28 dni później

28 dni później (ang. 28 Days Later) to brytyjski thriller z 2002 roku, w reżyserii Danny’ego Boyle’a, który łączy w sobie elementy postapokaliptyczne oraz fantastycznonaukowe. Alex Garland napisał scenariusz, a w głównych rolach występują Cillian Murphy, Naomie Harris, Noah Huntley, Brendan Gleeson oraz Christopher Eccleston.

Fabuła rozgrywa się w Wielkiej Brytanii po całkowitym załamaniu społeczeństwa, które miało miejsce po przypadkowym uwolnieniu wysoce zaraźliwego wirusa. Historia koncentruje się na czwórce ocalałych, którzy walczą o przetrwanie i bronią się przed atakami zarażonych.

Z powodu licznych wulgaryzmów oraz scen przemocy, film został w większości krajów dopuszczony do wyświetlania tylko dla dorosłych widzów. W 2007 roku powstał sequel pt. 28 tygodni później, a także opublikowano powieść graficzną 28 Days Later: The Aftermath.

Fabuła

Incydent w laboratorium

Grupa aktywistów walczących o prawa zwierząt włamuje się do laboratorium, w którym prowadzone są eksperymenty na ssakach naczelnych. Kiedy fotografują laboratorium, zostają przyłapani przez naukowca, który informuje ich, że zwierzęta są zarażone czymś, co nazywa „szałem” (ang. rage). Aktywiści jednak ignorują go i wypuszczają jedną z małp, która natychmiast atakuje, zarażając zarówno aktywistów, jak i naukowca.

Ocaleni 28 dni po incydencie

Nagi i zarośnięty mężczyzna (Cillian Murphy) budzi się w opustoszałym szpitalu. Po przebraniu się w strój pielęgniarza wychodzi na zewnątrz, odkrywając, że cały Londyn jest opustoszały i pełen śladów katastrofy. Wędrując przez puste ulice, trafia do kościoła, w którym napotyka mnóstwo ludzkich zwłok oraz dziwnie zachowującego się duchownego. Wkrótce zaczyna być ścigany przez zarażonych ludzi, ale zostaje uratowany przez dwoje innych ocalałych – Selenę (Naomie Harris) i Marka (Noah Huntley). Cała trójka odnajduje schronienie w kiosku na stacji metra. Po rozmowie okazuje się, że mężczyzna to Jim, kurier rowerowy, który przed incydentem uległ wypadkowi i zapadł w śpiączkę. W czasie jego nieprzytomności, Wielką Brytanię ogarnęła fala zamieszek spowodowanych przez osoby zarażone wirusem, który przekształca ich w niezwykle agresywne istoty. Rząd zareagował zbyt późno, aby zorganizować ewakuację miast. Jim jest pierwszą niezarażoną osobą, jaką spotkali Selena i Mark od sześciu dni, co pokazuje, jak szybko wirus się rozprzestrzeniał.

Selena i Mark postanawiają towarzyszyć Jimowi w drodze do jego rodziców. Po przybyciu do domu odkrywają, że popełnili oni samobójstwo, zażywając środki nasenne. W liście pożegnalnym informują go, że teraz śpią razem z nim i proszą, by nie budził się ze śpiączki. Jim, osłabiony i zmęczony, zaczyna majaczyć i wydaje mu się, że rozmawia z rodzicami. Chwilę później zostaje zaatakowany przez zarażonych. Po ich zabiciu okazuje się, że Mark został ranny i prawdopodobnie zarażony. Selena, nie mając wyboru, zabija go maczetą, tłumacząc Jimowi, że infekcja rozprzestrzenia się przez krew i opanowuje ofiarę w ciągu kilku sekund. Ostrzega go, że jeśli się zarazi, zabije go „w mgnieniu oka”. Po opuszczeniu domu, Selena i Jim wędrują przez puste ulice Londynu, gdzie Selena podkreśla, że jedyną rzeczą, która się liczy, jest przetrwanie. Zauważają migające światła w jednym z okien, co prowadzi ich do dwóch innych ocalałych – Franka (Brendan Gleeson) i jego nastoletniej córki Hannah (Megan Burns). Początkowo planują zostać tylko na jedną noc, ale Jim zaczyna zastanawiać się, czy powinien trzymać się blisko Franka i jego córki, podczas gdy Selena ostrzega, że stawianie innych przed swoim bezpieczeństwem to najprostsza droga do śmierci.

Uwięzienie ocalonych w zmilitaryzowanej posiadłości

Następnego dnia Frank informuje Jima i Selenę o niedoborach wody. Włącza radio, gdzie nadawane jest zapętlone nagranie wysyłane przez żołnierzy z blokady drogowej w Manchesterze. Głos w eterze zapewnia, że poza bronią i zapasami jest w stanie dostarczyć „odpowiedź na infekcję”. Wspólnie decydują, że podróż jest mniej ryzykowna niż czekanie na śmierć w mieście. Po spakowaniu zapasów, cała czwórka wyrusza w drogę. W miarę postępu podróży, między bohaterami nawiązuje się więź. Kiedy nastawienie Seleny wydaje się słabnąć, Jim zaczyna zaakceptować nową rzeczywistość. Po dotarciu na miejsce blokada okazuje się opustoszała. Frank przez przypadek zaraża się krwią zarażonego i zostaje natychmiast zastrzelony przez ukrytych żołnierzy. Ci zabierają Jima, Selenę i Hannah do pobliskiej ufortyfikowanej posiadłości, gdzie stacjonują pozostali żołnierze oraz ich dowódca, major Henry West (Christopher Eccleston).

Hannah jest załamana śmiercią ojca, a między Selene a Jimem zaczyna rodzić się uczucie. Jim szybko odkrywa, że „odpowiedź na infekcję” Westa polega głównie na czekaniu, aż zarażeni umrą z głodu, ponieważ nie mają instynktu samozachowawczego, oraz na podtrzymywaniu morale żołnierzy poprzez obiecanie im kobiet. Zszokowany Jim próbuje uciec z Seleną i Hannah, ale zostaje otoczony przez żołnierzy. Razem z sierżantem Farrellem (Stuart McQuarrie), który sprzeciwia się planowi majora, zostaje uwięziony w odosobnionej części posiadłości. Farrell twierdzi, że niemożliwe, aby wirus stał się pandemią, a Wielka Brytania została po prostu poddana kwarantannie przez resztę świata.

Konfrontacja z wojskowymi i ucieczka

Następnego dnia więźniowie zostają zaprowadzeni do lasu na egzekucję. Równocześnie żołnierze przygotowują Selenę i Hannah, dając im suknie z garderoby poprzedniej właścicielki domu. Selena, chcąc pomóc dziewczynie znieść gwałt, podaje jej narkotyki. W trakcie sprzeczki o to, jak zabić Farrella, Jim ucieka poza mur posiadłości. Kiedy jest zmęczony ucieczką, dostrzega smugę samolotu – jak przewidział Farrell, świat zewnętrzny wciąż funkcjonuje. Jim zwabia Westa i jednego z jego ludzi na blokadę, a następnie wraca do rezydencji. Uwalnia Mailera, zarażonego żołnierza, który był trzymany na łańcuchu. Mailer atakuje żołnierzy w rezydencji, a Jim ukradkiem dostaje się do środka, zabijając jednego z wojaków i manewrując wśród rosnącej liczby zarażonych. Selena i Hannah rozdzielają się, gdy ostatni żywy żołnierz ciągnie ze sobą Selene, a dziewczyna w narkotycznym otępieniu podąża po swoje rzeczy. Jim zaskakuje ostatniego żołnierza i brutalnie go morduje. Selena, myśląc, że Jim jest zarażony, szykuje się do zabicia go. W ostatniej chwili się waha, co Jim podsumowuje słowami „to trwało dłużej niż w mgnieniu oka”, a para całuje się namiętnie. Hannah odnajduje ich, a cała trójka biegnie do taksówki Franka. Kiedy Hannah siada za kierownicą, okazuje się, że na tylnym siedzeniu czeka West, który strzela do Jima. Hannah gwałtownie cofa się, zatrzymując się przed drzwiami wyjściowymi rezydencji, gdzie Mailer wyciąga majora przez tylne okno. Hannah zawraca po przyjaciół, a zarażeni mordują bezsilnego Westa. W momencie, gdy rozpędzona taksówka uderza w zabarykadowaną bramę posiadłości, akcja zatrzymuje się.

28 dni po ucieczce

W krótkich migawkach widać, jak Selena reanimuje Jima w opustoszałym szpitalu. Jim budzi się w łóżku i rozgląda się – nawiązanie do wcześniejszego przebudzenia w szpitalu, tym razem jednak znajduje się w wiejskim domku. Na parterze Selena zszywa duże kawałki materiału, gdy nagle wpada Hannah. Cała trójka wybiegają na zewnątrz i rozwija zszytą tkaninę, dodając ostatnią literę do słowa „HELLO”. Chwilę później nad łąką przelatuje wojskowy odrzutowiec, do którego wszyscy machają. Po tym, jak pilot odrzutowca zatacza koło, Selena zastanawia się na głos: „Myślisz, że tym razem nas widział?”

Alternatywne zakończenia

Na wydaniu DVD znajdują się trzy alternatywne zakończenia. W każdym z nich Jim umiera. Dwa zostały nakręcone, a trzecie pozostało w fazie storyboardu.

Jim umiera w szpitalu

Po postrzeleniu, Selena i Hannah wiozą Jima do opuszczonego szpitala, tak jak w wersji kinowej, ale ta sekwencja jest wydłużona. Selena, przy pomocy Hannah, stara się uratować Jima, ale ten umiera podczas reanimacji. Obie są załamane. W końcu Selena mówi Hannah, że pora iść dalej; zabierają karabin majora Westa i wychodzą z pomieszczenia, pozostawiając za sobą ciało Jima. Przechodzą przez wahadłowe drzwi, które coraz wolniej kołyszą się za nimi, aż w końcu zatrzymują się, zaciemniając obraz.

W komentarzach do sceny Boyle i Garland wyjaśniają, że było to oryginalne zakończenie filmu po pierwszym montażu. Wersja ta była wyświetlana na pokazach przedpremierowych, aby sprawdzić reakcje widowni, jednak została odrzucona jako zbyt ponura; końcowe wyjście ze szpitala miało sugerować, że Selena i Hannah przetrwały, podczas gdy widzowie uznali, że kobiety zmierzają w stronę pewnej śmierci. Boyle i Garland określają to zakończenie jako zamierzony finał – nazywają je nawet „prawdziwym zakończeniem”. Zwracają uwagę, że w tej wersji Jim zatacza pełne koło, zaczynając i kończąc fabułę w łóżku w opuszczonym szpitalu.

To zakończenie zostało także dodane do wersji kinowej filmu. Umieszczone było po napisach końcowych i zaczynało się od kadru ze słowami „Co jeśli…”.

Scena z odrzutowcem bez Jima

To zakończenie doczekało się tylko ogólnego montażu i jest alternatywną opcją finałowej sekwencji w wiejskiej chatce. Całość przebiega podobnie, ale ta wersja umieszczona jest po wydarzeniach z alternatywnego zakończenia, w którym Jim umiera. Kiedy Selena zszywa kawałki materiału, zamiast do nieobecnego Jima mówi do kurczaka chodzącego po chatce. Kiedy samolot przelatuje nad domkiem, tylko Selena i Hannah machają do pilota.

„Radykalnie alternatywne zakończenie”

Ta wersja filmu nigdy nie została nakręcona i jest umieszczona na wydaniu DVD jako seria ilustracji ze scenorysem oraz komentarzem Boyla i Garlanda. Zakończenie to całkowicie zmienia przebieg prawie połowy filmu, kierując fabułę w zupełnie innym kierunku. Po zarażeniu Franka na wojskowej blokadzie, nie pojawiają się żołnierze. Zamiast tego Jim, Selena i Hannah w jakiś sposób powstrzymują Franka, mając nadzieję na znalezienie lekarstwa na wirusa, zgodnie z obietnicą „odpowiedzi na infekcję” zawartą w transmisji radiowej. Wkrótce odkrywają, że blokada miała na celu osłonięcie dużego kompleksu badawczego – tego samego, który pojawił się w pierwszych scenach filmu.

Wewnątrz grupa odnajduje naukowca, który boi się otworzyć drzwi, obawiając się, że pozostali zabiorą jego jedzenie. Potwierdza, że wie, czym jest „odpowiedź”, ale odmawia dalszej rozmowy, ponieważ nie chce przywiązywać się do ludzi, którzy wkrótce umrą. Po nieudanych próbach dostania się do środka, Jim sprowadza Hannah przed drzwi i opowiada o jej ojcu. Naukowiec w końcu niechętnie mówi, że Frank może zostać uratowany tylko przez całkowitą wymianę krwi i dostarcza niezbędne przyrządy. Okazuje się, że tylko Jim ma tę samą grupę krwi, więc mężczyzna poświęca się, by Frank mógł żyć z córką. Po transfuzji umierający Jim zostaje pozostawiony przez resztę ludzi, którzy barykadują się wraz z naukowcem przed hordą zarażonych, którzy właśnie dostali się do kompleksu. Przywiązany do stołu, na którym w początkowej scenie leżał szympans, Jim obserwuje na monitorach postępujące zniszczenie kompleksu.

Garland i Boyle tłumaczą, że stworzyli tę wersję fabuły, aby sprawdzić, jak mógłby wyglądać film, gdyby skupiał się wyłącznie na czwórce głównych bohaterów. Uznali jednak, że taka wersja jest mało wiarygodna, szczególnie z całkowitą transfuzją jako lekarstwem na infekcję. Boyle stwierdza w komentarzu do wydania DVD, że taki pomysł „nie miał większego sensu”, ponieważ fabuła ustaliła, że wystarczy nawet najmniejsza kropla krwi, aby doszło do zarażenia. Jak komentuje Boyle, „Co by zrobili? Wypuścili całą krew i wyczyścili żyły wybielaczem?”

Niewykorzystane sceny

Istnieje kilka scen, które nie zostały wykorzystane w końcowej wersji filmu z powodu przekroczenia planowanej długości.

• Podczas wędrówki do domu rodziców Jima, bohaterowie zatrzymują się w szpitalu polowym, w którym szukają przydatnych rzeczy i rozmawiają o skutkach epidemii.
• Między opuszczeniem bloku a sceną w tunelu, Frank znajduje objazdy dla zablokowanych ulic, korzystając ze swojego doświadczenia jako taksówkarz.
• W czasie podróży taksówką, bohaterowie rozmawiają z lekkim rozbawieniem o życiu i wirusie, a zmiany za kierownicą są w montażu tak subtelne, że nie są zauważalne dla widza.
• Dodatkowe ujęcia w trakcie punktu kulminacyjnego pokazujące kolejne kryjówki Jima.
• Kulminacyjna sekwencja w rezydencji jest uzupełniona o dodatkowy atak zarażonych na posiadłość, co wywołuje jeszcze większy chaos wśród żołnierzy.

Obsada

• Cillian Murphy jako Jim
• Naomie Harris jako Selena
• Brendan Gleeson jako Frank
• Noah Huntley jako Mark
• Christopher Eccleston jako major Henry West
• Ray Panthaki jako szeregowy Bedford
• Megan Burns jako Hannah
• Luke Mably jako Clifton
• Christopher Dunne jako ojciec Jima
• Emma Hitching jako matka Jima
• Jukka Hiltunen jako aktywistka
• Alex Palmer jako aktywista
• Bindu de Stoppani jako aktywistka
• Alexander Delamere jako Bridges
• Stuart McQuarrie jako sierżant Farrell
• Kim McGarrity jako córka Bridgesa
• Justin Hackney jako zainfekowany chłopiec
• Leo Bill jako szeregowy Jones
• Junior Lanivan jako szeregowy Bell
• Sanjay Rambaruth jako szeregowy Davis
• Marvin Campbell jako szeregowy Mailer
• David Schneider jako naukowiec
• Toby Sedgwick jako zarażony ksiądz

Produkcja

Casting

Boyle ponownie współpracował z Gail Stevens, specjalistką od castingu, z którą miał już do czynienia przy Trainspotting. Stevens jest znana z odkrywania nowych talentów i dobierania aktorów do filmów takich jak Opór, Wszystko gra, Scoop – Gorący temat, Opowieści z Narnii: Lew, czarownica i stara szafa, Zejście czy Slumdog. W komentarzach na DVD Boyle wyjaśnia, że zdecydował się na zatrudnienie stosunkowo mało znanych aktorów, aby podtrzymać stan niepewności. Główną rolę męską zagrał Cillian Murphy, znany dotąd głównie z mniejszych produkcji, a główną żeńską postać otrzymała Naomie Harris, która występowała w brytyjskiej telewizji jako dziecko. Również Christopher Eccleston oraz Brendan Gleeson otrzymali angaż do ról drugoplanowych.

Zdjęcia

Zdjęcia do filmu kręcono w różnych lokalizacjach w Wielkiej Brytanii i Niemczech, w tym:

• Londyn (m.in. Whitehall, Westminster Bridge, Piccadilly Circus, City of London, kościół św. Anny w Limehouse, Greenwich, Canary Wharf, Isle of Dogs, Plumstead);
• hrabstwo Kumbria (jezioro Ennerdale Water w Parku Narodowym Lake District);
• hrabstwo Surrey (opactwo Waverley Abbey);
• hrabstwo Wiltshire (Trafalgar Park k. Downton);
• Stuttgart

Nagrody

• Best Horror Film (US Academy of Science Fiction, Fantasy & Horror Films – Saturn Award)
• Best Breakthrough Performance Naomie Harris (Black Reel)
• Best British Film (Empire Award)
• Best Cinematographer Anthony Dod Mantle (European Film Award)
• Danny Boyle (Główna Nagroda w European Fantasy Film in Silver)
• Best Director Danny Boyle (International Fantasy Film Award)

Nawiązania do filmu

Gra komputerowa Left 4 Dead jest silnie inspirowana filmem Boyle’a. Intro rozpoczyna się od napisu „Dwa tygodnie od pierwszej infekcji”, co nawiązuje do powtarzającego się motywu „28 dni później”. Sam pomysł na fabułę gry jest także wyraźnie zaczerpnięty z filmu, a liczba 28 pojawia się wielokrotnie podczas rozgrywki (m.in. w napisach na ścianach czy na piętrze szpitala, na którym zatrzymuje się winda).

W rankingu stu najstraszniejszych scen filmowych, sporządzonym przez sieć Bravo, scena, w której do domu Jima wpada dwójka zarażonych, zajęła 98. miejsce.

W grze komputerowej Metro 2033, po pierwszych scenach (walka pod Wieżą telewizyjną Ostankino), włącza się „przerywnik” z napisem „28 dni wcześniej”, po którym rozpoczyna się właściwa akcja gry.

W grze Dead Island dostępne jest osiągnięcie „Ile dni później?”. Aby je zdobyć, należy grać przez przynajmniej 28 dni od uruchomienia gry po raz pierwszy.

Przypisy

Linki zewnętrzne

• 28 dni później w bazie IMDb
• 28 dni później w bazie Filmweb
• strona filmu (zarchiwizowane z tego adresu 2018-03-13).