25 Brygada Kawalerii Powietrznej

25 Brygada Kawalerii Powietrznej im. Księcia Józefa Poniatowskiego

25 BKPow. to aeromobilny związek taktyczny Wojsk Lądowych z siedzibą w Tomaszowie Mazowieckim, Nowym Glinniku, Leźnicy Wielkiej oraz Kłodzku.

Historia Brygady

Obecność Wojska Polskiego na Nowym Glinniku pod Tomaszowem Mazowieckim sięga końca II wojny światowej, kiedy to stacjonował tam 7 pułk lotnictwa szturmowego. Lotnisko, które przed II wojną światową miało charakter cywilny, zostało założone w 1925 roku.

W czerwcu 1994 roku rozpoczęto formowanie 25 Dywizji Kawalerii Powietrznej. 14 sierpnia 1995 roku, dywizja przyjęła tradycje Mazowieckiej Brygady Kawalerii oraz zyskała imię Księcia Józefa Poniatowskiego. W ciągu pięciu lat, w ramach przygotowań do wstąpienia Polski do NATO, Ministerstwo Obrony Narodowej, bazując na doświadczeniach analogicznych jednostek z Wielkiej Brytanii i Holandii oraz biorąc pod uwagę współczesne warunki pola walki, postanowiło przekształcić ją w mniejszą, wyspecjalizowaną formację reagowania kryzysowego. W rezultacie, w wrześniu 1999 roku, 25 Dywizja Kawalerii Powietrznej została przekształcona w 25 Brygadę Kawalerii Powietrznej.

Brygada została podporządkowana dowódcy Korpusu Powietrzno-Zmechanizowanego, a od stycznia 2002 roku dowódcy 2 Korpusu Zmechanizowanego. Od kwietnia 2004 roku brygada podlegała Dowództwu Wojsk Lądowych.

Po reorganizacji dowodzenia Sił Zbrojnych RP, od 1 stycznia 2014 roku jednostka jest bezpośrednio podległa Dowództwu Generalnemu Rodzajów Sił Zbrojnych.

Od 2000 roku w tomaszowskiej brygadzie służą również kobiety, z czego pierwszą była ppor. Ewelina Osuchowska-Rybka, która po promocji w 2004 roku została wyznaczona na stanowisko w 25 batalionie dowodzenia w Tomaszowie Mazowieckim.

JW 4391 jest jedyną jednostką w wojskach powietrznodesantowych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, która dysponuje etatowymi statkami powietrznymi.

10 kwietnia 2021 roku żołnierze 25 Brygady Kawalerii Powietrznej pełnili asystę honorową przy trumnie artysty Krzysztofa Krawczyka.

Współpraca międzynarodowa

Brygada współdziała z United States Army oraz Canadian Army, co skutkuje szkoleniami w Ameryce Północnej. W grudniu 2018 roku, z okazji setnej rocznicy nawiązania stosunków dyplomatycznych między USA a Polską, jednostkę w Tomaszowie Mazowieckim odwiedziła Ambasador USA w Warszawie, Georgette Mosbacher.

Lotnisko na terenie jednostki

Na terenie brygady znajduje się Lotnisko Tomaszów Mazowiecki, które funkcjonuje od 1925 roku. Pierwotnie obsługiwało Prezydenta RP, który często odwiedzał rezydencję rządową w Spale oraz lokalnych fabrykantów z dynamicznie rozwijającego się przemysłu lekkiego i chemicznego w mieście. W czasie II wojny światowej, od 1940 roku, lotnisko było wykorzystywane przez Luftwaffe jako lotnisko „podskokowe” do uzupełniania paliwa. W tym okresie korzystały z niego głównie niemieckie samoloty transportowe i łącznikowe. Niemcy planowali rozszerzenie funkcjonalności lotniska, co potwierdzają rozpoczęte budowy infrastruktury lotniczej, takie jak hangary na Nowym Glinniku oraz warsztaty naprawcze silników lotniczych. Tuż przed wycofaniem się w 1944 roku, Niemcy wysadzili pas startowy. W latach 70. XX wieku, lotnisko było wielokrotnie wykorzystywane przez I sekretarza PZPR, Edwarda Gierka, dla którego na pobliskiej Konewce wybudowano rezydencję rządową. Obecnie zmodernizowane lotnisko jest przystosowane do obsługi wojskowych samolotów z napędem turboodrzutowym.

Udział w międzynarodowych operacjach wojskowych

Żołnierze z Tomaszowa brali udział w zagranicznych misjach wojskowych, w tym w Iraku, Czadzie i Afganistanie. Jednym z dowódców był gen. broni Tadeusz Buk, który w latach 2004-2005 pełnił funkcję zastępcy dowódcy Wielonarodowej Dywizji Centrum-Południe w Iraku.

Polegli na służbie

11 listopada 2018 roku w głównej bazie Polskiego Kontyngentu Wojskowego w Afganistanie, w mieście Ghazni, z okazji stulecia odzyskania niepodległości Polski, odsłonięto pomnik upamiętniający polskich żołnierzy poległych w Afganistanie. Tablica honoruje 40 osób, w tym pięciu żołnierzy 25 Brygady Kawalerii Powietrznej:

kpt. Daniel Ambroziński (najwyższy stopniem żołnierz SZ RP zabity w Afganistanie, zginął od pocisku snajpera 10 sierpnia 2009 roku w powiecie Adżristan);
plut. Miłosz Górka (zginął 12 czerwca 2010 roku podczas ataku z użyciem improwizowanego ładunku wybuchowego na polski konwój logistyczny);
sierż. Adam Szada-Borzyszkowski (poległ 14 października 2010 roku w wyniku wybuchu pocisku moździerzowego podczas zabezpieczania patrolu saperskiego);
sierż. Zbigniew Biskup (służył w Samodzielnej Grupie Powietrzno-Szturmowej, to była jego czwarta zmiana w operacyjnych wojskach SZ RP);
st. chor. Sylwester Janik (zmarł 2 września 2013 roku w amerykańskim szpitalu koalicyjnym w RFN, w wyniku ran odniesionych podczas ataku na bazę w Ghazni).

Struktura organizacyjna Brygady

Brygada liczy około 3500 żołnierzy. W jej skład wchodzi:

Dowództwo 25 Brygady Kawalerii Powietrznej w Tomaszowie Mazowieckim;
1 Batalion Kawalerii Powietrznej w Leźnicy Wielkiej;
7 Batalion Kawalerii Powietrznej w Tomaszowie Mazowieckim;
1 Dywizjon Lotniczy w Leźnicy Wielkiej;
7 Dywizjon Lotniczy w Nowym Glinniku;
25 Batalion Dowodzenia w Tomaszowie Mazowieckim;
25 Batalion Logistyczny;
25 Kompania Zaopatrzenia w Nowym Glinniku;
25 Kompania Remontowa w Nowym Glinniku;
25 Grupa Zabezpieczenia Medycznego w Tomaszowie Mazowieckim;
Powietrzna Jednostka Ewakuacji Medycznej w Nowym Glinniku;
22 Batalion Piechoty Górskiej w Kłodzku.

Uzbrojenie i wyposażenie

Uzbrojenie brygady obejmuje między innymi:

karabinek wz. 96 Beryl;
karabiny maszynowe PKM;
karabin wyborowy Sako TRG M10 (7,62 × 51 mm NATO oraz .338 Lapua Magnum);
karabin Tor;
granatniki przeciwpancerne: RPG-7W i ppk Spike;
przenośne zestawy rakietowe Grom;
moździerze LRM vz. 99;
armaty przeciwlotnicze ZUR-23-2-S;
śmigłowce W-3 Sokół, Mi-8T i Mi-17.

W Jednostce Wojskowej 4392, która jest częścią brygady, znajduje się Ośrodek Szkolenia Aeromobilno-Spadochronowego tomaszowskiej kawalerii, który dysponuje tunelami aerodynamicznymi. W 2019 roku oficerowie ośrodka zdobyli pierwsze miejsce w XXXVIII Międzynarodowym Wieloboju Spadochronowym Europejskich Szkół Spadochronowych.

Zakup nowych śmigłowców

W lipcu 2022 roku podjęto decyzję o wyposażeniu 25 Brygady Kawalerii Powietrznej w 32 śmigłowce Leonardo AW149, które zastąpią dotychczasowe W-3 Sokół. 25 maja 2023 roku podczas konferencji Defence24 Day, gen. bryg. Ireneusz Nowak, Inspektor Sił Powietrznych, ogłosił zakup dodatkowych 22 śmigłowców Leonardo AW101 dla tomaszowskiej brygady. 30 października 2023 roku dostarczono pierwsze dwa egzemplarze AW149 dla żołnierzy brygady.

Tomaszowska Brygada korzysta z zaopatrzenia gospodarczego 31 Wojskowego Oddziału Gospodarczego w Zgierzu.

Dowódcy Brygady

1998–2000 – gen. bryg. Jan Kempara;
2000–2004 – gen. bryg. Edward Gruszka;
2004–2005 – gen. bryg. Włodzimierz Potasiński;
2005–2008 – gen. bryg. Ireneusz Bartniak;
2008–2010 – gen. bryg. Dariusz Wroński;
2010–2014 – gen. bryg. Marek Sokołowski;
2014 – płk Adam Grela (czasowo pełniący obowiązki);
2014–2017 – gen. bryg. Stanisław Kaczyński;
2017–2020 – gen. bryg. Adam Marczak;
2020–2021 – płk Piotr Gołos (czasowo pełniący obowiązki);
2021–2023 – gen. bryg. dr inż. Mariusz Pawluk;
2023–obecnie – gen. bryg. Tomasz Białas.

Odznaczenia

Brygada została odznaczona Medalem „Pro Patria” w 2012 roku na podstawie decyzji Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. Uroczystość dekoracji sztandaru miała miejsce 15 czerwca 2012 roku podczas obchodów święta jednostki.

Przypisy

Bibliografia

Sławomir Miszczuk, 25 Brygada Kawalerii Powietrznej, Wyd. Bellona, Warszawa 2002;
Jacek Szustakowski, 25 Brygada Kawalerii Powietrznej im. Księcia Józefa Poniatowskiego, Wojska Lądowe 2003, nr. 12.