217 eskadra bombowa
217 eskadra bombowa to pododdział lotnictwa bombowego Wojska Polskiego w okresie II Rzeczypospolitej.
Eskadra została sformowana w marcu 1939 roku i w czasie kampanii wrześniowej działała w ramach Brygady Bombowej. Jej wyposażenie stanowiły samoloty PZL-37B „Łoś”.
Formowanie i mobilizacja
Formowanie eskadry miało miejsce w marcu 1939 roku, w ramach 215 dywizjonu bombowego.
Personel latający i techniczny eskadry tworzyli piloci z rozwiązanej 215 eskadry bombowej, a ich uzupełnieniem byli nowo awansowani oficerowie ze Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie oraz absolwenci Kursu Obserwatorów dla oficerów z innych rodzajów broni, jak również uczniowie Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich. Eskadra była wyposażona w samoloty PZL-37B „Łoś”.
W czerwcu eskadra wzięła udział w szkole ognia lotniczego, startując z lotniska w Małaszewiczach. W drugiej połowie miesiąca do eskadry dołączyło 9 absolwentów Szkoły Podchorążych Lotnictwa.
W sierpniu 1939 roku, w trakcie mobilizacji alarmowej, eskadra została włączona do 215 dywizjonu Brygady Bombowej i przemianowana na 17 eskadrę bombową.
27 sierpnia rzut kołowy eskadry udał się w rejon Lublina, a na Okęciu pozostały wyznaczone załogi, 9 samolotów „Łoś” oraz 1 Fokker.
29 sierpnia, podczas inspekcji lotnisk przeznaczonych dla dywizjonów bombowych „Łoś”, stwierdzono, że wybrane lotnisko nie nadaje się do użytku operacyjnego.
W związku z tym dowódca Brygady Bombowej nakazał przeniesienie 215 dywizjonu na lotnisko w Podlodowie. 31 sierpnia samoloty eskadry dotarły na nowe lotnisko.
Walki eskadry we wrześniu 1939
W kampanii wrześniowej eskadra walczyła w składzie 215 dywizjonu bombowego Brygady Bombowej.
Rano 1 września personel eskadry otrzymał informację o wybuchu wojny polsko-niemieckiej.
Załogi były w gotowości do startu, jednak mimo zapowiedzi akcji bombowej, nie otrzymały rozkazów ani tego dnia, ani w dniu następnym.
3 września eskadra przemieściła się na lotnisko w Starej Wsi k. Węgrowa. Z powodu mgły tylko klucz dowódcy eskadry wylądował w wyznaczonym miejscu, a pozostałe załogi dołączyły w następnych dniach.
4 września por. obs. Pawelski zidentyfikował kolumnę pancerną w rejonie Radomska. Do ataku na ten cel wyruszył klucz pod dowództwem kpt. Prusieckiego.
Tuż po starcie „Łoś” dowódcy eskadry awaryjnie lądował z uszkodzonym silnikiem, a po 7 minutach również samolot por. Kulbackiego na skutek awarii. Przyczyną był piaszczysty teren lotniska w Starej Wsi. Nad celem znalazły się jedynie dwie załogi, które zrzuciły bomby na zgrupowanie czołgów na trasie Radomsko-Przedbórz, a następnie ostrzelały piechotę. W wyniku ostrzału OPL zapalił się samolot pchor. Stadnickiego, który rozbił się w lesie koło Kodrąba. Rannych lotników uratowała miejscowa ludność, a ciężko ranny pchor. Górecki został wzięty przez Niemców do szpitala i po wyleczeniu odesłany do obozu jenieckiego. Pozostali członkowie załogi ukryli się w majątku Smotryszów. Załoga ppor. Wiśniewskiego, z uszkodzonym silnikiem, lądowała w Boernerowie, a następnego dnia wróciła do eskadry.
Przed południem w akcji przeciwko czołgom uczestniczyła załoga por. obs. Szkuty, która wykonała zadanie bez strat.
5 września około 5.00 załogi por. obs. Szkuty, ppor. obs. Wieliczki oraz pchor. obs. Wyrożemskiego zbombardowały kolumny pancerno-motorowe na trasie Ciechanów–Płońsk–Nasielsk–Pułtusk. Ogień niemieckiej OPL uszkodził osłonę silnika samolotu pchor. Wyrożemskiego, co zmusiło go do lądowania w Krupniku koło Mińska Mazowieckiego. Po wykonaniu zadania załogi lądowały na zapasowym lotnisku w Popielowie.
6 września dowódca eskadry zarządził przegląd techniczny i naprawę samolotów. Tylko załoga por. Szkuty rozpoznała i zbombardowała jednostki pancerne na przeprawach przez Wisłę w rejonie Płock–Włocławek oraz Ciechanów–Maków Mazowiecki. Po południu eskadra otrzymała nowy samolot „Łoś” nr 72-118 z Małaszewicz, który nie miał busoli i uzbrojenia. Dzięki staraniom mechaników, braki zostały uzupełnione, a maszyna była gotowa do działań bojowych następnego dnia.
Od rana 7 września eskadra bombardowała kolumny pancerne przeprawiające się przez Narew w okolicach Różana. Wystartowały załogi por. obs. Szkuty, Pawelskiego, ppor. Kurowskiego oraz Wieliczki. Po starcie „Łoś” por. obs. Pawelskiego, z powodu samoczynnego otwarcia klap, lądował awaryjnie i uległ zniszczeniu. Pozostałe załogi kontynuowały lot do celu. Uczestnik bombardowania, kpr. strz. Edward Janik, tak opisuje akcję:
7 września nadeszła informacja o przerzucie eskadry do Podlodowa.
Rano załogi eskadry bombardowały zgrupowanie broni pancernej w rejonie lasów na wschód od Różana. Po zrzuceniu bomb, powróciły bez strat do Popielowa. W trakcie powrotu kpr. Winek zestrzelił atakującego Messerschmitta.
O 11.30 eskadra udała się do Podlodowa. Po wylądowaniu i krótkim odpoczynku, załoga por. Szkuty wykonała rozpoznanie dróg w rejonie Sokołów Podlaski–Kosów Lacki–Małkinia–Czyżewo–Nur–Węgrów na rzecz Naczelnego Dowództwa.
Następnego dnia 5 samolotów „Łoś” z eskadry przeniosło się na lotnisko w Wielicku. W trakcie przelotu jedna z załóg, z powodu awarii silnika, lądowała awaryjnie w Humeńcach, gdzie samolot uległ zniszczeniu. Załoga bez obrażeń dołączyła do eskadry. Do Wielicka zaczęły przylatywać samoloty ewakuujące się z różnych rejonów kraju.
Kpt. Laguna zorganizował obronę lotniska z grupy podchorążych, zapewniając bezpieczeństwo startów i lądowań „Łosi”.
W dniach 10 i 11 września nie przeprowadzano lotów bojowych. Eskadra otrzymała z Pińska 3 „Łosie” bez uzbrojenia, busoli i radiostacji. Dwa z nich udało się przygotować do użycia bojowego. Trzeci samolot miał usterki silnika, które nie zostały naprawione przez mechaników.
12 września klucz kpt. Laguny wystartował w celu bombardowania formacji pancernych nieprzyjaciela w rejonie Łodzi. Podczas startu rozbił się samolot załogi por. obs. Szkuty, wpadając do rowu przeciwodłamkowego. Zadanie bojowe wykonały jedynie dwie załogi.
Następnego dnia nie odbyły się żadne loty bojowe.
14 września po południu wystartowała załoga por. obs. Kulbackiego, mając na celu prowadzenie rozpoznania w rejonie Lublina oraz Brześć–Biała Podlaska. Z powodu niskiego pułapu chmur i zamglenia, misja zakończyła się niepowodzeniem.
15 września o świcie wystartowała załoga por. obs. Pawelskiego w celu rozpoznania celów. Tuż po starcie, przelatując nad torami kolejowymi Kowel–Łuck, została zestrzelona przez własną artylerię przeciwlotniczą. Tylko pilot zdołał się uratować.
16 września załogi por. obs. Kulbackiego, ppor. obs. Wieliczki oraz pchor. obs. Witke przeprowadziły rozpoznanie i bombardowanie kolumn pancerno-motorowych w rejonie Hrubieszowa. Po wykonaniu misji lądowano na lotnisku koło Buczacza. W trakcie lądowania rozbił się „Łoś” nr 72-174, który nie brał udziału w bombardowaniu.
17 września nad lądowiskiem XV dywizjonu bombowego krążyły zarówno samoloty niemieckie, jak i sowieckie. Około 7.30 lotnisko zostało rozpoznane przez 6 myśliwców typu I–16. Po nich nadleciało 9 bombowców sowieckich. Sowieckie bombardowanie okazało się niecelne. O 17.00 „Łosie” odleciały do Bohorodyszcz k. Obertyna. Przed startem spalono samoloty nr 72-174 oraz 72-???.
18 sierpnia 4 „Łosie” z 217 eskadry bombowej wystartowały do Czerniowców w Rumunii.
Rzut kołowy eskadry, dowodzony przez kpt. Prusieckiego, przekroczył granicę polsko-rumuńską w godzinach popołudniowych.
Obsada personalna eskadry
Samoloty eskadry
W 1939 roku uzbrojenie eskadry składało się z 9 bombowców PZL.37B „Łoś” i 2 samolotów transportowych Fokker F.VIIB/3m.
Wypadki lotnicze
W trakcie działalności eskadry miały miejsce następujące wypadki lotnicze, które zakończyły się obrażeniami lub śmiercią pilotów:
5 czerwca 1939 roku w wypadku lotniczym zginęła załoga kpr. pil. Stanisława Ziółkowskiego, ppor. obs. Stanisława Jarocińskiego, Wacława Podkowińskiego oraz kpr. strz. samol. rtg. Izydora Bojarskiego.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Andrzej Przedpełski: Lotnictwo Wojska Polskiego: zarys historii 1918-1996. Warszawa: „Bellona”, 1997. ISBN 83-11-08650-8. Brak numerów stron w książce
Izydor Koliński: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. T. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w wojnie obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1982. ISBN 83-206-0281-5.
Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w wojnie obronnej 1939. Warszawa: Wydawnictwo Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0795-7.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.