2 Pułk Artylerii Polowej
2 Pułk Artylerii Polowej to jednostka artylerii, która została utworzona w 1918 roku we Włoszech, w ramach Armii Polskiej we Francji, z jeńców armii austro-węgierskiej o polskim pochodzeniu.
Formowanie i zmiany organizacyjne
2 pułk artylerii polowej we Włoszech
W październiku 1918 roku rząd włoski zgodził się na rekrutację do polskich jednostek, tworzonych z jeńców armii austro-węgierskiej, którzy stanowili część armii gen. Józefa Hallera. 15 lutego 1919 roku w obozie La Mandria di Chivasso rozpoczęto formowanie 2 pułku artylerii polowej. Na jego czoło stanął kpt. Jan Chlebek, a jego adiutantem został por. Józef Wartanowicz. Dowódca obozu, kpt. Golachowski, na mocy rozkazu nr 67 z 25 lutego, przydzielił do pułku pięciu oficerów, w tym poruczników: dr. Wojciecha Pietrasa i Wiktora Rokitę oraz podporuczników: Stefana Gostomskiego i Józefa Bernhauta.
Baterie składały się z około 1-2 oficerów oraz 175 kanonierów. Do 10 marca sformowano 12 baterii, z których 9. i 11. były złożone z żołnierzy starszych roczników, a 12. miała stanowić pododdział sztabowy. Pułk nie miał jeszcze uzbrojenia, więc żołnierze skupili się na ćwiczeniach musztry, gimnastyki oraz służby łączności, korzystając z przetłumaczonych regulaminów francuskich.
Jako 7 pułk artylerii polowej we Francji
W dniach 27 i 28 maja 1919 roku poszczególne baterie zostały przewiezione koleją do Francji. Opóźnienie w przemieszczeniu pułku było spowodowane wybuchem epidemii tyfusu w obozie La Mandria di Chivasso. Major Golachowski, w przemówieniu do żołnierzy, którzy w maju wyjeżdżali, zaznaczył: „Wasz pobyt w obozie La Mandrii został przedłużony nie z powodu sytuacji politycznych, jak głosiły plotki, ani z powodu prywatnych interesów, ale z powodu rzeczywistego stanu zdrowia – tyfusu plamistego.”
Przed wyjazdem, żołnierze otrzymali koc, łyżkę, menażkę, kubek, a resztę sprzętu musieli zwrócić kwatermistrzostwu obozu. Suchy prowiant wystarczył na dwa dni podróży, a na dworcach kolejowych w Modanie i Chambery mieli otrzymywać ciepłe posiłki.
Por. Ungeheuer został komendantem pierwszego transportu, w którym wyjeżdżały baterie: 6., 7., 8., 9., 10. i 11. Transport ruszył 27 maja 1919 roku.
28 maja wyruszył drugi transport pod dowództwem kpt. Jana Chlebka, któremu towarzyszyli porucznicy: Józef Wartanowicz, Wiktor Rokita i dr Wojciech Pietras, a także podporucznicy: Józef Bernhaut, Stefan Gostomski, Wojciech Rokita, Oskar Menlces, Wincenty Jabłoński i Antoni Szembelowski oraz adiutant oficerski dr Antoni Pilch. W zestawieniu pododdziałów nie uwzględniono 12 baterii, co sugeruje, że została rozwiązana, a żołnierze zostali przydzieleni do pozostałych baterii.
We Francji pułk zakwaterowano w rejonie Lure. Otrzymał on sprzęt artyleryjski, łączności, optyczny oraz konie od demobilizującego się francuskiego 275 pułku artylerii polowej. Sformowano 3 dywizjony, z których każdy składał się z 3 baterii, a każda bateria z 2 dwudziałonowych plutonów. Główne uzbrojenie stanowiło 36 armat 75 mm wz. 1897. Dodatkowo w skład pułku wchodziły 4 zapasowe jaszcze amunicyjne, 2 wozy czterokonne przeznaczone na amunicję, specjalny jaszcz czterokonny na sprzęt telefoniczny oraz kuchnia i kuźnia. Liczebność baterii wynosiła po 145 szeregowych i 135 koni.
Po reorganizacji pułk przyjął nazwę 7 pułku artylerii polowej i został przydzielony do 7 Dywizji Strzelców Polskich.
Na czoło pułku stanął ppłk Charles Martin, a także na dowódców baterii i dywizjonów wyznaczono oficerów francuskich. Dowódcą I dywizjonu został mjr Fousagrive, II dywizjonu – mjr Legrand, a III – mjr Wolford.
Kolejne reorganizacje
W czerwcu 1919 roku 7 pułk artylerii polowej przybył do Polski. W ramach reorganizacji wojska, 1 lipca 1919 roku, pułk został przemianowany na 113 Kresowy pułk artylerii polowej, a 7 marca 1920 roku na 18 Kresowy pułk artylerii polowej.
31 grudnia 1931 roku na podstawie rozkazu B. Og. Org. 1120 – 18 Org. ministra spraw wojskowych marszałka Polski Józefa Piłsudskiego, 18 pułk artylerii polowej otrzymał ostateczną nazwę i został przemianowany na 18 pułk artylerii lekkiej.
Żołnierze pułku
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Zbigniew Badowski: Zarys historii wojennej 18-go pułku artylerii polowej. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Adam Dobroński, Krzysztof Filipow: Strzelcy kresowi z Zambrowa: 71 Pułk Piechoty. Białystok: Muzeum Wojska Polskiego w Białymstoku, 1996.
Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914 – 1939. Londyn: 1975.
Grzegorz Leszczyński: 18 pułk artylerii lekkiej. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2006. ISBN 83-88773-20-8.
Bartosz Zakrzewski: 18 Dywizja Piechoty WP w wojnie polsko-sowieckiej. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2016. ISBN 978-83-7543-415-6.
Jan Żuralski: 18 Pułk Artylerii Lekkiej. T. 44. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1994, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. ISBN 83-85621-40-7.