22 Batalion Celny – to jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.7300/Mob. z dnia 9 czerwca 1921, bataliony celne powstały w miejsce batalionów etapowych. 22 batalion celny został utworzony w ramach DOG Lwów na podstawie III/II i VII/II batalionu etapowego. Etat batalionu obejmował 14 oficerów oraz 600 szeregowych. Jednostka ta podlegała Ministerstwu Spraw Wewnętrznych.
Choć batalion był w pełni oddziałem wojskowym, nie był częścią pokojowego etatu armii, co uniemożliwiało uzupełnianie go w drodze normalnego poboru rekrutów. Ministerstwo Spraw Wojskowych często przydzielało batalionowi żołnierzy przeznaczonych do zwolnienia, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów uznanych przez dowództwa okręgów generalnych za niezdolnych do dalszej służby wojskowej.
29 października 1921 roku wojewoda tarnopolski wydał zarządzenie, w którym podzielił granicę państwową w województwie tarnopolskim na cztery odcinki:
I odcinek – obejmujący powiaty zaleszczycki i borszczowski, rozciągający się od mostu w miejscu, gdzie Zbrucz wpada do Dniestru. Obsługę tego odcinka miała zapewnić 22 batalion celny, z miejscem postoju w Kołodróbce.
W listopadzie 1921 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych podjęło decyzję o powołaniu brygad celnych. 22 batalion celny wszedł w skład 5 Brygady Celnej.
W październiku 1922 roku 22 batalion celny przekazał ochronę granicy jednostkom granicznym Inspektoratu SC „Zaleszczyki” i przeszedł do odwodu GK SG.
Zgodnie z uchwałą Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych wydanym rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”. Wprowadzono również nową organizację wewnętrzną w tej formacji. 22 batalion celny został przekształcony w 22 batalion Straży Granicznej.
Służba celna
Odcinek batalionowy został podzielony na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki były rozmieszczone wzdłuż linii granicznej w taki sposób, aby mogły nawzajem się widzieć w ciągu dnia. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca ta polegała na tym, że posterunki batalionowe były umieszczane wzdłuż linii granicznej, natomiast policja wystawiała swoje w głębi strefy, poza linią graniczną. W kontekście ochrony granicy batalion podlegał staroście.
W kwietniu 1922 roku bataliony celne na terenie DOG Lwów otrzymały zadanie zabezpieczenia w rejonie swojej odpowiedzialności wiaduktów, mostów kolejowych oraz dworców. To samo zadanie przydzielono również 22 batalionowi celnemu w Zaleszczykach.
Przekazanie ochrony granicy od Batalionów Celnych na terenie Inspektoratu SC „Zaleszczyki” miało miejsce 14 października 1922 roku o godzinie 12:00.
Sąsiednie bataliony
- 11 batalion celny ⇔ 23 batalion celny – IX 1921
- 11 batalion celny ⇔ 39 batalion celny – XII 1921
Kadra batalionu
Dowódcy batalionu
Struktura organizacyjna
Przypisy
Bibliografia
Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
Teresa T. Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej, Szczecin. (sygn. 110/350 i 110/351)
Materiały dotyczące ochrony granicy na odcinku 10 batalionu celnego → Archiwum Straży Granicznej, Szczecin.
Materiały dotyczące dyslokacji, wykazy placówek, rozkład pododdziałów, korespondencja 39 batalionu celnego, 1921 – 1922 → Archiwum Straży Granicznej, Szczecin.
Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych: przeniesienia siedzib komend, baonów, obszary odcinków granicznych, 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej, Szczecin.