20 Pułk Piechoty Liniowej był polskim pułkiem piechoty utworzonym w okresie powstania listopadowego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I zgodził się na powrót polskich oddziałów do kraju, które miały stanowić podstawę dla zorganizowania Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 roku pułkowi przydzielono miejsce koncentracji w Łomży. Jednakże pułk nie został odtworzony, gdyż etat armii Królestwa Polskiego przewidywał jedynie 12 pułków piechoty. Nowe jednostki piechoty zaczęto formować dopiero po wybuchu powstania listopadowego. Zgodnie z rozkazem dyktatora gen. Józefa Chłopickiego z 10 stycznia 1831 roku, organizację tych pułków nałożono na władze wojewódzkie. 20 pułk piechoty powstał w województwie mazowieckim, pierwotnie nosząc nazwę 2 Pułku Województwa Mazowieckiego. Zgodnie z etatem, pułk miał składać się ze sztabu oraz trzech batalionów piechoty liniowej, złożonych z czterech kompanii. Łącznie miał liczyć 57 oficerów, 216 podoficerów, 40 muzykantów oraz 2355 żołnierzy frontowych i 27 żołnierzy niefrontowych, co dawało łączną liczbę 2695 żołnierzy.
Pułk został włączony do nowo utworzonej 3 Dywizji Piechoty. 26 kwietnia 1831 roku przeprowadzono kolejną reorganizację piechoty armii głównej, dzieląc ją na pięć dywizji. Pułk znalazł się w 2 Brygadzie 5 Dywizji Piechoty.
Żołnierze pułku
Pułkiem dowodzili:
- ppłk Antoni Klimkiewicz (od 13 stycznia 1831),
- ppłk Władysław Podczaski (od 15 kwietnia 1831, awansował na płk 30 sierpnia).
W skład oficerów pułku wchodził również:
- kpt. Leonard Rettel.
Walki pułku
Pułk brał udział w walkach podczas powstania listopadowego.
Bitwy i potyczki, w których uczestniczył pułk, to:
- Grochów (25 lutego),
- Węgrów (9, 10 i 14 kwietnia),
- Liw (9 i 10 kwietnia),
- Nur (22 maja),
- Ostrołęka (26 maja),
- Nasielsk (26 czerwca),
- Międzyrzecz (29 sierpnia),
- Terespol (2 września),
- Kazimierz Dolny (14 września),
- Józefów (15 września).
W 1831 roku, podczas wojny z Rosją, żołnierze pułku otrzymali 1 kawalerski, 14 złotych oraz 29 srebrnych krzyży Orderu Virtuti Militari.
Uzbrojenie i umundurowanie
Podstawowym uzbrojeniem piechurów były karabiny skałkowe. Na początku używano karabinów francuskich wz. 1777 (kaliber 17,5 mm), które później zastąpiono rosyjskimi z fabryk tulskich wz. 1811 (kaliber 17,78 mm). Oprócz karabinów, piechurzy posiadali również bagnety oraz tasaki (pałasze piechoty). Wyposażenie obejmowało także łopatkę saperską, ładownicę na 40 naboi oraz pochwy na bagnet.
Umundurowanie piechura składało się z granatowej kurtki oraz białych spodni. Różne pułki miały odmienne kolory naramienników, wyłogów i kołnierzy. Żołnierze nosili czapki czwórgraniaste. Po reformie w 1826 roku wprowadzono pantalony zapinane na guziki oraz zastąpiono czapki czwórgraniaste kaszkietami z czarnymi daszkami i białymi sznurami. Na kaszkiecie umieszczano blachę z orłem, numer pułku oraz ozdobny pompon.
Wypustki były żółte, a otok również żółty.
Przypisy
Bibliografia
- Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
- Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
- Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.