2 Zapasowy Pułk Saperów (2 zappsap) – jednostka saperów w strukturach Wojska Polskiego.
Historia
Pułk został utworzony zgodnie z wytycznymi Sztabu Generalnego Armii Czerwonej nr org. 1/1640 i 1/1642 z dnia 28 kwietnia 1944, dotyczących formowania jednostek zapasowych, na podstawie rozkazu dowódcy 1 Armii Polskiej w ZSRR, według etatu 012/148. Zgodnie z tym etatem, pułk miał liczyć 253 żołnierzy i oficerów stanu stałego oraz 1134 osoby stanu zmiennego. Proces formowania pułku rozpoczął się na mocy rozkazu dowódcy 1 Armii Polskiej w ZSRR nr 05/OU z 7 maja 1944 r. Jego głównym zadaniem było przygotowanie rezerw dla organizujących się jednostek saperskich oraz uzupełnienie strat w jednostkach inżynieryjnych.
Organizacja pułku rozpoczęła się 21 maja 1944 w miejscowości Liebiedin, w rejonie Sum. Na początku pułk był podporządkowany Sztabowi Głównemu Formowania Armii Polskiej w ZSRR, jednak po utworzeniu Wojska Polskiego przeszedł pod dowództwo szefa mobilizacji i formowania. Następnie, na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy WP nr 60/org. z dnia 15 listopada 1944 r., został przydzielony dowódcy wojsk inżynieryjno-saperskich WP. Żołnierze byli szkoleni w dwóch profilach: podstawowym oraz doskonalącym, w zależności od poziomu ich przygotowania wojskowego. Szkolenie dla osób przeszkolonych trwało miesiąc, natomiast dla nieprzeszkolonych – dwa miesiące. W szkole podoficerskiej kurs trwał pięć miesięcy. Istniały również przypadki przyspieszonej promocji na stopień podoficerski oraz skierowania do jednostek.
Na początku lipca 1944 r. pułk opuścił teren formowania i zgodnie z rozkazem dowódcy 1 Armii WP został przeniesiony do kraju, na tereny już wyzwolone. Miejscem pośrednim dyslokacji była miejscowość Lewkowo, blisko Żytomierza. Od 22 sierpnia 1944 pułk został przeniesiony do Jarosławia, gdzie pozostawał do końca wojny. Stan osobowy pułku na 22 września 1944 r. wynosił: 49 oficerów (etat 70), 166 podoficerów (etat 146), 487 elewów (etat 216) oraz 1583 szeregowych (etat 955). Nadwyżki w stanie osobowym powodowały trudności w organizacji zaopatrzenia, uzbrojenia i szkolenia. Żołnierze często byli uzbrojeni, ale nie posiadali umundurowania (czekając na mundury, czasami nawet kilka dni). Problemy występowały także z zakwaterowaniem i dostawą żywności. Brak odzieży prowadził do masowych przeziębień. Mimo krótkiego okresu działalności pułk wyszkolił 815 podoficerów oraz 4765 saperów.
Wiosną 1945 pułk brał udział w walkach z zbrojnym podziemiem, w tym z oddziałami UPA, a także zabezpieczał mosty przed powodzią na obszarze południowej Polski. Pułk ochraniał sześć mostów w województwie rzeszowskim. Saperzy pułku zlokalizowali i przekazali organom Milicji Obywatelskiej magazyn bomb lotniczych w Wadowicach.
Zapasowy pułk saperów prowadził także działania rozminowujące, w których uczestniczyły głównie dwa bataliony – 899 żołnierzy. Rozminowanie odbywało się w dwóch etapach. Pierwszy etap miał miejsce w okolicach Dębicy i Tarnowa, natomiast drugi w południowej części województwa krakowskiego, w rejonach Bielska oraz w pobliżu granicy z Czechosłowacją. W trakcie rozminowywania, pododdziały pułku sprawdziły 14 399 ha terenu, 2000 miejscowości, 51 miast oraz 8306 km dróg. Udało im się unieszkodliwić około 160 000 min, 914 bomb lotniczych oraz około 200 tys. sztuk różnej amunicji. W czasie tych działań pułk poniósł straty w wysokości 16 zabitych (w tym 3 oficerów i 9 podoficerów) oraz 36 rannych żołnierzy. Akcję rozminowania pułk zakończył w pierwszych dniach września 1945.
Zgodnie z rozkazem, 2 Zapasowy Pułk Saperów został rozformowany do 15 września 1945, a jego skład osobowy oraz sprzęt zostały wykorzystane do uzupełnienia innych jednostek saperskich. Przez szeregi 2 zpsap, w szczególności jego szkoły podoficerskiej, przeszła znaczna liczba przyszłej kadry oficerskiej wojsk inżynieryjno-saperskich.
Dowódcy
ppłk. Piotr Bakutin
Oficerowie
ppor. Paweł Targosz – zastępca ds. polityczno-wychowawczych, a od 8 sierpnia 1944 chor. Władysław Mydłowski,
ppłk Mikołaj Simończuk – zastępca ds. liniowych,
mjr. Jan Biełousow – szef sztabu pułku, następnie mjr Stanisław Janowlis,
Przypisy
Bibliografia
Anna Gąsiorowska, Jednostki zapasowe rodzajów wojsk z lat wojny oraz ich akta, Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej Nr 6, Warszawa 1974
Karol Dideńko: Wojska inżynieryjno-saperskie LWP 1943-1945 (organizacja i działania bojowe). Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
F. Kaczmarski, S. Soroka, Wojska inżynieryjne LWP 194 – 1979, wyd. MON, Warszawa 1982