20 kopiejek – 40 groszy (1842–1850)

Moneta dwunominałowa o wartości dwudziestu kopiejek i czterdziestu groszy, stworzona dla Królestwa Kongresowego na mocy ukazu carskiego z 15 października 1841 r.. Wprowadzał on z dniem 1 stycznia 1842 r. zharmonizowany system monetarny dla Królestwa i Imperium Rosyjskiego. Była to moneta obiegowa na całym terytorium Imperium. Bito ją w mennicy w Warszawie z srebra w latach 1842–1850, zgodnie z rosyjskim systemem wagowym – zołotnikowym, bazującym na funcie rosyjskim.

Awers

Na awersie przedstawiono orła cesarstwa rosyjskiego – dwugłowego orła z trzema koronami. W prawej łapie trzyma miecz i berło, natomiast w lewej jabłko królewskie. Na piersi orła znajduje się tarcza herbowa z Św. Jerzym na koniu pokonującym smoka, wokół której umieszczono łańcuch z krzyżem Św. Andrzeja. Na skrzydłach orła widoczne są sześć tarcz z herbami: po lewej stronie Kazania, Astrachania, Syberii, a po prawej Królestwa Polskiego, Krymu oraz Wielkiego Księstwa Finlandii. Na dole, po obu stronach ogona orła, znajduje się znak mennicy w Warszawie – litery M W.

Rewers

Rewers monety zdobią wieńce laurowy (z lewej) i dębowy (z prawej) związane wstążką na dole. Umieszczono na nim nominał „20”, poniżej „КОПѢЕКЪ”, następnie nominał „40”, a pod nim „GROSZY”, oraz rok bicia: 1842, 1843, 1844, 1845, 1846, 1848 lub 1850. Każdy z wieńców składa się z sześciu kępek. W wieńcu laurowym znajdują się jagody – ich układ przedstawia się następująco: po jednej jagodzie w pierwszej kępce, po dwie w drugiej, po trzy w trzeciej, a po dwie w czwartej i piątej. W wieńcu dębowym umieszczono żołędzie w następujący sposób: po jednym w pierwszej kępce, po dwa w drugiej, po jednym w trzeciej, a po dwa w czwartej i piątej. W 1848 r. wprowadzono zmiany w rysunku rewersu, które wpłynęły na konfigurację jagódek i żołędzi, tak że dla roczników 1848 i 1850 przedstawiały się następująco:

w wieńcu laurowym – po dwie jagody w każdej kępce,
w wieńcu dębowym – po dwa żołędzie w każdej kępce.

W roczniku 1850 pojawiły się trzy różne wzory wstążki łączącej wieńce:

pojedyncza,
podwójna,
podwójna z dodatkowym żołędziem i jagodą.

Opis

Moneta była bita w mennicy w Warszawie, z srebra próby 868, na krążku o średnicy 22 mm i masie 4,1 grama, z rantem skośnie ząbkowanym. Z danych mennicy wynika, że w latach 1842–1850 w obieg wprowadzono 215 042 monet.

Stopień rzadkości poszczególnych roczników i typów monet przedstawiono w tabeli.

Daty na monecie obejmują lata panowania Mikołaja I, dlatego w numizmatyce rosyjskiej zaliczana jest do kategorii monet tego cara.

Łączna liczba znanych odmian ze wszystkich lat bicia wynosi 9.