskim brygada została wycofana na zimę 1944 roku do Niemiec. W lipcu tego samego roku brygada została wysłana do Estonii, skąd resztki jednostki ewakuowano do Niemiec w październiku, rozpoczynając proces formowania dywizji.
W lutym 1945 roku, niespełna skompletowana jednostka została skierowana na Pomorze, w okolice Stargardu. Tam walońscy esesmani ponownie doznali ogromnych strat. W momencie, gdy jednostka ta była w trakcie reorganizacji i przekształcania ze szczebla brygady na dywizję, na początku lutego 1945 roku liczyła nieco ponad 4000 żołnierzy, a przed wejściem do walki pod Dąbiem pozostało jedynie około 1200 żołnierzy. Siedmiuset żyjących Walonów ewakuowano do Danii, gdzie zastał ich koniec wojny.
Sprawa właściwej nazwy jednostki
To zagadnienie budzi pewne wątpliwości. W zachodnich publikacjach jednostka ta jest z niejasnych przyczyn klasyfikowana jako dywizja grenadierów pancernych (w nomenklaturze III Rzeszy: zmechanizowana). Została rzeczywiście stworzona jako brygada zmotoryzowana o sile pułku.
W raporcie z listopada 1943 roku, oficer wywiadu Inspektoratu Armii Krajowej w Rzeszowie, ppor. Mieczysław Wałęga, wskazał na obecność ciężkich czołgów Legionu Walońskiego z hiszpańską obsługą na poligonie Heidelager w Pustkowie pod Dębicą.
W czerwcu 1944 roku brygada walońska została wycofana z frontu i wysłana do Rzeszy w celu przekształcenia w dywizję, jednak rozwinięto ją do stanu dywizji piechoty (grenadierów SS), a nie dywizji grenadierów pancernych.
Zbrodnie wojenne i kontrowersje wokół Legionu
Obrońcy Legionu Walońskiego utrzymują, że nie ponosi on odpowiedzialności za popełnione zbrodnie wojenne. Twierdzą również, że Walonowie nie byli świadomi zbrodni popełnianych przez Niemców i postrzegali swoją walkę w Legionie jako antykomunistyczną krucjatę przeciwko bolszewizmowi, a nie jako wspieranie ideologii nazistowskiej. Zważywszy jednak na fakt, że jednostka uczestniczyła w akcjach przeciwpartyzanckich w ZSRR, wydaje się mało prawdopodobne, aby nie miała wiedzy o niemieckich zbrodniach.
Dowódcy
- SS-Sturmbannführer Lucien Lippert (X 1943 – II 1944)
- SS-Standartenführer Léon Degrelle (18 września 1944 – 3 maja 1945)
Skład organizacyjny
- SS-Grenadier Regiment 69 (69 pułk grenadierów pancernych SS) – dwa niepełne bataliony
- SS-Grenadier Regiment 70 (jw) – jeden batalion
- SS-Artillerie Regiment 28 (28 pułk artylerii SS) – niepełny
- SS-Panzerjäger Abteilung 28 (28 dywizjon przeciwpancerny) – niepełny
- SS-Aufklärungs Abteilung 28 (28 dywizjon rozpoznawczy SS) – praktycznie bez ciężkiego sprzętu bojowego
- SS-Nachrichten Abteilung 28 (28 batalion łączności SS) – niepełny
- SS-Pionier-Bataillon 28 (28 batalion saperów SS) – niepełny
- SS-Flak-Kompanie 28 (28 kompania przeciwlotnicza SS) – niepełna, bez dział
- SS-Ersatz-Bataillon 28 (28 batalion zapasowy SS) – nie istniał na przyczółku, żołnierze zostali włączeni do jednostek bojowych
W praktyce dywizja istniała tylko z nazwy – była to w rzeczywistości dwa bataliony grenadierów wsparte pododdziałami specjalistycznymi.
Zobacz też
27 Ochotnicza Dywizja Grenadierów Pancernych SS (1 flamandzka) Langemarck
Przypisy
Bibliografia
- Marcin Bryja, Janusz Ledwoch: Jednostki Waffen SS 1939 – 1945. Warszawa: 1996. ISBN 83-86209-97-6. Brak numerów stron w książce
- Chris Bishop: Dywizje Waffen-SS 1939–1945. Warszawa 2009. ISBN 978-83-11-13640-3.
- Hubert H. Kuberski, Wschodnioeuropejska odyseja Leona Degrelle’a. Walońscy ochotnicy Waffen SS (1943–1945) na froncie wschodnim, „Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej”, 49 (2), 2014, s. 127–163.