2 eskadra wywiadowcza
2 eskadra wywiadowcza była pododdziałem lotnictwa rozpoznawczego Wojska Polskiego w okresie II Rzeczypospolitej.
Jednostka została założona w 1918 roku jako Oddział Lotniczy w Lublinie. Uczestniczyła w wojnie polsko-ukraińskiej oraz polsko-bolszewickiej. W lipcu 1920 roku do eskadry dołączono personel z 9 eskadry wywiadowczej. W styczniu 1921 roku jednostka została rozwiązana, a jej personel oraz sprzęt przeszły do 1 eskadry wywiadowczej.
Formowanie, zmiany organizacyjne i walki eskadry
5 listopada 1918 roku rozpoczęto organizację jednostki lotniczej na lotnisku w Lublinie pod nazwą Oddział Lotniczy. Dowódcą i organizatorem został mjr pil. Jerzy Syrokomla-Syrokomski.
Rekrutacja przeszkolonego personelu oraz pozyskiwanie sprzętu lotniczego odbywały się w trudnych warunkach, ponieważ istniejący park lotniczy został wywieziony przez Austriaków, a znaczna część została przekazana nowym formacjom lotniczym w Krakowie.
Początkowo eskadra dysponowała pięcioma samolotami typu Lloyd C.V.
Działania na froncie ukraińskim
Na początku 1919 roku jednostka zmieniła nazwę na 2 eskadra lotnicza, a następnie na 2 eskadrę wywiadowczą.
W marcu jednostka przeniosła się w rejon Włodzimierza Wołyńskiego i została przydzielona do grupy wojsk gen. Bronisława Babiańskiego.
W kwietniu, wskutek pożaru wagonów kolejowych, część wyposażenia eskadry uległa zniszczeniu, co spowodowało, że dysponowała jedynie trzema samolotami: Albatros C.1, Albatros C.V oraz Rumpler C.I.
W sierpniu eskadra przeniosła się do Równego, gdzie włączono ją do Frontu Ukraińskiego gen. Antoniego Listowskiego.
Personel jednostki spędził jesień i zimę na lotnisku w Równem. Wykorzystując względny spokój na froncie, w okresie jesienno-zimowym eskadra prowadziła szkolenie personelu lotniczego oraz uzupełniała swoje siły. Na 1 lutego 1920 roku eskadra wchodziła w skład II Grupy Lotniczej, posiadając 8 pilotów, 5 obserwatorów oraz 7 samolotów.
Wiosną 1920 roku eskadra została wyznaczona do ofensywy na Kijów, dysponując wtedy 10 samolotami, 8 pilotami oraz 5 obserwatorami. Zaplecze techniczne stanowił II ruchomy park lotniczy w Łucku.
W rejonie Berdyczowa eskadra wykonała dla 2 Armii 14 lotów wywiadowczych, zrzucając 180 kg bomb oraz wykonując 41 zdjęć.
Na początku maja jednostka stacjonowała w Koziatyniu.
Walki odwrotowe na Ukrainie
W czerwcu i lipcu polskie oddziały prowadziły walki obronne, podczas gdy Armia Konna Budionnego, będąca głównym przeciwnikiem polskiej 6 Armii, znacznie udoskonaliła swoje metody walki z lotnictwem, stając się poważnym zagrożeniem. Kawalerzyści Siemiona Budionnego zaczęli powszechnie używać sprzężonych karabinów maszynowych na taczankach oraz organizować zasadzki przy użyciu niewielkich oddziałów kawalerii.
W tym czasie eskadra przeniosła się z Równego do Łucka, gdzie została przydzielona do Frontu gen. Edwarda Rydza-Śmigłego.
2 eskadra, mając tylko trzy samoloty, straciła 28 czerwca kolejnych członków załogi. Podczas misji rozpoznawczej w rejonie Miropola, zestrzelono samolot, a w walce na ziemi zginęli ppor. Kunicki i pchor. Bochenek.
Na przełomie lipca i sierpnia w działaniach bojowych wyróżnili się kpt. Reiman, ppor. Latawiec oraz ppor. Belina-Brzozowski. Ten ostatni, mimo poważnego postrzału w brzuch, wypełnił swoje zadanie podczas rozpoznania 6 sierpnia w rejonie Brześcia, pozwalając na powrót pilota dopiero po wykonaniu misji.
Pod koniec lipca przeprowadzono reorganizację eskadry, do której dołączono personel 9 eskadry wywiadowczej, która nie mogła działać samodzielnie z powodu braku sprzętu.
W kolejnych dniach, startując z lotniska w Chełmie, eskadra skupiła się na rozpoznaniu. Podczas jednego z lotów w okolice Brześcia, ppor. obs. Kazimierz Belina-Brzozowski odniósł poważne rany w obie nogi.
Działania w bitwie warszawskiej
W ramach przygotowań do operacji znad Wieprza, Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zarządziło koncentrację eskadr polskiego lotnictwa wojskowego w dwóch rejonach: dla lotnictwa 1 i 5 Armii na lotniskach warszawskich (Mokotów i Siekierki) oraz dla lotnictwa 2, 3 i 4 Armii na lotniskach w Radomiu, Dęblinie, Puławach oraz Lublinie.
Intensywne walki zmusiły eskadrę do przeniesienia się na lotnisko w Lublinie, skąd po kilku dniach została wycofana do Dęblina w celu uzupełnienia personelu i samolotów.
Mimo niepełnego stanu, załogi brały udział w lotach bojowych. Od 10 do 12 sierpnia, działając w ramach lotnictwa Frontu Środkowego, głównie wykonywały loty wywiadowcze, rozpoznając przeciwnika oraz wspierając wojska lądowe.
Podczas jednego z takich lotów, po zbombardowaniu mostu w Miropolu, zginęli na samolocie Albatros C.X ppor. pil. Kazimierz Kunicki oraz pchor. obs. Michał Bochenek.
25 sierpnia zakończyły się działania pościgowe za rozbitymi oddziałami sowieckimi, co spowodowało stabilizację linii frontu na kilka tygodni. Jednostki Wojska Polskiego, w tym lotnicze, przeszły kolejną reorganizację, a najbardziej wyczerpane eskadry, takie jak 2., 8. i 21, zostały wycofane na tyły. Na zapleczu znajdowały się również inne eskadry, takie jak 3., 11., 14., 17. i 18. oraz (4.) eskadra toruńska.
Rozejm zastał eskadrę w Dęblinie.
Podczas walk o granice, 2 eskadra wywiadowcza zrealizowała 193 loty bojowe, spędzając łącznie 434 godziny nad terenami nieprzyjaciela, tracąc 7 lotników.
Eskadra w okresie pokoju
Na podstawie rozkazu z 18 stycznia 1921 roku, eskadry 1. i 2. zostały połączone, tworząc nową 1 eskadrę wywiadowczą.
Jednostka ta została później przemianowana na 35 eskadrę liniową 3 pułku lotniczego, stacjonującego w Poznaniu.
Żołnierze eskadry
Wypadki lotnicze
28 czerwca 1920 roku, podczas lotu bojowego (bombardowanie mostu w Miropolu) na samolocie Albatros C.X, zginęli ppor. pil. Kazimierz Kunicki oraz pchor. obs. Michał Bochenek.
Samoloty eskadry
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Ryszard Bartel, Jan Chojnacki, Tadeusz Królikiewicz, Adam Kurowski: Z historii polskiego lotnictwa wojskowego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Wiktor Brummer, Wacław Zawadzki. Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2 (183), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Wydawnictwo NapoleonV, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0.
Marian Romeyko (red.): Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa. Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku Czci Poległych Lotników, 1933.
Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
Jerzy Pawlak: Pamięci lotników polskich 1918–1945. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998. ISBN 83-11-08786-5.
Krzysztof Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.