201 Meksykański Dywizjon Myśliwski

201 Meksykański Dywizjon Myśliwski (ang. 201st Mexican Fighter Squadron, hiszp. Escuadrón Aéreo de Pelea 201) to meksykańska jednostka lotnicza, która wzięła udział w walkach u boku Amerykanów na Pacyfiku oraz Dalekim Wschodzie w czasie II wojny światowej. Znana była potocznie jako „Azteckie Orły” (Aztec Eagles).

Geneza

Po tym, jak niemieckie okręty podwodne zatopiły dwa meksykańskie statki, prezydent Meksyku, Manuel Avila Camacho, 1 czerwca 1942 roku ogłosił deklarację wojny przeciwko Niemcom, Włochom i Japonii. Meksykańskie lotnictwo rozpoczęło wówczas loty patrolowe wzdłuż karaibskiego i atlantyckiego wybrzeża kraju, poszukując wrogich okrętów podwodnych. W kwietniu 1943 roku, prezydent USA, Franklin Delano Roosevelt, spotkał się w Monterrey z M. A. Camacho, aby omówić aktywne zaangażowanie Meksyku w działania wojenne. W rezultacie zadecydowano o utworzeniu Fuerza Aérea Expedicionaria Mexicana (FAEM), czyli meksykańskich sił powietrznych do zadań ekspedycyjnych, które składały się z 201 Dywizjonu oraz personelu pomocniczego. Liczyły około 300 osób, w tym 38 doświadczonych pilotów. W 1943 roku siedmiu meksykańskich pilotów rozpoczęło 8-miesięczne szkolenie bombowe w amerykańskiej bazie lotniczej NAS North Island. 29 grudnia senat meksykański podjął decyzję o wysłaniu FAEM na front. Na czele jednostki stanął płk Antonio Cardenas Rodriguez, a dowódcą 201 Dywizjonu został kpt. Radames Graxiola Andrade. Z powodu niedoborów kadrowych w meksykańskim lotnictwie, większość szkolenia miała miejsce w USA. Piloci przeszli szkolenie w bazie lotniczej Foster Field w Victorii w Teksasie na samolotach AT-6, a później na Curtiss P-40. Mechanicy odbyli praktyki w zakładach Republic Aviation w Farmingdale w Nowym Jorku.

Następnie 201 Dywizjon został przeniesiony do Pocatello w Idaho, gdzie przeszedł reorganizację, otrzymując nowe wyposażenie i przeszkolenie na samolotach myśliwskich P-47 Thunderbolt. Dalsze szkolenie kontynuowano w Teksasie w bazach Majors Field w Greenville (nocne loty i akrobacje), Amarillo (strzelania do celów naziemnych) oraz Brownsville (strzelania powietrzne). W trakcie tych szkoleń zginęło dwóch pilotów. Na początku 1945 roku całość FAEM przeniesiono do bazy Camp Stoneman koło San Francisco, gdzie 8 kwietnia jednostka została zaokrętowana. Obie strony uzgodniły, że 201 Dywizjon wejdzie w skład United States Army Air Forces, podlegając amerykańskiemu dowództwu, a jego samoloty będą nosić oznaczenia USAF, podczas gdy meksykańskie barwy i symbole były umieszczane na skrzydłach oraz pionowym stateczniku. 30 kwietnia Meksykanie dotarli do Manili na Filipinach, rozpoczynając swój szlak bojowy.

Walki na Pacyfiku i Dalekim Wschodzie

201 Dywizjon został podzielony na cztery eskadry (A, B, C i D) i przydzielony do 58 Grupy Bojowej w 5 Dowództwie Lotniczym, wyposażony w samoloty P-47 Thunderbolt. W maju rozpoczął loty bojowe, wspierając amerykańską 25 Dywizję Piechoty w walkach w północnej części Luzonu. Pierwszym pilotem, który został zestrzelony przez Japończyków (obrona przeciwlotnicza), był por. Carlos Garduño. Na początku lipca 201 Dywizjon przeniesiono do bazy Clark Field, gdzie rozpoczął długodystansowe misje uderzeniowe na Formozę. Te loty były niezwykle wymagające i niebezpieczne. W sierpniu głównie koncentrowano się na bombardowaniach portu Karenko na Formozie, przygotowując się do wspierania planowanej amerykańskiej inwazji na Wyspy Japońskie, która jednak nie doszła do skutku po zrzuceniu bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki. W trakcie swojej działalności bojowej 201 Dywizjon wykonał 785 lotów, zrzucając 1497 ton bomb i wystrzeliwując ponad 166 tysięcy pocisków. Żaden z pilotów nie zginął w walce, czterech zginęło w wyniku wypadków.

Misje przeprowadzone przez 201 Dywizjon obejmowały:

53 misje bezpośredniego wsparcia amerykańskich oddziałów na Luzonie,
37 misji treningowych w lipcu 1944 roku, w tym transport nowych samolotów z wyspy Biak,
4 misje uderzeniowe na Formozę,
1 misja bombowa na port Karenko (Hualian) na Formozie,
1 misja eskortowa konwoju amerykańskiego na północ od Filipin.

Epilog

23 października FAEM został zaokrętowany w Manili, a 13 listopada powrócił do San Pedro w Kalifornii, a następnie kilka dni później do Meksyku. 20 listopada w mieście Meksyk odbyła się uroczysta parada przed prezydentem M. A. Camacho. Wszyscy piloci zostali udekorowani medalami i uhonorowani jako bohaterowie wojenni. Otrzymali również odznaczenia amerykańskie, w tym płk A. C. Rodrigues i kpt. R. Gaxiola, którzy zostali odznaczeni Legion of Merit.

Cały dywizjon otrzymał 22 listopada 2004 roku Filipińską Legię Honorową, będąc jedyną jednostką, która została w ten sposób uhonorowana.

Obecnie w mieście Meksyk znajduje się Tribuna Monumental, pomnik poświęcony pilotom 201 Dywizjonu, przed którym corocznie 18 listopada odbywają się oficjalne uroczystości organizowane przez rząd oraz meksykańskie siły lotnicze. W różnych bazach lotniczych i miastach znajdują się pomniki upamiętniające dywizjon.

W meksykańskich siłach lotniczych wciąż istnieje 201 Dywizjon, który stacjonuje w bazie Cozumel w Quintana Roo i lata na samolotach Pilatus PC-7.