21 (Wschodniopruska) Dywizja Piechoty
21 (Wschodniopruska) Dywizja Piechoty (niem. 21. Infanterie-Division) to niemiecka jednostka wojskowa z okresu II wojny światowej, która wzięła udział w agresji na Polskę oraz Francję, a także w inwazji na Związek Radziecki.
Formowanie i walki
Dywizja została sformowana w 1934 roku pod tajemniczą nazwą Kommandant von Elbing, z siedzibą sztabu w Elblągu. Na podstawie rozkazu z dnia 15 października 1935 przyjęła oficjalną nazwę 21 Dywizja Piechoty, stacjonując w I Okręgu Wojskowym. W trakcie agresji na Polskę, od 1 do 3 września 1939, jednostka brała udział w bitwie nad Osą, a w dniach 8-10 września stoczyła walki pod Nowogrodem.
W roku 1940, podczas niemieckiej ofensywy we Francji, 21 Dywizja Piechoty przeszła przez Ardeny i Luksemburg, pozostając w okupowanej Francji aż do jesieni 1940.
Następnie wzięła udział w atakach Niemiec na ZSRR, walcząc przeciwko Armii Czerwonej na terenach republik nadbałtyckich, w tym w bitwach o Tylżę, Wołchow i Gruszino. Jednostka dotarła pod Leningrad, uczestnicząc w jego oblężeniu. Została rozbita w lipcu 1944 roku podczas odwrotu na Białorusi, a jej resztki walczyły do końca wojny.
Dowództwo dywizji
Dowódcy dywizji:
- gen. mjr Albert Wodrig: 1 X 1934 – 10 I 1938;
- gen. por. Kuno-Hans Both: 11 I 1938 – 26 X 1939;
- gen. por. Otto Sponheimer: 1 XI 1939 – IV 1942;
- gen. por. Wilhelm Bohnstedt: VI 1942;
- gen. por. Otto Sponheimer: IV 1942 – 10 I 1943;
- gen. mjr/gen. por. Gerhard Matzky: 10 I 1943 – 1 XI 1943;
- płk Hubertus Lamey: 1 XI 1943 – XII 1943;
- gen. mjr Gerhard Matzky: XII 1943 – 1 III 1944;
- gen. mjr Franz Sensfuß: 1 III 1944 – 28 III 1944;
- gen. por. Hermann Foertsch: 28 III 1944 – 22 VIII 1944;
- gen. mjr Heinrich Goetz: 22 VIII 1944 – 25 IX 1944;
- płk Hengersdorff: 25 IX 1944 –;
- płk Scharenberg: IX 1944 – 12 XII 1944;
- płk Beyse: 12 XII 1944 – 14 I 1945;
- gen. mjr Heinrich Goetz: 14 I 1945 – 31 III 1945;
- gen. mjr Karl Koetz: 1 IV 1945 – 28 IV 1945;
Szefowie sztabu:
mjr Werner von Tippelskirch (w czasie agresji na Polskę)
Struktura organizacyjna
Skład dywizji w sierpniu 1939 roku:
- 3 pułk piechoty: sztab, II i rezerwowy batalion, 13 kompanii moździerzy, 14 kompanii przeciwpancernej – Iława, I batalion – Morąg, III batalion – Ostróda;
- 24 pułk piechoty: sztab, I i III batalion – Braniewo, II batalion – Iława Pruska;
- 45 pułk piechoty: sztab, I i III batalion – Malbork, II batalion – Kwidzyn;
- 21 pułk artylerii: sztab, II dywizjon – Elbląg, I dywizjon – Morąg, III dywizjon – Iława Pruska;
- I dywizjon 57 pułku artylerii ciężkiej: Braniewo;
- 21 batalion pionierów: Elbląg;
- 21 oddział przeciwpancerny: Ostróda;
- 21 oddział łączności: Elbląg;
Skład w styczniu 1940 roku:
- 3, 24, 45 pułk piechoty, 21 pułk artylerii, I/57 pułku artylerii ciężkiej, 21 batalion pionierów, 21 oddział rozpoznawczy, 21 oddział przeciwpancerny, 21 oddział łączności, 21 polowy batalion zapasowy;
Skład w listopadzie 1943 roku:
- 3, 24, 45 pułk grenadierów, 21 pułk artylerii, I dywizjon 57 pułku artylerii ciężkiej, 21 batalion pionierów, 21 batalion fizylierów, 21 oddział przeciwpancerny, 21 oddział łączności, 21 polowy batalion zapasowy;
Przypisy
Bibliografia
Czesław Grzelak, Henryk Stańczyk: Kampania polska 1939. Początek II wojny światowej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2005. ISBN 83-7399-169-7.
Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990. ISBN 83-211-1096-7;
Haupt Werner, Die deutchen Infanterie Division b.m.w i b.d.w;
Haupt Werner, Army Group North. The Wehrmacht in Russia 1941 – 1945 b.m.w i b.m.r.;
Haupt Werner, Sturm auf Moskau 1941. Der Angriff. Der Schlacht. Der Ruckschlag b.m.w i b.r.w;
Pohlman Hartwig, Wolchow 900 Tage Kampf um Lenigrad 1941 – 1944 Wiedeń 2003;
Samuel Mitcham: Niemieckie siły zbrojne 1939-1945. Wojska lądowe. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-11-11596-5.
Piotr Zarzycki: Suplement do Września 1939. Orde de Bataille armii niemieckiej, słowackiej i sowieckiej wraz z obsadami personalnymi. Warszawa: Centralna Biblioteka Wojskowa, 2014. ISBN 978-83-933204-7-9.