20 batalion saperów (20 bsap)
20 batalion saperów (20 bsap) to oddział saperów Wojska Polskiego w okresie II Rzeczypospolitej.
Batalion nie był częścią pokojowej struktury wojska. Został utworzony w 1939 roku przez Ośrodek Sapersko-Pionierski 20 Dywizji Piechoty.
Formowanie i zmiany organizacyjne
W latach 1921–1929 w ramach 9 pułku saperów funkcjonował XX batalion saperów, który miał być przydzielony do 20 Dywizji Piechoty w przypadku wojny. Dowodzili nim między innymi por. Jerzy Ławcewicz oraz kpt. Zygmunt II Rumiński (od listopada 1922).
Wiosną 1935 roku w garnizonie Słonim powstała 20 kompania saperów, zorganizowana na podstawie jednostki wydzielonej z 6 batalionu saperów. Dnia 15 marca 1935 roku powołano obsadę personalną kompanii:
- dowódca kompanii – kpt. Henryk Saturnin Różycki,
- dowódca plutonu – por. Mieczysław Norbert Stankiewicz,
- dowódca plutonu – ppor. Marian Kraśniewicz,
- dowódca plutonu – ppor. Antoni Józef Wroński.
Kompania została podporządkowana dowódcy 20 Dywizji Piechoty.
Ośrodek Sapersko-Pionierski 20 DP
W maju 1937 roku 20 kompania saperów została przekształcona w Ośrodek Sapersko-Pionierski 20 DP. Ośrodek, pod względem wyszkolenia, podlegał dowódcy 3 Grupy Saperów i stacjonował w Słonimie.
Organizacja i obsada personalna ośrodka w marcu 1939 roku przedstawiała się następująco:
- dowódca ośrodka – mjr Czesław Paczkowski,
- adiutant – por. Stanisław Antoni Grodzki,
- oficer materiałowy – kpt. Józef Grodzki,
- oficer mobilizacyjny – por. Stanisław Antoni Grodzki,
- dowódca kompanii saperów – kpt. Wacław Brzeziński,
- dowódca plutonu – por. Zbigniew Moszyński,
- dowódca plutonu – por. Włodzimierz Sikorski,
- dowódca plutonu – ppor. Dionizy Ciemnoczołowski,
- dowódca plutonu specjalnego – kpt. Mieczysław Kurkowski.
Ośrodek był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W”, w razie zagrożenia, miał sformować cztery pododdziały w grupie jednostek oznaczonych kolorem zielonym:
- Szefostwo Fortyfikacji „Baranowicze” (typ II),
- Dowództwo Grupy Fortyfikacyjnej nr 93,
- batalion saperów typ IIa nr 20,
- drużyna przeprawowa pionierów piechoty nr 20.
W dniach 23–24 marca 1939 roku ośrodek zrealizował mobilizację powyższych pododdziałów. Po jej zakończeniu 20 bsap oraz drużyna pionierów piechoty zostały przewiezione koleją do rejonu operacyjnego Armii „Modlin”, a Dowództwo Grupy Fortyfikacyjnej Nr 93 do rejonu operacyjnego Armii „Łódź”.
20 batalion saperów w kampanii wrześniowej
Podczas kampanii wrześniowej batalion walczył w składzie swojej macierzystej dywizji, uczestnicząc w bitwie pod Mławą (1–4 września) oraz w obronie Warszawy.
Struktura i obsada etatowa
Obsada personalna we wrześniu 1939 roku była następująca:
- Dowództwo batalionu:
- dowódca – mjr sap. Czesław Paczkowski (do 5 września 1939 r.), mjr sap. Juliusz Levittoux,
- zastępca dowódcy – kpt. rez. sap. Andrzej Rostworowski,
- adiutant – por. sap. Mieczysław Kurkowski.
- 1 kompania saperów – kpt. sap. Wacław Brzeziński,
- 2 kompania saperów – por. sap. Włodzimierz Sikorski:
- dowódca plutonu – ppor. Horodyński,
- dowódca plutonu – ppor. Oleksik (od 8 września 1939 por. Woyno),
- 3 kompania saperów – por. Muszyński,
- 3 zmotoryzowana kompania saperów – por. sap. Gustaw Wąsikowski:
- dowódca plutonu – ppor. Kowalski,
- dowódca plutonu – ppor. Woyno.
- kolumna saperska – por. rez. sap. inż. Wojciech Józef Piotrowski,
- kolumna pontonowa – por. rez. sap. Edward Marek Żelazko,
- dowódca plutonu przeciwgazowego – ppor. sap. Czesław Woyno.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
Zdzisław Józef Cutter: Polskie wojska saperskie w 1939 r. : organizacja, wyposażenie, mobilizacja i działania wojenne. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej, 2003. ISBN 83-7098-834-2.
Zdzisław Józef Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
Ryszard Juszkiewicz: Bitwa pod Mławą 1939. Warszawa: Książka i Wiedza, 1979.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”, Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Oficyna Wydawnicza „Ajaks” i Zarząd XII Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3.