2 pułk piechoty Legionów Armii Krajowej (2 pp Leg. AK) – jednostka piechoty Armii Krajowej.
Formowanie i walki
W sierpniu 1944 roku, podczas akcji „Burza”, w rejonach AK Opatów i Sandomierz, w ramach 2 Dywizji Piechoty Armii Krajowej został odtworzony 2 pułk piechoty Legionów. Od sierpnia do połowy października 1944 roku oddział brał udział w starciach, w tym na przyczółku baranowskim, gdzie osłaniał żołnierzy Armii Czerwonej w trakcie forsowania Wisły. Jeden z batalionów pułku uczestniczył później w wspólnej akcji zdobycia Staszowa.
W trakcie walk o powiększenie przyczółka sandomierskiego pułk współdziałał z armią radziecką przeciwko Niemcom, prowadząc zarówno działania bojowe, jak i rozpoznawcze.
Propozycję ze strony radzieckiej, złożoną przez gen. Muratowa, aby żołnierze pułku po złożeniu broni wstąpili do armii polskiej pod dowództwem gen. Zygmunta Berlinga, a oficerowie zostali skierowani na przeszkolenie do Jarosławia, dowództwo pułku odrzuciło. Po tej interwencji Rosjan pułk opuścił przyczółek i po przekroczeniu linii frontu udał się w Góry Świętokrzyskie, a następnie został rozwiązany.
Organizacja i obsada personalna pułku
Dowództwo:
dowódca – mjr Antoni Wiktorowski ps. „Kruk”
dowódca – od 8 października 1944 kpt. Eugeniusz Kaszyński ps. „Nurt”
adiutant – por. Jerzy Lipiński ps. „Sum”
adiutant – pchor. Jan Lidecki ps. „Bogdan”
kwatermistrz – kpt. „Skiba” (Jan Płaneta)
kapelan – ks. Jerzy Brodecki ps. „Szkarłatny Kwiat”
naczelny lekarz – dr Władysław Chachaj ps. „Doktor”, „Andrzej”
intendent – por. Marian Wierzbicki ps. „Orlik”
oficer broni – por. Stanisław Listopad ps. „Włodzimierz”
oficer żywnościowy – pchor./ppor. Roman Różanowski ps. „Róg”
oficer oświatowy – pchor. Stanisław Szwarc-Bronikowski ps. „Roman”
dowódca saperów – ppor. Michniewicz ps. „Wyrwa”
oficer łączności – chor. Stanisław Mróz ps. „Zawada”
I batalion:
1. 1 lipca – 30 lipca 1944 roku – rozbity pod Pielaszowem
dowódca – kpt. „Swojak” (Ignacy Zarobkiewicz)
zastępca dowódcy – por. „Janczar” (NN)
dowódca 1 kompanii – ppor. „Frant” (Bronisław Sokołowski)
dowódca 2 kompanii – ppor. „Kropidło” (Jan Mazur)
dowódca 3 kompanii – por. „Sztaba” (Władysław Sztaba).
2. 15 sierpnia – 13 listopada 1944 roku:
dowódca – kpt. Eugeniusz Kaszyński ps. „Nurt” (do 8 października 1944 r.)
zastępca dowódcy – por. Stanisław Pałac ps. „Mariański” (od 8 października 1944 r. dowódca batalionu)
adiutant i drugi zastępca dowódcy – por. Leszek Popiel de Choszczak ps. „Antoniewicz”
dowódca 1 kompanii – por. Władysław Czerwonka ps. „Jurek”
dowódca 2 kompanii – por. Marian Świderski ps. „Dzik”
dowódca 3 kompanii – por. Jerzy Stefanowski ps. „Habdank”
dowódca 4 kompanii – chor. Tomasz Waga ps. „Szort”
dowódca zwiadu – wachm. Tomasz Wójcik ps. „Tarzan”, a od 8 lipca 1944 r. rtm. Stanisław Skotnicki ps. „Bogoria”
II batalion:
dowódca – kpt. Tadeusz Pytlakowski ps. „Tarnina”, por. Marian Janikowski ps. „Kmicic”, mjr Tadeusz Struś ps. „Kaktus”
dowódca 4 kompanii (Jędrusie) – ppor. Józef Wiącek ps. „Józef”, „Sowa” i por. Roman Niewójt ps. „Burza”
dowódca 5 kompanii – por. Kazimierz Olchowik ps. „Zawisza” i por. Tadeusz Sokół ps. „Irkus” (cichociemny)
dowódca 6 kompanii – ppor. Roman Rożyński ps. „Róg” i por. Jerzy Sztajgierwald ps. „Rozłóg”
III batalion:
dowódca – kpt. Stefan Kępa ps. „Pochmurny”
dowódca 7 kompanii – ppor. Jakub Gutowski ps. „Topór” i por. Wacław Czosnek ps. „Polny”
dowódca 8 kompanii – ppor. Dionizy Mędrzycki ps. „Reder” i Antoni Krupa ps. „Witold”
dowódca 9 kompanii – ppor./por. Tadeusz Kolatorowicz ps. „Kruk” i ppor. Władysław Sztabo ps. „Władysław”
W skład pułku przejściowo wchodził batalion Batalionów Chłopskich, liczący 350 żołnierzy, na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku:
dowódca – por. „Wyrwa” (Jan Kurkiewicz)
dowódca 1 kompanii – ppor. „Zawisza” (Jan Saniawa)
dowódca 2 kompanii – ppor. „Brzezina” (Antoni Jarosz)
dowódca 3 kompanii – ppor „Salerno” (Mieczysław Wałek).
Liczebność pułku
W okresie koncentracji na akcję „Zemsta” w drugiej połowie sierpnia 1944 roku, liczba żołnierzy 2 pp Leg wynosiła 1107, zgromadzonych w następujących jednostkach:
I batalion – 418 ludzi,
II batalion – 266 ludzi,
III batalion – 314 ludzi
dowództwo i służby pułkowe – 107 ludzi.
Stany kompanii wahały się od 100 do 200 osób. Każda drużyna była uzbrojona w 2 rkm lub 1 lkm oraz 2-3 pm. W każdej kompanii znajdował się 1 piat, a 5 kompania posiadała ze zrzutu działko ppanc kal. 22 mm Breda. Oprócz uzbrojenia kompanii, każdy batalion dysponował 2 ckm.
Walki
30 lipca – Pielaszów
31 lipca – linia Koprzywianki
3/4 sierpnia – Ceber
26/27 sierpnia – Dziebałtów
3 września – Radoszyce
13 września – Miedzierza
26 i 27 września – Radków
29 października – Chotów – batalion majora „Nurta”
Pułk został rozwiązany na podstawie rozkazu z 12 października wydanego przez dowódcę 2 Dywizji Piechoty Legionów, pułkownika „Lina” (Antoniego Żółkiewskiego). Od tego momentu pułk działał do początku grudnia jako samodzielne bataliony.
Zobacz też
Anna Proszkowska
Przypisy
Bibliografia
Wojciech Borzobohaty: „Jodła” Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939–1945. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1988. ISBN 83-211-0901-2.
Jerzy Władysław Więckowski: Żołnierze Staszowa. Staszów: Staszowskie Towarzystwo Kulturalne, 1995. ISBN 83-904175-4-5. Brak numerów stron w książce.