25 centów Standing Liberty (ang. Standing Liberty Quarter) to srebrna amerykańska moneta o nominale dwudziestu pięciu centów, zaprojektowana przez Hermona MacNeila, która była emitowana w dwóch wersjach przez U.S. Mint w latach 1916–1930.
Moneta zyskała popularność z powodu kontrowersji związanych z wizerunkiem emitowanym w latach 1916–1917, przedstawiającym Miss Liberty z odkrytą piersią. W 1917 roku wprowadzono projekt, w którym pierś Miss Liberty została zakryta kolczugą, jednak zmiany te nie zostały zatwierdzone przez Kongres.
Moneta ta zastąpiła ćwierćdolarówkę Barbera, która była w obiegu w latach 1892–1916, a w 1932 roku została wymieniona na ćwierćdolarówkę Washingtona.
Tło historyczne
W latach 80. XIX wieku w Stanach Zjednoczonych zaczęto twierdzić, że każdy nominał powinien mieć unikalny projekt, który jednocześnie reprezentowałby artystyczny kunszt. W 1887 roku dyrektor U.S. Mint, James Kimball, podkreślił tę ideę w swoim raporcie, sugerując, że mennica powinna korzystać z talentów uznanych artystów. 26 września 1890 roku Kongres przyjął Act of September 26, 1890, który upoważniał dyrektora mennicy do zlecania nowych projektów monet co 25 lat, za zgodą Sekretarza Skarbu. Już w 1891 roku mennica zaprosiła dziesięciu artystów do przedstawienia propozycji dla monet o nominałach 10 centów (dime), 25 centów (quarter) i 50 centów (half dollar). Jednak komisja, w skład której wchodził rzeźbiarz Augustus Saint-Gaudens, główny grawer Charles E. Barber oraz grawer pieczęci Henry Mitchell, uznała, że żaden z projektów nie zasługuje na uwagę.
W 1915 roku dyrektor mennicy Robert Woolley zinterpretował zapisy ustawy jako obowiązek zmiany wizerunków monet. W początkach XX wieku prezydent Theodore Roosevelt zainicjował zmiany w projektach monet złotych, a rok 1916 stał się momentem, w którym Woolley mógł przystąpić do zmiany projektów monet o nominałach 10 centów, 25 centów i 50 centów. Pod koniec 1915 roku uzyskał on zgodę Sekretarza Skarbu Williama McAdoo na rozpoczęcie prac nad nowymi projektami stempli. Woolley chciał odejść od tradycji, według której srebrne monety miały podobne wizerunki, i postanowił, że każda moneta o danym nominale powinna mieć własny, unikalny projekt.
Woolley nie był zadowolony z pracy głównego grawera, Barbera, i postanowił zlecić projekty artystom spoza mennicy, co było dozwolone przez akt z 1890 roku. Wybór nowych projektantów nie był jasny, ale prawdopodobnie został dokonany na podstawie rekomendacji od Komisji Sztuk Pięknych, która nadzorowała rządowe projekty artystyczne. 9 grudnia 1915 roku Woolley otrzymał list z komisji, w którym zaproponowano trzech rzeźbiarzy do przedstawienia swoich pomysłów. Projekt 25-centówki przydzielono Hermonowi MacNeilowi, a Adolph Weinman odpowiadał za projekty 50-centówki i 10-centówki. Trzeci artysta nie jest znany, ale MacNeil był wówczas uznawanym rzeźbiarzem, którego prace często odnosiły się do amerykańskiej historii i kultury indiańskiej.
Projekt i emisja
Prace nad projektem
MacNeil nadał swojemu projektowi neoklasyczny styl, a sylwetka kobiety nawiązywała do greckiej rzeźby. W czasach emisji monety, Miss Liberty MacNeila określano mianem Liberty Standing (nazwa Standing Liberty obowiązuje od lat 60. XX wieku). Istnieją dwie teorie na temat inspiracji dla postaci Miss Liberty. Pierwsza sugeruje, że MacNeil wzorował się na Doris Doscher, aktorce niemych filmów, znanej jako Doris Doree, uznawanej za „najdoskonalszy typ amerykańskiej kobiecości”. W „The Numismatist” z maja 1917 roku napisano, że „jeśli chodzi o dziewczynę z monety, jej duma jest dokładnie taka, jakiej można się spodziewać po zdrowej, ambitnej młodej kobiecie, której powierzono ten zaszczyt”. Druga teoria, opublikowana w 1972 roku, sugeruje, że MacNeil miał modelować na podstawie broadwayowskiej aktorki Irene McDowell, której mąż sprzeciwiał się jej uczestnictwu w projekcie.
Na awersie MacNeil ukazał Miss Liberty jako kobietę w szacie, przekraczającą bramy Ameryki. W lewej ręce trzyma uniesioną tarczę z Union Shield, a w prawej gałązkę oliwną. Cokoły bramy ozdobione są dewizą „IN GOD WE TRVST” oraz trzynastoma gwiazdami, symbolizującymi trzynaście stanów założycielskich. W raporcie dyrektora mennicy z 1916 roku podkreślono, że wizerunek monet ma symbolizować „rozbudzenie zainteresowania kraju swoją ochroną”. To przedstawienie Miss Liberty miało symbolizować amerykańską gotowość do obrony oraz niesienia pokoju.
Na rewersie, zamiast orła odwołującego się do Wielkiej Pieczęci, MacNeil umieścił lecącego orła otoczonego gwiazdami, co nie odnosiło się do wojowniczości. Ta decyzja była wynikiem trwającej I wojny światowej. Lamarre twierdzi, że ćwierćdolarówka zaprojektowana przez MacNeila „oddawała ducha swoich czasów”. W 1916 roku wielu Amerykanów uważało, że Stany Zjednoczone powinny utrzymać politykę izolacjonizmu i nie angażować się w globalny konflikt.
Emisja
Moneta weszła do obiegu 16 grudnia 1916 roku. W styczniu 1917 roku w „The Numismatist” stwierdzono, że wyemitowane w 1916 roku monety (10 centów, 25 centów i pół dolara) były „najbardziej atrakcyjnym zestawem monet, jakie kiedykolwiek wyemitowano”. Bowers podaje, że w 1916 roku mennica wybiła jedynie 52 000 sztuk 25-centówki, która szybko zyskała popularność z powodu odkrytej piersi Miss Liberty. Była to pierwsza amerykańska moneta ukazująca półnagą kobietę, co nie było jednak rzadkością w przypadku medali czy rzeźb tamtego okresu. Odkryta pierś stała się najbardziej kontrowersyjnym elementem monety.
16 stycznia 1917 roku „Philadelphia Inquirer” opublikował artykuł, w którym stwierdzono, że nowa 25-centówka „z pewnością nie jest monetą artystyczną” i może być używana jako „żeton w paczkach z orzeszkami”. Natomiast „The New York Times” zauważył w monecie „zawoalowaną alegorię Partii Kobiet i ruchu sufrażystek”. Lamarre argumentuje, że publiczne protesty przeciwko monecie są „numizmatyczną legendą”. DiGeorgia zauważa, że w tamtym czasie Stany Zjednoczone były nadal pod silnym wpływem „purytańskich doktryn”, które uznawały nagość za coś nieprzyzwoitego. W marcu 1917 roku ogłoszono, że nastąpi zmiana w wizerunku monety, ponieważ na jej powierzchni gromadził się zbyt duży brud. Sam MacNeil potwierdził w wywiadzie prasowym, że rzeczywiście występowały problemy z reliefem monety. Kontrowersje wokół monety przyciągnęły uwagę kolekcjonerów, którzy zaczęli poszukiwać egzemplarzy z 1916 roku.
Nowy projekt monety
W 1917 roku do obiegu weszła moneta z zmienionym wizerunkiem, w której pierś Miss Liberty została zakryta kolczugą, choć jej noga pozostała odkryta. Zmniejszyła się również liczba nitów na tarczy. MacNeil wprowadził zmiany także na rewersie monety, przenosząc trzy gwiazdy pod lecącego orła i przesuwając go na środek pola monety. Zwiększono odstępy pomiędzy gwiazdami po lewej i prawej stronie orła. Dolnick podaje, że Kongres przegłosował zmiany w wizerunku rewersu, aby poprawić jego „walory artystyczne”, jednak nie autoryzował zakrycia biustu Miss Liberty kolczugą. Zatem pomysł modyfikacji postaci kobiecej nie pochodził z instytucji państwowych. Hettger i Novak wskazują, że rząd nie chciał przyznać się do błędu przy pozytywnej opinii pierwotnego projektu monety z odkrytą piersią i w 1917 roku w uzasadnieniu zmiany wizerunku odniesiono się wyłącznie do potrzeby zmiany rewersu.
W 1925 roku ponownie zmieniono wizerunek monety, obniżając pole z datą wybicia, aby zapobiec nadmiernemu ścieraniu się podczas obiegu.
Moneta była emitowana do 1930 roku, co czyni ją jednym z najkrócej wybijanych wizerunków w historii amerykańskiego mennictwa. W 1932 roku, z okazji 200. rocznicy urodzin Jerzego Waszyngtona, wprowadzono nową monetę 25-centową, mającą na celu upamiętnienie tego wydarzenia. Bowers zaznacza, że ta moneta nigdy nie była wybijana stemplem lustrzanym dla kolekcjonerów.
100. rocznica początku emisji
W 2016 roku, z okazji 100. rocznicy emisji monety, U.S. Mint wyemitował 100 000 sztuk ćwierćdolarówki Standing Liberty, wykonanych w 24-karatowym złocie o wadze ¼ uncji. Wizerunek monety przedstawia jednak tę emitowaną w latach 1916–1917, ale bez trzech gwiazd pod orłem. Ćwierćdolarówka Standing Liberty jest uznawana za jedną z najpiękniejszych amerykańskich monet obiegowych.
Nakłady
Nakłady Standing Liberty Quarter:
Opis monety
Awers
Na awersie wyemitowanej w 1916 roku monety widnieje Miss Liberty przekraczająca bramę, ubrana w szatę, która częściowo odsłania jej pierś. W prawej dłoni trzyma gałązkę oliwną, a w lewej uniesioną tarczę z Union Shield. Nad kobietą, wzdłuż krawędzi, znajduje się napis „LIBERTY”. Na górze lewego cokołu bramy widnieje napis „IN GOD”, a przy kolumnie siedem gwiazdek. Na górze prawego cokołu kontynuacja dewizy – „WE TRVST”, a przy kolumnie sześć gwiazdek. Data emisji umieszczona jest na cokole, po którym idzie Miss Liberty.
W 1917 roku rozpoczęto emisję ze zmienionym wizerunkiem Miss Liberty, której nagą pierś zakryto kolczugą. W 1925 roku obniżono pole z datą emisji, aby zapobiec ścieraniu.
Rzadkością są monety z podwójną datą 1918–1917, gdzie użyto dwóch stempli do wybicia tego samego awersu, co skutkuje nałożeniem cyfr 7 i 8.
Najbardziej szczegółowo wybite monety określane są mianem full head, charakteryzując się widocznymi trzema liśćmi wplecionymi we włosy, pełną linią włosów na czole oraz wyraźnym zagłębieniem ucha.
Znak mennicy umieszczano po lewej stronie od daty, a po prawej stronie znajdowała się litera M – inicjał MacNeila.
Rewers
Na rewersie MacNeil umieścił lecącego orła w prawą stronę. Pod ptakiem widnieje nominał monety w formie „QUARTER•DOLLAR”. Nad orłem, wzdłuż krawędzi, znajduje się nazwa państwa „UNITED•STATES/OF/AMERICA”, a pod nią motto „E PLVRIBVS/VNVM”. Po lewej stronie orła umieszczono siedem gwiazdek, a po prawej sześć.
W 1917 roku wprowadzono zmiany także na rewersie, przesuwając orła do centrum pola. Między orłem a nazwą nominału „QUARTER DOLLAR” znalazły się trzy gwiazdki. Po lewej i prawej stronie orła umieszczono po pięć gwiazdek, z większymi odstępami między nimi. Nazwa państwa nad orłem zapisana została w formie „UNITED STATES/OF/AMERICA”.
Opis fizyczny
Szczegóły opisu fizycznego monety:
Waga: 6,25 g
Średnica: 24,3 mm
Kruszec: Ag 900 (90% srebra, 10% miedzi)
Krawędź: ząbkowana
Mennica: Denver, Filadelfia, San Francisco
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
David D. Bowers, United States Dimes, Quarters, and Half Dollars: An Action Guide for the Collector and Investor, Wolfeboro: Bowers and Merena Galleries, Inc., 1986a [dostęp 2023-12-29].
David D. Bowers, United States Coins by Design Types, Wolfeboro: Bowers and Merena Galleries, Inc., 1986b [dostęp 2024-01-01].
Michael M. Dolnick, Design changes on the Standing Liberty quarter, „MacNeil’s Notes”, 4 (2), 1993, s. 7–11 [dostęp 2023-12-29].
Alan A. Herbert, Actress revealed as Liberty model in 1972 [online], Numismatic News, 21 lipca 2008 [dostęp 2024-01-03].
Alan A. Herbert, Eagle in flight chosen as wartime design [online], Numismatic News, 30 września 2009 [dostęp 2024-01-04].
Henry H. Hettger, Susan S. Novak, The 1916 Standing Liberty quarter. The nudity aspect was just a „good story”, „MacNeil’s Notes”, 4 (2), 1993, s. 12–16 [dostęp 2023-12-29].
Thomas T. Lamarre, The Silver Coinage of 1916. An Artistic Reconnaissance, „MacNeil’s Notes”, 1 (2), 1990, s. 6–10 [dostęp 2023-01-02].
James J. DiGeorgia, Standing Liberty Quarter Popular Series, „MacNeil’s Notes”, 2 (1), 1991, s. 13–15 [dostęp 2023-01-02].
Adolph A. Weinman, Elsie E. Stevens, History of the Series. The Design, [w:] David D. Lange, The Complete Guide to Mercury Dimes, Virginia Beach: DLRC Press, 1993 [dostęp 2024-01-01].
R.S.R.S. Yeoman, A Guide Book of United States Coins, wyd. 63, Atlanta: Whitman Publishing, LLC, 2009, ISBN 978-0-7948-2766-3.