24 Pułk Artylerii Pancernej

24 Drezdeński Pułk Artylerii Pancernej

24 Drezdeński Pułk Artylerii Pancernej (24 papanc) to jednostka artylerii samobieżnej ludowego Wojska Polskiego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

24 pułk artylerii samobieżnej został utworzony 4 lipca 1944 roku we wsi Polewichoje, w pobliżu Berdyczowa. Jednostka została zorganizowana zgodnie z sowieckim etatem Nr 010/462 jako część 1 Drezdeńskiego Korpusu Pancernego. Ceremonia zaprzysiężenia miała miejsce 26 października 1944 roku w Nowinach koło Chełma.

2 lipca 1946 roku pułk otrzymał nazwę wyróżniającą „Drezdeński”. Tego samego dnia został odznaczony Orderem Krzyża VM V klasy, a 19 lutego 1947 roku przekształcony w 24 Drezdeński pułk artylerii pancernej. Po zakończeniu wojny jednostka została skoszarowana w Opolu, przy ulicy Niemodlińskiej.

Rozkaz Dowódcy Wojsk Lądowych nr 0013/Panc z dnia 22 kwietnia 1949 nakazuje dowódcy OW-IV rozformowanie 24 pułku artylerii pancernej do 1 lipca 1949. Zgodnie z tym rozkazem pułk miał przekazać 21 dział SU-85, wraz z załogami, do 8 pułku czołgów, a dwa działa SU-85 do Centralnej Składnicy Sprzętu Pancernego w Elblągu.

Obsada personalna pułku

Obsada w okresie wojny:

Dowódcy:

mjr Pietrow (p.o. 25 VII – 12 VIII 1944)
ppłk Paweł Szernucha (12 VIII – 12 X 1944)
płk Wiktor Maksimowicz Artemienko (23 X 1944 – † 17 IV 1945)
mjr Grzegorz Kudinow (p.o. 17 – 30 IV 1945)
płk Teodor Kolesnik (od 30 IV 1944)
ppłk Obodziński

Zastępcy dowódcy do spraw politycznych:

por. Leonid Golenko (od 14 VIII 1944)

Szefowie sztabu:

mjr Wasyl Słoniecki (12 VIII – 4 XII 1944)
kpt. Paweł Tkacz (15 XII 1944 – 14 III 1945)
mjr Grzegorz Kudinow (od 14 III 1945)

Oficerowie:

ppor. Aleksander Pakentreger

Struktura organizacyjna pułku

Struktura pułku obejmowała:

dowództwo (jedno działo SU-85);
sztab z plutonem dowodzenia (1 samochód pancerny BA-64) oraz plutonem saperów;
kwatermistrzostwo z plutonem transportowym, plutonem zaopatrzenia, plutonem remontowym, plutonem sanitarnym i drużyną gospodarczą;
cztery baterie dział pancernych.

Etatowo pułk składał się z:

62 oficerów;
101 podoficerów;
155 szeregowych.

Na wyposażeniu jednostki znajdowały się:

21 dział pancernych SU-85;
1 samochód pancerny BA-64;
105 karabinków;
91 pistoletów maszynowych;
2 motocykle;
43 różne samochody;
2 ciągniki ewakuacyjne;
2 radiostacje.

Marsze i działania bojowe

Na początku lutego 1945 roku pułk został przeniesiony z rejonu Chełma do Guzowa, a następnie w marcu do Myśliborza. 20 marca jednostka dotarła do rejonu Oleśnicy, a 6 kwietnia zajęła linię obrony w Miodarach, skąd 10 kwietnia przeszła do Dobrej koło Bolesławca.

W związku z operacją berlińską, 15 kwietnia pułk zgrupował się nad Nysą Łużycką w Jagodzinie, 6 km na wschód od Rothenburga. Tego dnia jednostka miała wspierać 4 Brygadę Pancerną, sforsować Nysę i nacierać w kierunku Diehsa oraz Budziszyna. W dniu 16 kwietnia, współpracując z 4 BPanc, pułk sforsował Nysę i osiągnął Uhsmannsdorf. Następnego dnia podczas forsowania rzeki Weisser Schöps poległ dowódca, płk Wiktor Artomienko. 18 kwietnia pułk przemaszerował przez Niesky i Trebus do rejonu Stockteich. Na rozkaz dowódcy 1 Korpusu Pancernego, 19 kwietnia pułk przeszedł na stanowiska ogniowe w rejonie Diehsa oraz Ödernitz, a 20 kwietnia dotarł do Ullersdorf i Niesky. Po oderwaniu się od nieprzyjaciela, pułk wykonał marsz w kierunku Niesky, Diehsa oraz Gebelzig, a 21 kwietnia zgrupował się w Grossdubrau. Po przejściu przez Welka, Göda oraz Bischofswerda, jednostka dotarła do Radebergu, a następnie, na rozkaz dowódcy 1 KPanc, przerwała pościg za przeciwnikiem i zawróciła w rejon wyjściowy, docierając 23 kwietnia do Kleinwelka. Następnie weszła w skład odwodu dowódcy 1 KPanc, zajmując stanowiska ogniowe w rejonie Neu Teichnitz, z zadaniem prowadzenia ognia zaporowego w kierunku Budziszyna, Klein oraz Neu Mahlswitz. Po długotrwałych walkach w tym rejonie pułk wycofał się do Quoos. 26 kwietnia jednostka została podporządkowana 8 Dywizji Piechoty, otrzymując zadanie wzmocnienia obrony na rubieży Crostwitz oraz Grosswelka, a następnie zajęła stanowiska ogniowe w rejonach Neudorf, Holsha oraz Holschdubrau, pozostając tam do 7 maja. Z tych pozycji pułk wspierał również jednostki 5 Dywizji Piechoty.

W związku z operacją praską pułk, wraz z 4 BPanc, zgrupował się w rejonie Ralbitz, przygotowując się do natarcia w kierunku Bischofswerda oraz Neustad. 8 maja jednostka osłaniała skrzydło 2 Armii WP oraz 1 KPanc z kierunku Budziszyna. 9 maja kontynuowano natarcie w kierunku Bad Schandau, Českǎ Kamenice oraz Žandov, a 10 maja pułk zgrupował się w Mělniku. Po zakończeniu działań jednostka przebywała w rejonie Pietrowic. Z rozkazu z 18 maja pułk wrócił do Polski i rozlokował się w majątku Marchwacz pod Kaliszem.

Sztandar pułku

Sztandar, ufundowany przez mieszkańców Chełma, został wręczony pułkowi 9 lutego 1945 roku. Dowódca pułku, płk Wiktor Artiemienko, odebrał sztandar z rąk prezydenta Chełma, a następnie przekazał go sztandarowemu – st. sierż. Józefowi Nowakowi.

Opis sztandaru: Płat o wymiarach 92 × 95 cm, obszyty z trzech stron żółtą frędzlą i przymocowany do drzewca przy pomocy pięciu pasków skórzanych zapinanych na klamerki oraz trzech pętli z żółtego jedwabnego sznura. Drzewce wykonane z jasnego, politurowanego drewna, łączone z dwóch części za pomocą mosiężnych okuć. Głowica w kształcie płaskiego, srebrzonego orła wspartego na cokole skrzynkowym, na którym wyryto: „24 P.A.S.”. Przy drzewcu znajduje się żółty sznur jedwabny zakończony dwoma chwastami.

Strona główna: Dwie strefy: górna – czarna, dolna – czerwona. Na strefach, pośrodku, umieszczony jest haftowany żółtą nicią napis: „ZA WOLNOŚĆ NASZĄ I WASZĄ”; MIASTO CHEŁM 24 PUŁKOWI ARTYLERII SAMOCHODOWEJ. Po bokach czarnej strefy znajdują się aplikowane i haftowane tarcze z orłem polskim typu orła 1 Dywizji Piechoty oraz herb Chełma. W dolnej części czerwonej strefy umieszczony jest aplikowany i haftowany wizerunek działa pancernego.

Strona odwrotna: Czerwony krzyż kawalerski, a pola między ramionami krzyża są białe. Pośrodku umieszczony jest haftowany żółtą nicią napis: „HONOR I OJCZYZNA” w otoku z laurowego wieńca aplikowanego z żółtego jedwabiu i haftowanego żółto-beżową nicią. Na białych polach hafowane są żółtą nicią cyfry „24” w otoku wieńców laurowych.

Tradycje pułku

30 września 1967 roku tradycje 24 Drezdeńskiego pułku artylerii pancernej przyjął 24 Drezdeński pułk czołgów średnich ze Stargardu Szczecińskiego.

Z dniem 3 grudnia 2008 roku dywizjon artylerii samobieżnej 34 Brygady Kawalerii Pancernej przejął dziedzictwo tradycji 24 pułku artylerii samobieżnej z lat 1944–1947 oraz 24 Drezdeńskiego pułku artylerii pancernej z lat 1947-1949, przyjmując nazwę wyróżniającą „Drezdeński”.

Uwagi

== Przypisy ==

== Bibliografia ==

Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 – 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.

Kazimierz Kaczmarek: Druga Armia Wojska Polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.

Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń, Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.

Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07419-4.

Janusz Magnuski: Wozy bojowe LWP 1943-1983. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1985, ISBN 83-11-06990-5.

Paweł Piotrowski: Śląski Okręg Wojskowy: przekształcenia organizacyjne, 1945-1956. Warszawa: Wydaw. TRIO : Instytut Pamięci Narodowej, 2003. ISBN 83-88542-53-2.