20 batalion saperów (20 bsap)
20 batalion saperów (20 bsap) to samodzielny pododdział wojsk inżynieryjnych ludowego Wojska Polskiego.
Jednostka została utworzona w Białymstoku na podstawie rozkazu Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego nr 16/Org. z 3 września 1944 roku jako element organiczny 9 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty.
29 października 1944 roku w Białymstoku żołnierze batalionu złożyli przysięgę.
Obsada personalna
Dowódcy batalionu:
- por. Brodziński
- kpt. Grzegorz Kosarenko
- kpt. Tichon Bliźniuk
- Zygmunt Falkowski
- kpt. Stanisław Garder – 1949
- Władysław Gieruła
Struktura organizacyjna
Etat 04/506 obejmował:
- Dowództwo i sztab
- 3 x kompania saperów
- 3 x pluton saperów
- drużyna zaopatrzenia
- kwatermistrzostwo
- magazyn techniczny
- drużyna gospodarcza
Razem:
- żołnierzy – 254 (oficerów – 33, podoficerów – 44, szeregowych – 177)
- sprzęt:
- samochody – 3
- łodzie MN – 1
Działania wojenne
W trakcie działań wojennych 20 bsap znalazł się w Czechosłowacji. 9 maja jednostka znajdowała się w rejonie: Debna, Beneśow, Boletice. 12 maja jednostki inżynieryjno-saperskie powróciły do kraju. 21 maja 1945 roku 4 BSap, w ramach której batalion działał, przeszedł do dyspozycji dowódcy wojsk inżynieryjno-saperskich i rozpoczął rozminowanie Polski.
Okres powojenny
Po zakończeniu wojny i przegrupowaniu się z Czechosłowacji na terytorium kraju, 8 lipca 1945 roku batalion pod dowództwem kpt. Bliźniuka rozpoczął działania wraz z 4 Łużycką Brygadą Saperów w zakresie rozminowywania przyczółka sandomierskiego. W połowie lipca 1945 roku batalion został wzmocniony kompanią niemieckich jeńców saperów liczącą około 90 osób. Niemieccy saperzy często doznawali wypadków; po analizie okazało się, że wielu z nich nie miało odpowiednich kwalifikacji. Niemniej jednak woleli brać udział w rozminowywaniu niż pozostawać w niewoli. W pododdziałach przeprowadzono szkolenie w zakresie przeszukiwania i unieszkodliwiania min, które prowadzili podoficerowie niemieccy. Dowódcami pododdziałów byli Polacy, a bezpośrednie kierownictwo nad saperami sprawowali niemieccy oficerowie i podoficerowie. Pod koniec 1945 roku dowództwo batalionu stacjonowało w Dąbrowie Tarnowskiej, a batalion prowadził rozminowanie w rejonach takich jak: Szczuczyn, Pacanów, Stopnica, Staszów, Kurozwęki, Szydłów, Busko-Zdrój, Nowy Korczyn, Bogoria, Konar. W 1945 roku batalion zlikwidował 326 tysięcy min oraz 295 tysięcy sztuk amunicji większych kalibrów. Na wiosnę 1946 roku batalion został podporządkowany 9 Dywizji Piechoty, która 18 maja 1945 roku przeszła z podporządkowania 1 Armii WP do Naczelnego Dowódcy WP i została skierowana w rejon Bieszczadów, aby walczyć z podziemiem. 9 Dywizja, a wraz z nią 20 bsap, działała od 8 kwietnia do 9 października 1946 roku w Grupie Operacyjnej „Rzeszów”, prowadząc działania w powiatach Sanok, Krosno, Lesko, Gorlice, Brzozów, Jasło, Rzeszów, Przemyśl, Jarosław, Lubaczów, Przeworsk, Łańcut. Od 30 października 1946 roku batalion stacjonował w garnizonie Rzeszów. W 1946 roku jednostka brała udział w wytyczaniu granicy państwowej między Polską a ZSRR. Od 24 kwietnia do 30 września 1947 roku, w ramach Grupy Operacyjnej „Wisła”, batalion walczył na tzw. obszarze „R” przeciwko bandom Ukraińskiej Armii Powstańczej. We wrześniu 1947 roku jednostka została przeniesiona do Dębicy, a w następnym roku do Łańcuta. W późniejszych latach batalion prowadził rozminowywanie w powiatach: mieleckim, dębickim, lubaczowskim, jasielskim, sanockim i łańcuckim. Brał również udział w rozminowaniu powiatu krośnieńskiego oraz Przełęczy Dukielskiej. Batalion zdołał rozminować obszar około 12 000 km² (w tym pola orne, łąki, lasy itd.) i wykryć oraz unieszkodliwić około 1,7 miliona min, bomb i pocisków innych materiałów wybuchowych. W trakcie tych działań batalion stracił 14 żołnierzy.
W ramach akcji przeciwlodowych i przeciwpowodziowych 20 bsap zabezpieczał wiele mostów na rzekach: San, Dunajec, Wisłok i innych. Udzielał pomocy powodzianom w dolinie Wisłoka oraz w rejonie Rzeszowa.
W 1952 roku batalion stacjonował w Łańcucie, a w 1957 roku jednostka została rozformowana.
Przypisy
Bibliografia
Zdzisław Barszczewski: Przywrócone życiu. Rozminowanie ziem Polski. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998. ISBN 83-11-08751-2.
Franciszek Kaczmarski, Stanisław Soroka: Wojska inżynieryjne LWP w latach 1945–1979. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06710-4.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Juliusz Malczewski, Roman Polkowski: Wojsko Polskie. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek inżynieryjno-saperskich, drogowych i chemicznych. T. 4. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
