20 halerzy (cz. 20 haléřů, słow. 20 halierov) to czechosłowacka moneta o nominale 20 halerzy, która została wyemitowana w 1922 roku i ostatecznie wycofana na koniec 1953 roku. W tym okresie była produkowana w trzech różnych stopach metalu oraz w trzech rozmiarach. Obie strony monety zaprojektował Otakar Španiel.
Wzór
Na awersie w centralnej części umieszczono godło państwowe pochodzące z małego herbu Czechosłowacji, przedstawiające heraldycznego lwa wspiętego w koronie z podwójnym ogonem. Na jego piersi widnieje herb Słowacji, czyli podwójny krzyż na trójwzgórzu. Poniżej znajduje się rok bicia, zapisany na zewnętrznej krawędzi. Wzdłuż całego otoku umieszczono inskrypcję „REPUBLIKA ✦ ČESKOSLOVENSKÁ” (napisaną wewnętrznie). W dolnej części monety znajduje się ozdobny symbol kwiatowy, który dzieli początek i koniec legendy.
Rewers przedstawia stylizowany snopek z pięciu kłosów zboża, przewiązanych wstążką, a obok znajduje się gałązka lipy. Po prawej stronie umieszczono sierp, a po lewej stronie nominał monety. W dolnej prawej części otoku widnieje oznaczenie projektanta z napisem „O • ŠPANIEL”.
Nakład
Monety o nominale 20 halerzy były produkowane na podstawie ustawy z dnia 1 marca 1921 r. dotyczącej emisji drobnych monet. Początkowo wytwarzano je z miedzioniklu (MN20, zawierającego 80% miedzi i 20% niklu), z krążków o masie 3,33 g (zgodnie z ustawą, z kilograma surowca miało powstać 300 sztuk monet). Rozporządzenie rządu z 16 lutego 1922 r. przewidywało wprowadzenie do obiegu monet o nominałach 20 i 50 h, łącznie maksymalnie 31 mln koron. Wzór monet oraz ich średnicę (20 mm) ustalono w wydanym tego samego dnia zarządzeniu Urzędu Bankowego przy Ministerstwie Finansów. Monety te pozostały w obiegu nawet po likwidacji państwa czechosłowackiego w 1939 roku. W Republice Słowackiej wycofano je z obiegu 15 lipca 1940 r. W Protektoracie Czech i Moraw uległy demonetyzacji 30 września 1941 r., chociaż możliwa była wymiana w placówkach pocztowych i bankowych przez następne dwa miesiące.
Monety miedzioniklowe o nominale 20 halerzy bito – z niewielkimi przerwami – w latach 1921–1938, przy czym ich łączna liczba wyniosła co najmniej 151 mln sztuk. Po upadku Czechosłowacji, w latach 1939 i 1940, mennica w Kremnicy, korzystając ze starych stempli, wyemitowała ponad 5 mln monet dla Protektoratu Czech i Moraw.
Po zakończeniu II wojny światowej monety te ponownie wprowadzono do obiegu na mocy zarządzenia Ministra Finansów z 4 lipca 1945 r. Od 1947 roku zaczęto bić monety o tym samym wzorze w mosiędzu (92% miedzi i 8% cynku). Ich krążek miał średnicę 18 mm i ważył 2 g. Wzór oraz rozpoczęcie emisji zatwierdzono zarządzeniem Ministra Finansów z 19 maja 1948 r. Monety mosiężne były bite przez cztery lata, aż do 1950 roku. W kolejnych dwóch latach monety o nominale 20 halerzy nadal produkowano według trzydziestoletniego wzoru Španiela, jednak z aluminiowych krążków o średnicy 16 mm i masie 0,5 g. Wszystkie trzy typy monet z motywem snopka na rewersie zostały oficjalnie wycofane z obiegu w dniu wejścia w życie ustawy o reformie walutowej z 30 maja 1953 r.
Łącznie wyemitowano co najmniej 344 mln tych monet, w tym co najmniej 156 mln miedzioniklowych, 61 mln mosiężnych oraz 127 mln aluminiowych.
Zobacz też
- czechosłowackie monety obiegowe
- 20 halerzy wzoru z 1972 i 1991
- 20 halerzy Protektoratu Czech i Moraw wzoru z 1940
Uwagi
Przypisy