2 Pułk Strzelców Konnych (2 psk) – jednostka kawalerii Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Pułk w czasie pokoju
Reorganizacja i podporządkowanie
„Pokojowy” 2 pułk strzelców konnych został utworzony na podstawie rozkazu Ministerstwa Spraw Wojskowych z 6 października 1920 roku. Powstał z II dywizjonu „wojennego” 1 pułku strzelców konnych oraz I dywizjonu wojennego 4 pułku strzelców konnych, który kontynuował tradycje I dywizjonu 1 pułku szwoleżerów Armii Polskiej we Francji. W skład hrubieszowskiego 2 pułku strzelców konnych planowano również włączyć IV dywizjon wojenny 1 psk, który został sformowany z nadwyżek rozformowanego 3 Siedleckiego pułku ułanów Brygady Jazdy Ochotniczej mjr. Feliksa Jaworskiego. Jednakże dywizjon ten pozostał na służbie na linii demarkacyjnej do jesieni 1921 roku, a następnie został przydzielony do 9 pułku strzelców konnych.
Pułk pełnił funkcję jazdy dywizyjnej, a jego dowódca podlegał bezpośrednio dowódcy Okręgu Korpusu Nr II. W zakresie szkolenia jednostka ta była pod nadzorem inspektora jazdy nr I. Już w 1922 roku pułk został podporządkowany pod względem wyszkolenia dowódcy II Brygady Jazdy. W tym czasie w jego skład wchodziły trzy szwadrony strzelców konnych, oddział szkolny karabinów maszynowych, pułkowa szkoła podoficerska oraz kadra szwadronu zapasowego. Zgodnie z pokojowym etatem, pułk miał liczyć 30 oficerów, 115 podoficerów oraz 491 szeregowców, a także 621 koni. W jego wyposażeniu znajdowały się 2 ciężkie karabiny maszynowe, 24 ręczne karabiny maszynowe, 561 karabinków kawaleryjskich, 57 pistoletów oraz 558 szabel. Głównym zadaniem mobilizacyjnym pułku było wystawienie dwuszwadronowych dywizjonów jazdy organicznej dla 3., 13. i 27 Dywizji Piechoty.
W wyniku zmiany terminologii „jazda” na „kawaleria”, pułki strzelców konnych w 1924 roku zostały przekształcone w pułki jazdy samodzielnej. Reorganizacja obejmowała utworzenie 4 szwadronu oraz przekształcenie oddziału karabinów maszynowych w szwadron ciężkich karabinów maszynowych. Dodatkowo w pułku powstał pluton łączności oraz sekcja pionierów. Równocześnie 2 psk przestał być bezpośrednio podporządkowany dowódcy Okręgu Korpusu nr II i stał się częścią XVII Brygady Kawalerii. W marcu 1930 roku rozformowano 4 Dywizję Kawalerii, a XVII BK przekształciła się w jednostkę samodzielną. Wiosną 1937 roku brygada została rozformowana, a 2 pułk strzelców konnych włączono do Wołyńskiej Brygady Kawalerii.
Zakwaterowanie
Nowy 2 pułk strzelców konnych formował się w hrubieszowskich koszarach kawaleryjskich, a pododdziały przeznaczone do jego składu napływały z frontu od lipca do października 1921 roku.
Konie
Konie w pułku były grupowane według maści w poszczególnych pododdziałach. Dominującą maścią były konie gniade. Jedynie szwadron ciężkich karabinów maszynowych posiadał konie kare, a pluton łączności i pluton trębaczy – konie siwe.
Plan mobilizacyjny „S”
Mobilizacja 1939
2 pułk strzelców konnych został zmobilizowany w ramach mobilizacji alarmowej w grupie czerwonej, w okresie od A+24 do A+42. Mobilizacja pułku rozpoczęła się 14 sierpnia o godzinie 0:01 w garnizonie Hrubieszów. Dodatkowo zmobilizowano w 2 psk jako jednostki brygadowe:
- szwadron kolarzy nr 4
- samodzielny pluton km nr 4
- kolumnę taborową kawaleryjską typ II nr 244
- warsztat taborowy nr 241
W I rzucie mobilizacji powszechnej na bazie 2 psk zmobilizowano:
- szwadron marszowy Wołyńskiej BK nr 3 (2 psk)
- uzupełnienie marszowe 4 szwadronu kolarzy
- Ośrodek Zapasowy Kawalerii „Hrubieszów” Wołyńskiej Brygady Kawalerii
17 sierpnia strzelcy konni zostali załadowani do transportów kolejowych i wyruszyli w kierunku granicy zachodniej. Transport pułku prowadził przez Włodzimierz, Kowel, Lwów, Kraków, Katowice oraz Radomsko. Po wyładowaniu pułk dotarł do miejsca koncentracji Wołyńskiej BK 20 sierpnia, na północ od Częstochowy, do miejscowości Strzelce Wielkie. 28 sierpnia nastąpiła zmiana dowódcy pułku; płk Romuald Niementowski został odwołany, a jego miejsce zajął ppłk Józef Mularczyk. Zastępcą dowódcy pułku został mjr Włodzimierz Łączyński. W ramach planu „Z” Wołyńska Brygada Kawalerii weszła w skład Armii „Łódź” i zajmowała pozycje na jej lewym skrzydle, na styku z Armią „Kraków”, w rejonie Kłobucka. Nocą z 30 na 31 sierpnia 2 psk zatrzymał się w lesie pod Kołaczkowicami.
2 psk w kampanii wrześniowej
Działania bojowe
Przed wybuchem wojny, Wołyńska BK była bezpośrednio podporządkowana dowódcy Grupy Operacyjnej „Piotrków“, gen. bryg. Wiktorowi Thommée. Celem brygady było odpieranie ataków silnie skoncentrowanych niemieckich wojsk pancernych oraz opóźnianie ich marszu w głąb kraju. 2 pułk strzelców konnych znajdował się w odwodzie brygady.
Bój pod Mokrą
1 września 1939 roku Wołyńska BK wzięła udział w bitwie pod Mokrą, gdzie 2 pułk strzelców konnych pełnił rolę odwodu. W godzinach porannych I linię obrony Wołyńskiej BK tworzyły 19 pułk ułanów, 21 pułk ułanów oraz 2 dywizjon artylerii konnej. Z powodu pilnej potrzeby utworzenia II linii obrony na linii kolejowej Kłobuck-Działoszyn, obsadzono ją siłami 12 pułku ułanów. W celu wzmocnienia obrony, 12 pułk został wzmocniony o godz. 9:30 dwoma armatami przeciwpancernymi z 2 pułku, pod dowództwem wachmistrza Jana Bonieckiego. W trakcie dwugodzinnej walki oba działony zniszczyły 12 niemieckich czołgów, 6 strzelców odniosło rany, a 1 zaginął, uszkodzeniu uległa jedna armata. W związku z przełamaniem obrony 21 i 12 pułków ułanów w rejonie toru kolejowego, do walki przystąpił spieszony 2 psk około godz. 16:00, uczestnicząc w kontrataku przeciwko niemieckiej 4 Dywizji Pancernej. Strzelcy konni zostali wsparci przez 21 dywizjon pancerny. W trakcie walki 2 psk obsadził linię toru kolejowego na południe od 12 pułku. Po zakończeniu bitwy pod Mokrą, Brygada wycofała się z rejonu przygranicznego.
Walki o lasy Łobodno i wypad na Kamieńsk
2 września 2 psk wraz z baterią 2 dak zajął odcinek obrony od wsi Ostrowy do wsi Kocin Stary, jako I rzut obrony, wspólnie z 19 pułkiem i 11 batalionem strzelców. Z pozycji pułku były widoczne przemieszczające się niemieckie kolumny pancerne i zmotoryzowane. Około godz. 11.00 pułk utracił łączność z resztą brygady, co skłoniło ppłk Józefa Mularczyka do wycofania 2 psk na wschód od wsi Ostrowy. W tym rejonie pułk natknął się na czołgi niemieckiej 4 DPanc, które okrążały lasy Łobodno. Odwodowy 12 pułk, w połączeniu z 21 dywizjonem pancernym, związał walką niemieckie jednostki. 2 psk przebił się przez okrążenie, jednak czołowy 1 szwadron poniósł znaczne straty; w walce w lesie poległ por. Antoni Czernyszewicz, a rtm. Tadeusz Kohaut został ranny. Po walce pułk podjął marsz z Kocimia Zasmole w kierunku rzeki Warty do Brzeźnicy. Następnie na rozkaz dowódcy Wołyńskiej BK, udał się do Koźniewic na północny wschód od Kamieńska. Rano 3 września pułk odpoczywał. Na rozkaz płk. dypl. Juliana Filipowicza przygotowano oddział do wypadu na Kamieńsk, w skład którego weszli 56 strzelcy ochotnicy z 1, 2 i 3 szwadronów, pod dowództwem mjr. Włodzimierza Łączyńskiego, zabezpieczani przez 4 szwadron. Wypad wykonano nocą 3/4 września na zgrupowanie taktyczne 1 Brygady Strzelców niemieckiej 1 DPanc. Straty niemieckie nie są znane, ale zgodnie z relacjami, przy użyciu butelek z naftą i benzyną spalono pojazdy cysterny, a granatami zadano straty w pojazdach pancernych oraz wśród żołnierzy. Własne straty wyniosły 4 żołnierzy zaginionych oraz 1 rannego. Po wypadzie niemieccy żołnierze dokonali masakry około 30 cywilów w Kamieńsku i okolicach.
W odwrocie i pod Cyrusową Wolą
2 psk przemieścił się do rejonu ześrodkowania Wołyńskiej BK w lesie na północny wschód od Drużbic, gdzie pozostał przez resztę 4 i 5 września jako odwód Grupy Operacyjnej „Piotrków“. Następnie nocą z 5 na 6 września pułk pomaszerował do Wadlewa, gdzie doszło do potyczek z niemieckimi patrolami pancerno-motorowymi. Kolejną nocą również wykonano odwrót, osiągając rano rejon Andrespola. W celu osłony wojsk Grupy Operacyjnej „Piotrków“ od zachodu i północy, 2 psk wraz z brygadą pomaszerował nocą z 7 na 8 września do lasów w rejonie Skoszewy, Cyrusowa Wola. Po zajęciu obrony pułki Wołyńskiej BK prowadziły walki z podchodzącymi elementami niemieckiej 10 DP. Pułk obsadził las w widłach dróg Stryków-Głowno i Stryków-Brzeziny. Od godziny 9:00 8 września na pozycje 2 psk i 21 pułku oraz 2 dak wyszło natarcie niemieckiej piechoty z 10 DP, wspierane silnym ostrzałem artyleryjskim. Pozycje obronne Wołyńskiej BK były atakowane przez bombowce nurkujące. Natarcie niemieckie zostało odparte, tracąc kilka pojazdów pancernych. Kolejne natarcie niemieckie o godz. 12:00 również nie przyniosło rezultatu. W trakcie następnego ataku po godz. 13:00, niemiecka piechota przełamała obronę 21 pułku ułanów, częściowo okrążając ich. Mimo kontrataków 12 i 19 pułków ułanów, nie udało się wyprzeć piechoty niemieckiej z lasu. Pod wpływem zagrożenia skrzydeł obrony strzelców konnych, 2 pułk został zmuszony do wycofania się w kierunku północnym. Podejmowane były kontrataki, podczas jednego z nich ranny został dowódca szwadronu ckm, ppor. Kostarski. Na rozkaz dowódcy Wołyńskiej BK, 2 psk prowadził odwrót za rzekę Mrogę. W trakcie odwrotu w ciemności nocy, od pułku odłączył się 1 szwadron oraz mjr Włodzimierz Łączyński. Miejsce koncentracji w lasach w pobliżu Chlebowa, 2 psk osiągnął rano 9 września. Po odpoczynku, na rozkaz płk. dypl. Juliana Filipowicza, 2 psk w składzie pozostałości Wołyńskiej BK, pomaszerował do Puszczy Kampinoskiej. Rejon wsi Kampinos osiągnął 10 września rano. 10 września pułk odpoczywał i porządkował pododdziały. Następnie w nocy z 10 na 11 września, przez Puszczę Kampinoską, wyruszył w kierunku Modlina. Po przeprawie przez mosty na Wiśle w Modlinie, 2 psk dotarł do lasów w rejonie Chotomów-Jabłonna rano 11 września o godz. 9:00.
W Grupie Operacyjnej Kawalerii gen. Andersa
Rano 12 września pułk wraz z niepełną Wołyńską BK pomaszerował przez Jabłonnę, Pragę, Kawęczyn, Anin do Miłosnej, gdzie wszedł w skład Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. bryg. Władysława Andersa. 13 września 2 psk, wraz z resztą Wołyńskiej BK, podjął natarcie przez Miłosną Starą na Mińsk Mazowiecki. 2 psk znalazł się w II rzucie natarcia brygady za jej głównymi siłami, wspierany przez dwa bataliony piechoty. Natarcie początkowo odnosiło sukces dzięki zaskoczeniu częściowo w marszu oddziałów niemieckiej 11 DP. Zdobyto wsie Choszczówka, Rysie oraz Cyganka. Po godz. 12:00, na południowe skrzydło Wołyńskiej BK w rejonie Dębe Wielkie uderzyła kolumna z niemieckiej 11 DP. Do kontrataku wyznaczono 2 psk, wspierany przez kompanię asystencyjną z Armii „Prusy”. Kontratak wzmocnionego 2 psk doprowadził do zatrzymania batalionu niemieckiej 11 DP na nasypie toru kolejowego do Mińska Mazowieckiego. Po godz. 18:00, na rozkaz gen. Władysława Andersa, Wołyńska BK, w skład której wchodził 2 psk, oderwała się od niemieckich wojsk i podjęła marsz w kierunku Garwolina. Nocnym marszem z 13 na 14 września, Wołyńska BK dotarła do rzeki Świder w miejscowości Rudka. Część brygady, w tym 19 pułk, 2 psk oraz elementy 2 dak, przeprawiła się przez rzekę, podczas gdy reszta brygady została odcięta i w większości nie dołączyła do macierzystej jednostki. Strzelcy konni, prowadząc drobne potyczki z niemieckimi patrolami, dotarli przez Garwolin do lasów na północ od Łaskarzewa w godzinach popołudniowych 14 września. Nocą z 14 na 15 września, pułk wyruszył przez Łaskarzew, przeprawiając się na rzece Wieprz w Łysobokach, aż do Michowa. Z napotkanych magazynów lotniczych w Sobieszynie uzupełniono wyposażenie, amunicję i paliwo. W trakcie kolejnego nocnego marszu, pułk dotarł w okolice Lublina 16 września rano. Następnej nocy z 16 na 17 września pułk dojechał w okolice Lubartowa. 17 i 18 września strzelcy konni, wraz z Wołyńską BK, zabezpieczali całą Grupę Operacyjną Kawalerii od strony wschodniej, prowadząc rozpoznanie wschodniego brzegu rzeki Wieprz. 18 września 2 psk podjął marsz na południe, przekraczając w szykach Wołyńskiej BK szosę Lublin-Chełm Lubelski. Nocą z 18 na 19 września, hrubieszowscy strzelcy konni dotarli do lasów w okolicach Rejowca. 19 września 2 psk toczył potyczki z niemieckimi patrolami w rejonie postoju, a także zaopatrzył się w żywność z transportu kolejowego na stacji w Rejowcu. Podczas nocnego marszu z 19 na 20 września, brygada wraz z 2 pułkiem osiągnęła rejon lasów w pobliżu Komarowa.
Następnie, przez Krasnystaw, zajęto rejon Wojsławice, Grabowiec. Pułk, wraz z brygadą, odpoczywał, jednocześnie patrolując okolicę. Nocą z 21 na 22 września, brygada, w tym 2 psk, wyszła na pozycje do ataku w kierunku południowym. 2 pułk miał prowadzić natarcie 22 września jako straż przednia Wołyńskiej BK, w trasie Józefów, Majdan Krynicki. Czołowy 3 szwadron został spieszony i zajął niebroniony odcinek szosy Tomaszów Lubelski-Zamość w rejonie Majdanu Krynickiego. Pozostałe szwadrony 2 psk obsadziły obie strony szosy, umożliwiając dalszy przemarsz Wołyńskiej BK. W zabudowaniach Majdanu Krynickiego o świcie 23 września, natknięto się na piechotę z samochodami 4 Dywizji Lekkiej. 2 psk, wspólnie z 19 pułkiem, zdobyli Majdan Krynicki, wspierani przez pozostałości 2 dak. Wzięto wielu jeńców i zdobyto ciężarówki. 2 pułk strzelców konnych, razem z pozostałą częścią brygady, zebrał się po walce w Suchowoli. Z pułku pozostały jedynie 2 i 3 szwadron oraz pół szwadronu ckm. Następnie 3 szwadron wykonał wypad w pobliżu przepraw na rzece Wieprz, w okolicach miejscowości Jacnia-Kaczórki, niszcząc kilka niemieckich samochodów. 2 psk brał udział w natarciu na przeprawy w Jacni i Kaczórkach, które początkowo odnosiło sukces, dzięki wsparciu 15 baterii artylerii konnej oraz reszty 2 dak. Niemiecka artyleria ostrzelała zgromadzenie koniowodów, walczących spieszonych szwadronów Wołyńskiej BK oraz resztek Kresowej BK, powodując panikę wśród taborów oraz spłoszenie koni walczących szwadronów. W wyniku dezorganizacji, dowodzący natarciem płk. Adam Bogoria-Zakrzewski, nakazał odwrót pododdziałów do wsi Niemirówek i Dominikanówki. Około godz. 15:00, w rejonie Dominikanówki, nastąpiła koncentracja pozostałości 2 psk. W trakcie karmienia koni, pułk został zaskoczony i rozproszony przez pododdział niemieckich czołgów i piechoty zmotoryzowanej.
Większość rozproszonych strzelców konnych z 2 pułku dołączyła we wsi Dembówka, na wschód od Krasnobrodu, do resztek Wołyńskiej BK oraz resztek Brygady Kawalerii płk. Zakrzewskiego. Kawalerzyści, podzieleni na grupy liczące 20-30 jeźdźców, usiłowali przedrzeć się, w ślad za Nowogródzką BK, w kierunku granicy węgierskiej. Po zmianie decyzji, z uwagi na napływających kawalerzystów, na bazie kadr i żołnierzy 2 psk, 25 września płk dypl. Julian Filipowicz sformował zbiorczy pułk Wołyńskiej Brygady Kawalerii. Nocą z 25 na 26 września, zbiorczy pułk Wołyńskiej BK przeprawił się przez Wieprz w Kaczórkach i uderzył pod osłoną mgły na wieś Majdan Wielki, którą zdobył, wspierając tym samym natarcie piechoty z Grupy gen. bryg. Przedrzymirskiego. 26 września zbiorczy pułk uderzył na niemiecką kolumnę na szosie zwierzynieckiej. Następnie, nie podporządkowując się decyzji o kapitulacji gen. Przedrzymirskiego, pułk pomaszerował w kierunku granicy węgierskiej. Jednak z powodu otoczenia przez wojska niemieckie i sowieckie, 27 września płk Filipowicz rozwiązał zbiorczy pułk Wołyńskiej BK, w którego składzie ponad 50% stanu osobowego stanowili strzelcy konni 2 psk. Strzelcy konni mieli po wypłaceniu żołdu, pojedynczo i w grupkach przedostać się do swoich domów w pobliżu Hrubieszowa, gdzie w większości z nich mieszkało. W czasie działań wojennych poległo 85 żołnierzy oraz 4 oficerów jednostki.
Szwadron marszowy i Oddział Zbierania Nadwyżek 2 psk
Nadwyżki osobowe, zebrane w szwadronie zapasowym po zmobilizowaniu pułku, pod dowództwem mjr. Janusza Kapuścińskiego oraz inne zebrane pododdziały z kadr pułku, w tym szwadron krakusów i kolumny taborowe pod dowództwem mjr. Władysława Walczyńskiego, pozwoliły na sformowanie szwadronu marszowego 2 psk. Został on utworzony w Hrubieszowie w ramach mobilizacji powszechnej. Wszystkie uzupełnienia marszowe, szwadron zapasowy oraz nadwyżki liczyły 1 września około 70 oficerów, 70 podchorążych, 600 szeregowców oraz 750 koni. W dalszym ciągu do koszar 2 psk napływali rezerwiści oraz zmobilizowane konie. Te zasoby, w połączeniu z napływającymi nadwyżkami 19 i 21 pułków ułanów, utworzyły Ośrodek Zapasowy Wołyńskiej Brygady Kawalerii.
Za kampanię wrześniową 1939 roku pułk został odznaczony orderem Virtuti Militari.
Obsada personalna we wrześniu 1939
Dowództwo
dowódca – ppłk kaw. Józef Jerzy Mularczyk
zastępca dowódcy – mjr kaw. Włodzimierz Łączyński † 27 IX 1944 Oflag VI B Dössel
adiutant – rtm. Roman Adam Sulimir †1940 Charków
oficer ordynansowy – ppor. rez. Jerzy Bańkowski
kwatermistrz – rtm. Bohdan Bogumił Dobrzański †1940 Charków
oficer żywnościowy – ppor. rez. kaw. Stanisław Piotrowski
oficer broni i gazowy – ppor. Władysław Jankowski
oficer oświatowy – ppor. rez. Jan Dobraczyński
lekarz medycyny – kpt. lek. dr Marian Lisowski
lekarz weterynarii – por. lek. wet. dr Bolesław Ignacy Kędzierski
płatnik – ppor. Feliks Pietruczyniak
kapelan – ks. kpl. Józef Śliwa †2 X 1942 Dachau
dowódca szwadronu gospodarczego – ppor. rez. Stefan Grabski †1940 Charków
szef szwadronu – st. wachm. Antoni Radzik
dowódca 1 szwadronu – rtm. Stanisław Glasser
dowódca I plutonu – por. Alfons Józef Braun
dowódca II plutonu – ppor. rez. Józef Tuszowski
dowódca III plutonu – ppor. rez. Józef Tomaszewski
dowódca 2 szwadronu – por. Kazimierz Rogatko
dowódca I plutonu – ppor. Mieczysław Cieśluk
dowódca II plutonu – ppor. rez. Bohdan Czerniawski
dowódca III plutonu – ppor. rez. Józef Wielowiejski
dowódca 3 szwadronu – por. Tadeusz Gierasieński
dowódca I plutonu – por. Wiktor Lorenz †1940 Charków
dowódca II plutonu – ppor. rez. Henryk Dembinski
dowódca III plutonu – ppor. Zygmunt Piórkowski
dowódca 4 szwadronu – por. Antoni Czernysiewicz (od 25 sierpnia, † 3 IX 1939), ppor. Ludwik Bronisław Szafarski
dowódca I plutonu – ppor. Ludwik Bronisław Szafarski †1940 Charków
dowódca II plutonu – ppor. rez. Stefan Lachman
dowódca III plutonu – ppor. rez. Stefan Anusik
dowódca szwadronu ckm – rtm. Tadeusz Kohaut (do 2 IX 1939, niewola niemiecka), ppor. Tadeusz Kostarski
dowódca I plutonu – ppor. Tadeusz Kostarski (od 2 IX 1939 dowódca szwadronu ckm)
dowódca II plutonu – ppor. rez. Tomasz Zamoyski
dowódca III plutonu – ppor. rez. Stanisław Nowca
Pododdziały specjalne
dowódca plutonu łączności – por. Józef Kazimierz Manikowski
dowódca plutonu przeciwpancernego – por. Józef Ostoja–Gajewski
zastępca dowódcy plutonu – st. wachm. Jan Boniecki
dowódca plutonu kolarzy – ppor. Józef Kotwica † 30 VIII 1944
Symbole pułkowe
Sztandar
Do 1925 roku pułk używał starego sztandaru, pochodzącego z czasów armii gen. Hallera. Wręczył go pułkowi Prezydent Republiki Francuskiej Raymond Poincaré w czerwcu 1918 roku.
24 grudnia 1924 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski zatwierdził wzór lewej strony płachty sztandaru 2 psk. Sztandar został ufundowany przez społeczeństwo ziemi hrubieszowskiej i wręczono go pułkowi 14 lipca 1925 roku, w dniu, kiedy 2 psk obchodził swoje święto pułkowe, w rocznicę sformowania 1 szwadronu szwoleżerów w 1917 roku w Alenęon we Francji.
Odznaka pamiątkowa
Odznaka została zatwierdzona przez Dz. Rozk. MSWojsk. nr 9, poz. 135 z dnia 28 lutego 1922 roku. Ma kształt proporczyka w barwach pułku – oliwkowo-amarantowym z chabrowym paskiem, na który nałożona jest odznaka Armii Polskiej we Francji. Jest to dwuczęściowa – oficerska, wykonana w tombaku srebrzonym. Wymiary to 51×24 mm. Projektował ją Waldemar Tarnowski, a wykonał Stanisław Reising – Warszawa.
Barwy
Od 1921 roku pułk używał proporczyka w barwie ciemnozielono-amarantowej z niebieskim paskiem. W latach 1922–1927 strzelcy konni mieli otoki w kolorze oliwkowym. Na podstawie rozkazu Ministerstwa Spraw Wojskowych z 24 marca 1927 roku, pułk otrzymał otok w kolorze amarantowym.
Żurawiejka
Hrubieszowscy strzelcy konni
Dowódcy i zastępcy dowódcy pułku
Żołnierze 2 pułku strzelców konnych – ofiary zbrodni katyńskiej
Biogramy zamordowanych oficerów znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Leonid Bujan: 2 Pułk Strzelców Konnych Ziemi Hrubieszowskiej. Warszawa: Wydawnictwo Comandor, 2000. ISBN 8388329112X.
Mieczysław Bielski: Grupa Operacyjna „Piotrków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991. ISBN 83-11-07836-X.
Jerzy Ciesielski, Zuzanna Gajowniczek, Grażyna Przytulska, Wanda Krystyna Roman, Zdzisław Sawicki, Robert Szczerkowski, Wanda Szumińska: Charków. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Jędrzej Tucholski (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003. ISBN 83-916663-5-2.
Krzysztof Filipow, Bohdan Wróblewski: Odznaki pamiątkowe Wojska Polskiego 1921–1939. Kawaleria. Warszawa: Feniks editions, 1992. ISBN 83-900217-3-0.
Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
Zbigniew Gnat-Wieteska, Juliusz S. Tym: 2 Pułk Strzelców Konnych. Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918-1939 tom 32. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2013. ISBN 978-83-7769-359-9.
Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1986. ISBN 83-222-0377-2. Brak numerów stron w książce.
Szymon Kucharski, Juliusz Tym: 2 pułk strzelców konnych. T. 23. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2019, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. Odznaki kawalerii. ISBN 978-83-8164-151-7.
Stanisław Piotrowski: W żołnierskim siodle. Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1979. ISBN 83-205-3080-6.
Stanisław Radomyski: Zarys historii Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu 1926–1939. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1992. ISBN 83-85621-06-7.
Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
Jerzy S. Wojciechowski: 2 Pułk Strzelców Konnych. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1998, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, zeszyt 107. ISBN 83-87103-53-5.
Zdjęcia z ćwiczeń oficerów rezerwy, 1929 r.. archiwum.zam.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-13)]. – Archiwum Państwowe w Zamościu.
Kazimierz Józef Skrzesiński: Wołyńska Brygada Kawalerii – „Żelazna Brygada”. Grajewo: KJS/EKO-DOM, 2012. ISBN 978-83-932030-1-7.
Henryk Smaczny: Księga kawalerii polskiej 1914–1947: rodowody, barwa, broń. Warszawa: TESCO, 1989. ISBN 83-00-02555-3.
Leon Mitkiewicz: Kawaleria samodzielna Rzeczypospolitej Polskiej w wojnie 1939 roku. Kraków: Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, 2013. ISBN 978-83-60682-42-5.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Najlepsza broń. Plan mobilizacyjny „W” i jego ewolucja. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 2010. ISBN 978-83-86100-83-5.
Jerzy Wojciechowski: Kawaleria w planie mobilizacyjnym „S”. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2010. ISBN 978-83-62046-24-9.
Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].