2 Pułk Strzelców Pieszych – oddział piechoty Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Pułk został utworzony w 1815 roku. W czasie pokoju jego struktura obejmowała sztab oraz dwa bataliony, z których każdy składał się z czterech kompanii, a dodatkowo znajdowały się dwie kompanie rezerwowe. W skład kompanii wchodziło od 4 do 6 oficerów, 14-16 podoficerów oraz 184 szeregowców, co dawało łączny stan batalionu na poziomie 830 żołnierzy. Całkowita liczba żołnierzy w pułku wynosiła 5 oficerów starszych, 54-55 oficerów młodszych, 160 podoficerów, 72 muzyków i 1664-1676 szeregowych, a także 5 oficerów oraz 71-82 podoficerów i szeregowych niefrontowych. Łącznie w pułku służyło około 2050 żołnierzy. W czasie wojny planowano zwiększenie pułku do czterech batalionów, gdzie każdy miałby po 8 kompanii. W każdym batalionie etat wojenny przewidywał utworzenie na bazie jednej z nowo powstałych kompanii kompanię wyborczą.
Pułk był częścią 3 Brygady 2 Dywizji Piechoty. Po wybuchu powstania listopadowego przeprowadzono reorganizację piechoty, w wyniku której pułk wszedł w skład nowo zorganizowanej 2 Dywizji Piechoty. 26 kwietnia 1931 roku dokonano kolejnej reorganizacji piechoty armii głównej, dzieląc ją na pięć dywizji. Pułk trafił do 1 Brygady 2 Dywizji Piechoty.
Dyslokacja pułku
W 1830 roku miejsca dyslokacji pododdziałów pułku przedstawiały się następująco:
- sztab – Zamość
- 1 batalion – Komarów
- 2 batalion – Tarnogóra
W tym czasie w pułku służyło 62 oficerów, w tym jeden pułkownik, trzech podpułkowników, jeden major, piętnastu kapitanów, trzynastu poruczników oraz dwudziestu dziewięciu podporuczników. Ponadto w skład sztabu niższego wchodził kapelan, audytor, lekarz sztabowy oraz dwóch lekarzy batalionowych. Łączny stan pułku wynosił 2035 żołnierzy, w tym 1898 pod bronią.
Żołnierze pułku
Pułkiem dowodzili:
- płk Józef Czyżewski (od 22 lutego 1815)
- płk Wincenty Wolski (od 1827)
- ppłk Klemens Jórski (od 28 lutego 1831)
- płk Piotr Kiekiernicki (od 6 kwietnia 1831)
- ppłk Adam Wolski (od 13 czerwca 1831)
Wśród oficerów był również Franciszek Kacper Fornalski.
Walki pułku
Pułk uczestniczył w walkach podczas powstania listopadowego.
Bitwy i potyczki, w których brał udział, to:
- Kałuszyn (17 lutego 1831)
- Janówek (18 lutego 1831)
- Wawer (19 lutego 1831)
- Olszynka Grochowska (19 lutego 1831)
- Grochów (25 lutego 1831)
- Uściług (5 marca 1831)
- Dębe Wielkie (31 marca 1831)
- Mińsk (26 kwietnia 1831)
- Rajgród (29 maja 1831)
- Waka (17 czerwca 1831)
- Wilno (19 czerwca 1831)
- Plembork (5 lipca 1831)
W 1831 roku, w trakcie wojny z Rosją, żołnierze pułku otrzymali 36 Krzyży Orderu Virtuti Militari (w tym 2 kawalerskie, 19 złotych i 15 srebrnych).
Mundur
Żołnierze pułku nosili granatowe kurtki mundurowe z żółtymi wyłogami, kołnierzem i łapkami rękawów, z białymi guzikami, na których umieszczano numery pułku.
Kołnierz oraz wyłogi na piersiach, rękawach i polach były granatowe z żółtą wypustką przy kurtce paradnej. Naramienniki były żółte, a numer 2 dywizji czerwony.
Lejbiki granatowe posiadały żółtą wypustkę na kołnierzu i rękawach. Spodnie były sukienne, granatowe z żółtą wypustką. Kołnierz od płaszcza był granatowy z żółtą wypustką. Wszystkie pasy były czarno lakierowane. Na głowie żołnierze nosili furażerki granatowe z trzema żółtymi wypustkami.
Frak mundurowy oficerów był podobny do tego, który nosili żołnierze, z granatowymi wyłogami. Kołnierz miał żółtą wypustkę, a rękawy były granatowe.
Codzienne spodnie były szare, z granatowymi lampasami i żółtą wypustką pośrodku.
Galony były srebrne z żółtą wypustką.
Chorągiew
Chorągiew przedstawiała granatowy krzyż kawalerski na czerwonym tle, w otoku z wieńca laurowego, na którym umieszczony był biały orzeł z złoconą koroną, szponami i dziobem.
Pola między ramionami krzyża były granatowe, przedzielone żółtą wypustką, a w rogach płata znajdowały się inicjały królewskie z koroną, otoczone wieńcami laurowymi. Chorągiew została poświęcona 17 czerwca 1827 roku w obozie powązkowskim.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie – Królestwo Polskie 1815-1830. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-48-3.
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. T.3. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923.
Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: 1978.