28 Dywizja Piechoty Armii Krajowej

28 Dywizja Piechoty Armii Krajowej im. Stefana Okrzei

28 Dywizja Piechoty Armii Krajowej im. Stefana Okrzei (28 DP AK) to znacząca jednostka piechoty Armii Krajowej, która działała od 20 września do 5 października 1944 podczas powstania warszawskiego. Patronem dywizji był Stefan Okrzeja, członek Polskiej Partii Socjalistycznej oraz Organizacji Bojowej PPS, który brał udział w rewolucji 1905 roku, a następnie został stracony za zamach na oficera policji.

Historia

28 DP AK została zorganizowana w trakcie powstania warszawskiego z oddziałów powstańczych działających w ramach Obwodu I Śródmieście. Jej utworzenie miało miejsce na podstawie rozkazu Komendanta Armii Krajowej L.dz.7/III z 20 września 1944 oraz rozkazu organizacyjnego nr 32 Komendanta Okręgu Warszawskiego z 21 września 1944.

Dywizja, pod dowództwem płk. piech. Franciszka Edwarda Pfeiffera, weszła w skład Warszawskiego Korpusu AK. Historyk Krzysztof Komorowski zauważa, że nowa struktura:

W dniach 4–5 października w wyniku kapitulacji oddziały dywizji wymaszerowały do niewoli.

Skład

Zgodnie z rozkazem dowódcy okręgu Armii Krajowej, w skład dywizji wchodziły:

15 Pułk Piechoty „Wilków” AK – dowódca ppłk. Franciszek Rataj „Paweł”;
Zgrupowanie „Chrobry II”
Zgrupowanie „Gurt”
Batalion „Rum”;
Batalion im. Sowińskiego;
36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej AK – dowódca mjr Stanisław Błaszczak „Róg”;
Zgrupowanie „Bartkiewicz” (w tym kilka oddziałów z dawnego Zgrupowania „Róg”, które przeszły ze Starego Miasta);
Zgrupowanie „Krybar”
72 Pułk Piechoty AK – dowódca ppłk. art. Jan Szczurek-Cergowski „Sławbor”;
Batalion „Golski”;
Batalion „Miłosz”;
Batalion „Stefan”;
Batalion „Ostoja”.
28 pułk artylerii lekkiej – brak danych o jego organizacji;

W ramach dywizji działały również struktury 21 Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy” AK, pod dowództwem ppłk. Stanisława Kamińskiego „Daniel”, w skład którego weszły:

Batalion „Zaremba-Piorun”
Batalion „Ruczaj”
Batalion „Radosław” w składzie (Oddział „Sokół”, oddział „Radosław”, 3 Batalion „Bełt”); była to jednostka zorganizowana oddzielnie od 21 Pułku Piechoty „Dzieci Warszawy” AK na Żoliborzu.

Zgodnie z rozkazem Komendanta Okręgu AK z 3 października 1944, oddziały dywizji poddały się w następującej kolejności:

4 października o godz. 9.00 wymaszerował 21 pułk piechoty pod dowództwem ppłk. Stanisława Kamińskiego „Daniel”;
5 października ze Śródmieścia Południowego wymaszerował 72 pułk piechoty pod dowództwem ppłk. Jana Szczurek-Cergowskiego „Sławbor”. Do kolumny pułku dołączyła Komenda Główna AK, Komenda Obszaru Warszawskiego, dowództwo 10 dywizji oraz oddziały NSZ; tego samego dnia ze Śródmieścia Północnego wymaszerował 36 pułk piechoty, do którego dołączyły Komenda Okręgu oraz dowództwo i sztab 28 dywizji, a także 15 pułk piechoty.

Odebrano oddziałom dywizji batalion ochronny (asystencyjny) w składzie 3 kompanii, dowodzony przez ppłk. Franciszka Packa „Mścisław”, który miał na celu utrzymanie porządku, zabezpieczenie oraz ewakuację szpitali. W skład batalionu weszły kompanie:

Kompania (2 Kompania batalionu „Miłosz”, 72 pułk piechoty) – dowódca por. Edward Ładkowski „Kulawy”;
Kompania C (8 kompania Batalionu „Kiliński”, 36 pułk piechoty)
Kompania D (zbiorcza kompania „Kiliński”, 15 pułk piechoty) – dowódca por. Wacław Janelli „Jarząbek”.

Batalion ten pełnił swoje funkcje do 9 października 1944.