2-(Etylotio)benzimidazol
2-(Etylotio)benzimidazol to organiczny związek chemiczny, będący pochodną benzimidazolu. W formie bromowodorku jest stosowany jako środek leczniczy oraz składnik suplementu diety, który wspiera regenerację organizmu. Wykazuje działanie antyhipoksyjne (przeciwdziała niedotlenieniu), a także istnieją sugestie, że może mieć właściwości nootropowe. W połączeniu z fruktozą, związek ten poprawia zdolność organizmu do wiązania produktów fermentacji mleczanowej, które mogą prowadzić do zakwaszenia mięśni.
Preparat ten został zsyntetyzowany w byłym ZSRR, aby wspierać radzieckich olimpijczyków, oddziały specjalne oraz KGB, a także specjalistów w różnych dziedzinach gospodarki narodowej ZSRR.
W ZSRR bromowodorek 2-(etylotio)benzimidazolu produkowano na dużą skalę pod nazwą handlową Bemitil. Po rozpadzie ZSRR w 1991 roku produkcja została wstrzymana, ale jedna z firm farmaceutycznych w Kijowie kontynuowała wytwarzanie tego związku. W Federacji Rosyjskiej próbowano wznowić jego produkcję pod nazwą Bemaktor w połowie lat 90., ale projekt ten został porzucony. W latach 2002–2004 grupa ukraińskich badaczy rozpoczęła produkcję suplementu diety o nazwie Antihot™, w którym bromowodorek 2-(etylotio)benzimidazolu działa w połączeniu z fruktozą, optymalizując metabolizm węglowodanów.
Działanie farmakologiczne
Badania przeprowadzone na szczurach wykazały, że bromowodorek 2-(etylotio)benzimidazolu akumuluje się w plazmie mózgu, nerkach, mięśniach szkieletowych oraz gruczołach płciowych przy dawkowaniu 100 mg/kg masy ciała dziennie przez 14 dni. Dodatkowo, badania porównawcze z ekdysteroidami pochodzenia roślinnego (fitoekdysteroidami) stwierdziły, że turkesteron i cyasteron są skuteczniejsze niż bemitil w poprawie zdolności do długotrwałego pływania myszy i szczurów, zmniejszając ich zmęczenie oraz przyspieszając regenerację. Zauważono także wpływ bemitilu na neuroprzekaźniki noradrenergiczne i serotoninowe w mózgach kotów. Badania nad leczeniem poważnych urazów mózgu u szczurów wykazały, że substancja ta zmniejsza zawartość wody niezwiązanej, zwiększa ilość wody związanej oraz hamuje proces peroksydacji lipidów w mózgu. W okresie pourazowym tkanki mózgowe wykazywały mniejsze zapotrzebowanie na tlen. Dodatkowo, bemitil ograniczał symptomy psychopatologiczne oraz zapobiegał zaburzeniom metabolicznym u szczurów z urazami czaszki.
Omawiany związek miał silniejszy pozytywny wpływ na leczenie skutków urazów u osobników o podwyższonej odporności na niedotlenienie w porównaniu do grupy mniej odpornych, a także wykazywał synergizm z pyrazidolem w obu grupach. Stwierdzono, że podczas stosowania pyrazidolu bez bemitilu działał on antylękowo u szczurów odpornych na niedotlenienie, natomiast w grupie nieodpornej efekt był odwrotny, a dodanie bemitilu przywracało działanie antylękowe. Zauważono także wpływ bemitilu na korelację częstotliwości impulsów neuronów aminergicznych z aktywnością elektryczną kory mózgowej kotów.
Krótkotrwałe stosowanie preparatu u szczurów (3 dni) zwiększało ich aktywność seksualną oraz spermatogenezę, ale długotrwałe stosowanie (powyżej 60 dni) prowadziło do obniżonej aktywności oraz spermatogenezy w porównaniu z grupą kontrolną. Niewielkie dawki bemitilu (20 mg/kg) podawane ciężarnym samicom szczurów w okresie od 6 do 16 tygodnia ciąży zmniejszały śmiertelność oraz zwiększały masę ciała płodów, a po narodzinach obserwowano szybszy rozwój fizyczny i wzrost refleksów sensomotorycznych. Podobne efekty zauważono u potomstwa szczurzej samicy, której podawano bemitil (20 lub 100 mg/kg), ale długotrwałe stosowanie negatywnie wpływało na ich dojrzewanie. Bemitil wykazywał również pozytywny wpływ na szczury z marskością wątroby, jednak jego skuteczność hepatoprotekcyjna zależała od mikrośrodowiska komórkowego. Działał także korzystnie na procesy metaboliczne, umożliwiając adaptację do warunków powodujących niedotlenienie krwi tętniczej, a efekt ten utrzymywał się nawet po zakończeniu dawkowania.
Bromowodorek 2-(etylotio)benzimidazolu w synergii z fruktozą wykazuje działanie nootropowe, zwiększa odporność organizmu na niedotlenienie, działa przeciwutleniająco oraz immunomodulująco, poprawiając zdolności regeneracyjne i naprawcze organizmu. Mechanizm działania tego synergicznego układu polega na intensyfikacji syntezy RNA, enzymów i białek, w tym tych wpływających na układ odpornościowy. Aktywuje syntezę enzymów glukoneogenezy, odpowiedzialnych za resyntezę glukozy z produktów fermentacji mleczanowej. Glukoza jest kluczowym źródłem energii w mięśniach, co wpływa na zwiększenie wydolności fizycznej. Pozytywny wpływ na syntezę mitochondrialnych enzymów i białek przyczynia się do zwiększenia wydajności energetycznej organizmu, a także ogranicza niekorzystne skutki przemian niskoenergetycznych. Utrzymanie wysokiego poziomu syntezy ATP (adenozynotrójfosforanu) w warunkach niedoboru tlenu chroni komórki przed niedotlenieniem. Preparat zwiększa syntezę enzymów antyoksydacyjnych. Po podaniu pojedynczej dawki jest wykrywany w krwi po 30 minutach, a maksymalne stężenie osiągane jest w ciągu 1–2 godzin, utrzymując się przez 4–6 godzin. Składniki preparatu w stężeniu powyżej 4 ng/ml były wykrywane w osoczu krwi zdrowych ochotników przez maksymalnie 10 godzin. W przypadku wielokrotnego stosowania, zwłaszcza w dużych dawkach, może występować efekt kumulacji w ciągu 10-12 dni stosowania.
Zalecenia do stosowania
Bemitil jest zalecany dorosłym w leczeniu zaburzeń astenicznych związanych z nerwicą, po urazach oraz w sytuacjach wymagających stymulacji funkcji psychicznych i fizycznych. Ze względu na jego potencjalne działanie immunostymulujące, jest rekomendowany w terapii niektórych chorób zakaźnych. Antihot™ stosuje się dla poprawy wydajności organizmu i jego regeneracji w ekstremalnych warunkach (np. podczas intensywnego wysiłku, niedotlenienia, przegrzania). Preparat optymalizuje adaptację do wpływu czynników ekstremalnych oraz wspomaga korekcję zaburzeń astenicznych o różnym charakterze (w neurastenii, chorobach psychosomatycznych, po poważnych zakażeniach i zatruciach, w okresie okołooperacyjnym oraz w narkologii).
Dawkowanie oraz bezpieczeństwo
W terapii pacjentów z urazem mózgu (TBI) oraz zapaleniem opon mózgowych, zapaleniem mózgu, zaburzeniami krążenia mózgowego lub zaburzeniami poznawczymi, Antihot™ zaleca się przyjmować po posiłkach – 1 kapsułkę dwa razy dziennie. W razie potrzeby dawkę dobową można zwiększyć do trzech kapsułek (dwie rano i jedna po południu). Preparat stosuje się przez 3-5 dni, a następnie przerywa na 2-3 dni, aby uniknąć kumulacji związku. Cykl można powtarzać, a liczba cykli zależy od efektów stosowania, zazwyczaj wynosi 2-3 (czasami 4 do 6 cykli).
W przypadku bemitilu, portale reklamowe sugerują stosowanie po posiłkach w dawkach 0,25-0,5 g 2 do 3 razy dziennie. Całkowita dawka dzienna 0,5-1 g powinna być przyjmowana przez 10-20 kolejnych dni lub w cyklach 3-5 dniowych z przerwą 2-5 dni. Zaleca się także dietę bogatą w węglowodany.
Możliwe efekty uboczne stosowania bemitilu to nudności, rzadziej wymioty, dyskomfort w żołądku, bóle głowy i zaczerwienienie twarzy. Lek jest przeciwwskazany u osób z hipoglikemią. Producent Antihot™ wymienia także inne przeciwwskazania, takie jak laktacja, nadciśnienie, jaskra oraz nadwrażliwość na składniki preparatu.
W praktyce klinicznej
W badaniach nad pacjentami powyżej 60. roku życia, operowanymi z powodu zapalenia pęcherzyka żółciowego, zastosowano (oprócz standardowych procedur) inhalacje alkaliczne, leki rozszerzające oskrzela, leki nasercowe, szerokie spektrum antybiotyków, tlenoterapię, oddychanie powietrzem wzbogaconym w tlen, fizyczną terapię ruchową oraz bemitil jako środek antyhipoksyjny. W okresie pooperacyjnym stosowano długotrwałą wentylację płuc. Taka kompleksowa terapia pozwoliła na blisko trzykrotne zmniejszenie liczby komplikacji pooperacyjnych w porównaniu do standardowych metod. Badania wskazują, że w połączeniu z pirazidolem (pirlindolem) bemitil redukuje długoterminowe skutki syndromu astenicznego u pacjentów z urazami mózgu.
Historia
Stosowanie bromowodorku 2-(etylotio)benzimidazolu ma swoje korzenie w badaniach przeprowadzonych w byłym ZSRR w Wojskowej Akademii Medycznej w Petersburgu (wówczas Leningrad) w latach 70. XX wieku. W latach 80. XX wieku lek był używany w działaniach bojowych byłego ZSRR, a jego zastosowanie w wojskach lądowych zwiększało wytrzymałość fizyczną i psychiczną żołnierzy oraz ich zdolność do wykonywania zadań wymagających intensywnego wysiłku. W lotnictwie, siłach rakietowych i obrony powietrznej zwiększał odporność na niedotlenienie, a w marynarce wojennej na oddziaływanie wysokich temperatur. Ostatnia właściwość stała się podstawą do powszechnego stosowania tego preparatu przez siły specjalne w Afganistanie, gdzie żołnierze mogli realizować misje bojowe w trudnych warunkach, takich jak niedotlenienie w górach oraz podwyższona temperatura otoczenia.