25 Dywizja Pancerna (niem. 25. Panzer-Division) była niemiecką dywizją pancerną działającą w czasie II wojny światowej.
Historia
Dywizja została utworzona na mocy rozkazu z 25 lutego 1942 roku w Norwegii, z jednostek zmotoryzowanych Schützen-Verband Oslo, które były częścią Armii „Norwegen”. Mimo swojej nazwy, dywizja nie dysponowała czołgami i stacjonowała w Norwegii do lipca 1943 roku, po czym została przeniesiona do okupowanej Francji. W Francji otrzymała sprzęt pancerny, jednak były to jedynie zdobyczne czołgi francuskie, takie jak Renault R-35, Hotchkiss H-39, Somua S-35 oraz B 1.
W Francji dywizja pozostała do końca października 1943 roku, a następnie została skierowana na front wschodni. Mimo sprzeciwu generała Guderiana, Generalnego Inspektora Wojsk Pancernych, który uważał, że dywizja nie jest gotowa do działań bojowych, została wysłana w rejon Żytomierza w składzie 4 Armii Pancernej. Podczas walk w grudniu 1943 i styczniu 1944 roku, dywizja straciła niemal cały swój sprzęt, a resztki wycofały się do rejonu Kamieńca Podolskiego, gdzie walczyły aż do kwietnia 1944 roku. Mimo rozwiązania jednostki, na mocy rozkazu z 10 maja 1944 roku, została ona ponownie sformowana we Francji, a w czerwcu 1944 roku przeniesiona do Danii, gdzie otrzymała nowy sprzęt i rozpoczęła szkolenie.
W wrześniu 1944 roku z jej składu utworzono grupę bojową, która została wysłana do okupowanej Polski. Wzięła ona udział w walkach w Warszawie przeciwko powstańcom, szczególnie w rejonie Marymontu, gdzie jej żołnierze popełnili liczne zbrodnie na ludności cywilnej, oraz na Żoliborzu. Po zakończeniu walk w Warszawie, dywizja została przeniesiona na linię rzeki Narew, gdzie znajdowała się w odwodzie Grupy Armii „Środek”. W grudniu 1944 roku jednostka została przeniesiona w rejon Radomia, gdzie pozostawała do stycznia 1945 roku.
Po rozpoczęciu styczniowej ofensywy przez Armię Czerwoną, dywizja weszła w skład XXXX Korpusu Pancernego i zmuszona była do odwrotu nad Odrę, a następnie w kwietniu 1945 roku do Austrii, gdzie ostatecznie skapitulowała w maju 1945 roku.
Dowództwo dywizji
Dowódcy dywizji:
- gen. por. Johann Haarde (1942)
- gen. por. Adolf von Schell (1943)
- gen. wojsk panc. Georg Jauer (1943)
- gen. por. Hans Tröger (1943 – 1944)
- odtworzona
- gen. mjr Oswin Grolig (1944)
- gen. mjr Oskar Audörsch (1944 – 1945)
Struktura organizacyjna
Skład w 1942 (Norwegia):
- 146 pułk strzelców (Schützen-Regiment 146)
- 214 wzmocniony batalion pancerny (verst. Panzer-Abteilung 214)
- 514 kompania niszczycieli czołgów (Panzerjäger-Kompanie 514)
- 91 zmotoryzowana bateria dział kal. 100 mm (Batterie 10-cm Kanonen (mot) 91)
Skład w 1943 (Front wschodni):
- 9 pułk pancerny (Panzer-Regiment 9)
- 146 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 146)
- 147 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 147)
- 87 batalion motocyklowy (Kradschützen-Bataillon 87)
- 87 polowy batalion zapasowy (Feldersatz-Bataillon 87)
- 91 pułk artylerii pancernej (Panzer-Artillerie-Regiment 91)
- 279 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (Heeres-Flak-Artillerie-Abteilung 279)
- 87 dywizjon niszczycieli czołgów (Panzerjäger-Abteilung 87)
- 87 pancerny batalion pionierów (Panzer-Pionier-Bataillon 87)
- 87 pancerny batalion łączności (Panzer-Nachrichten-Abteilung 87)
Skład w 1945:
- 9 pułk pancerny (Panzer-Regiment 9)
- 146 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 146)
- 147 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 147)
- 91 pułk artylerii (Artillerie Regiment 91)
- 284 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (Heeres-Flak-Artillerie-Abteilung 284)
- 25 pancerny batalion rozpoznawczy (Panzer Aufklarung Abteilung 25)
- 87 dywizjon niszczycieli czołgów (Panzerjäger-Abteilung 87)
- 87 pancerny batalion pionierów (Panzer-Pionier-Bataillon 87)
- 87 pancerny batalion łączności (Panzer-Nachrichten-Abteilung 87)
Przypisy
Bibliografia
Jorge Rosado, Chris Bishop: Dywizje pancerne Wehrmachtu 1939–1945. Poznań: Wydawnictwo Vesper, 2012. ISBN 978-83-7731-130-1.
Rafał Podsiadło: Niemieckie fortyfikacje Stellung a2 i ich przełamanie w styczniu 1945 r. Na linii Raby, Szreniawy i Pilicy. Warszawa: 2014. ISBN 978-83-7339-136-9.
Linki zewnętrzne