20 Armia (ros. 20-я армия) – jednostka operacyjna Armii Czerwonej działająca w czasie II wojny światowej.
Historia
Pierwsze formowanie
Armia została utworzona w czerwcu 1941 roku w Orłowskim Okręgu Wojskowym. Od 26 czerwca stała się częścią armii rezerwowych Naczelnego Dowództwa.
2 lipca 1942 roku weszła w skład Frontu Zachodniego i została wysłana na Białoruś, gdzie uczestniczyła w kontrnatarciu w rejonie Orszy między 2 a 6 lipca, walcząc przeciwko niemieckiej 3 Grupie Pancernej. Następnie broniła Orszy oraz linii obronnych na kierunku Smoleńska. Pod koniec lipca armia znalazła się w okrążeniu. Po wydostaniu się z niego zajęła pozycje obronne w rejonie Jarcewa.
W październiku 1941 roku brała udział w operacji wiaźmińskiej, gdzie ponownie została okrążona na zachód od Wiaźmy. Po ciężkich walkach resztki jej oddziałów zdołały dotrzeć do możejskiej linii obrony. Z powodu znacznych strat, na podstawie rozkazu Naczelnego Dowództwa z 20 października, armia została rozwiązana, a jej jednostki przekazano innym armiom w ramach Frontu Zachodniego.
Drugie formowanie
Armia została ponownie sformowana na podstawie rozkazu z 30 listopada 1941 roku, na bazie oddziałów grupy operacyjnej płk. Aleksandra Liziukowa, wchodzącej w skład Frontu Zachodniego. W dniach 6–25 grudnia 1941 roku uczestniczyła w kontrnatarciu w ramach operacji klinsko-sołniecznogorskiej, zdobywając m.in. Sołniecznogorsk. Od stycznia do kwietnia 1942 roku brała udział w operacji rżewsko-wiaźmińskiej, docierając do rejonu Gżatska. W sierpniu 1942 roku armia brała udział w kontrnatarciu w rejonie Rżewa.
Do marca 1943 roku zajmowała pozycje na linii obronnej Rżew – Wiaźma, a następnie uczestniczyła w kontrnatarciu w ramach operacji rżewsko-wiaźmińskiej w dniach 2–31 marca. Po tym okresie została wycofana do drugiej linii.
23 lipca 1943 roku armia została przekazana do odwodu Naczelnego Dowództwa Armii Czerwonej. 10 sierpnia 1943 roku weszła w skład Frontu Kalinińskiego, jednak już 1 września ponownie trafiła do odwodu Naczelnego Dowództwa.
15 października 1943 roku armia weszła w skład Frontu Nadbałtyckiego. 5 listopada 1943 roku znów została włączona do odwodu Naczelnego Dowództwa. 10 kwietnia 1944 roku armia została przydzielona do Frontu Leningradzkiego.
21 kwietnia 1944 roku, na podstawie rozkazu z 18 kwietnia 1944 roku Naczelnego Dowództwa, armia została rozwiązana, a na jej bazie powstało dowództwo 3 Frontu Nadbałtyckiego.
Dowódcy
Pierwsze formowanie
- gen. por. Fiodor Riemiezow (1941)
- gen. por. Pawieł Kuroczkin (1941)
- gen. por. Michaił Łukin (od 8 sierpnia 1941)
- gen. por. Filip Jerszakow (1941)
Drugie formowanie
- gen. mjr/gen. por. Andriej Własow (1941–1942)
- gen. por. Maks Reiter (1942)
- gen. mjr Nikołaj Kiriuchin (1942)
- gen. por. Michaił Chozin (1942-1943)
- gen. mjr Nikołaj Bierzarin (1943)
- gen. mjr Arkady Jermakow (1943)
- gen. por. Nikołaj Bierzarin (1943)
- gen. mjr Anton Łopatin (1943)
- gen. por. Nikołaj Gusiew (1943-1944)
Skład
Przypisy
Bibliografia
Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975. Brak numerów stron w książce
Andriej Grieczko: Siły zbrojne państwa radzieckiego. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1975. Brak numerów stron w książce
Велкая Отечественная война 1941–1945. Moskwa: Политиэдат, 1985. Brak numerów stron w książce
Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944–1945. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1974. Brak numerów stron w książce
Sergiej Sztemienko: Sztab generalny w latach wojny. Warszawa: 1969.
Mikołaj Plikus (kier.): 50 lat Armii Radzieckiej. Mała kronika. Warszawa: 1968.