21 Dywizja Górska SS (1 albańska) „Skanderbeg”

21 Dywizja Górska SS (1. albańska) „Skanderbeg”

21 Dywizja Górska SS (1. albańska) „Skanderbeg” (niem. 21 Waffen-Gebirgs-Division der SS „Skanderbeg”) była kolaboracyjną jednostką wojskową Waffen-SS, składającą się z Albańczyków, która w trakcie II wojny światowej brała udział w czystkach etnicznych, doprowadzając do wymordowania tysięcy Serbów.

Historia jednostki

Po ogłoszeniu przez Włochy zawieszenia broni we wrześniu 1943 roku, Niemcy przejęli kontrolę nad Albanią. Reichsführer SS Heinrich Himmler zdecydował o utworzeniu kolejnej dywizji w ramach Waffen-SS, złożonej z muzułmanów, opierając się na doświadczeniach zdobytych przy formowaniu 13 Dywizji Górskiej SS „Handschar”. Proces tworzenia jednostki rozpoczął się 17 kwietnia 1944 roku. Jej patronem został Skanderbeg, albański bohater narodowy, który walczył z Turkami w XV wieku. Niemcy obiecywali utworzenie po wojnie tzw. Wielkiej Albanii, obejmującej właściwą Albanię, Kosowo oraz zachodnią Macedonię. W rekrutacji uczestniczył kolaboracyjny Albański Komitet Narodowy, prowadzący odpowiednią propagandę. Mimo to, zaciąg ochotniczy przyniósł jedynie około 6000 zgłoszeń, z czego znaczną część stanowili mieszkańcy Kosowa. Dodatkowo, 300 żołnierzy albańskiego pochodzenia zostało przeniesionych z 13 Dywizji Górskiej SS. W rezultacie, 21 Dywizja Górska SS została uzupełniona Albańczykami z różnych formacji policyjnych oraz SS, które działały w Albanii i Kosowie, osiągając ostateczny stan liczebny od 8500 do 9000 żołnierzy. Większość z nich stanowili muzułmanie, jednak w składzie znalazło się także kilkuset albańskich katolików z Mirdytów. Kadrę oficerską i częściowo podoficerską tworzyli Niemcy, w tym żołnierze z 7. Dywizji SS „Prinz Eugen” oraz Volksdeutschowie. Pierwszym dowódcą jednostki został SS Brigadeführer Josef Fitzthum, a następnie August Schmidhuber.

Szkolenie wojskowe trwało do sierpnia. Na początku dywizja pełniła funkcje policyjne, wspierana przez członków albańskiej organizacji nacjonalistycznej Balli Kombëtar, a następnie została skierowana do walki z komunistyczną partyzantką pod dowództwem Envera Hodży. Operowała na terenach Albanii, Kosowa, Czarnogóry i Serbii. W czerwcu jednostka działała częściowo w Czarnogórze, a częściowo w Kosowie, w rejonach Prisztiny, Peji, Gjakovy i Prizrenu. Zyskała złą sławę z powodu licznych masakr na serbskiej ludności cywilnej w Kosowie. We wrześniu działania dywizji objęły obszar Skopje w zachodniej Macedonii oraz południowe fragmenty Serbii. W ciągu pierwszych dwóch miesięcy istnienia z jednostki zdezerterowało ponad 3000 żołnierzy. Została jednak uzupełniona przez podobną liczbę Niemców z rozbitych oddziałów, w tym marynarzy Kriegsmarine, których okręty zostały zatopione przez własne załogi na Adriatyku. Morale żołnierzy stale malało, co skłoniło niemieckie dowództwo do uznania jednostki za mało wartościową bojowo, co doprowadziło do jej rozwiązania w styczniu 1945 roku. Pozostali żołnierze zostali zgrupowani w Kampfgruppe „Skanderbeg” i przeniesieni do 7 Ochotniczej Dywizji Górskiej SS „Prinz Eugen”.

Żołnierze 21 Dywizji Górskiej SS „Skanderbeg” nosili mundury wojsk górskich Waffen-SS. Na ramionach mieli dodatkowo tarczę w kolorze czerwonym z dwugłowym czarnym orłem, herbem Albanii oraz napisem „SKANDERBEG”, a nad mankietem opaskę z nazwą dywizji. Na prawej patce kołnierza znajdował się wizerunek hełmu Skanderbega. Niektórzy żołnierze nosili tradycyjne białe albańskie czapki, które później zostały zastąpione przez Niemców czapkami w tym samym stylu, ale w kolorze szarym z trupią główką z przodu.