2 Dywizjon Żandarmerii

2 Dywizjon Żandarmerii (2 dżand.) – jednostka żandarmerii w Wojsku Polskim.

Historia dywizjonu

2 Dywizjon Żandarmerii, wraz z przypisanymi pododdziałami, stacjonował na obszarze Okręgu Korpusu Nr II. Dowódca dywizjonu jednocześnie pełnił funkcję szefa żandarmerii w Dowództwie Okręgu Korpusu Nr II.

Do dnia 20 marca 1924 roku zlikwidowano plutony żandarmerii: Dubno, Sarny i Włodzimierz, a na ich miejscu zorganizowano posterunki żandarmerii. W tym samym miesiącu wyżej wymienieni oficerowie zostali przeniesieni z korpusu oficerów żandarmerii do korpusu oficerów piechoty i wcieleni do 8 pułku piechoty Legionów: por. żand. Edward Putała, por. żand. Aleksander Władysław Bobrowski oraz por. żand. Leon Lutostański.

17 lutego 1928 roku minister spraw wojskowych ustanowił dzień 5 listopada jako święto dywizjonu. 12 grudnia 1935 roku minister spraw wojskowych anulował dotychczasową datę święta dywizjonu i zatwierdził dzień 13 czerwca jako dzień święta żandarmerii.

W okresie międzywojennym w służbie znajdowali się m.in. rotmistrzowie Kazimierz Grączykowski, Ludwik Horwath oraz Franciszek Markiel, kapitanowie Stanisław Gotwald, Kazimierz Kaciukiewicz, Tadeusz Szymczykiewicz oraz porucznik Feliks Horski.

Jednostka nie dysponowała sztandarem ani odznaką pamiątkową. Od 1931 roku oficerowie i podoficerowie mogli otrzymywać odznakę pamiątkową Żandarmerii. W 1939 roku planowano wprowadzenie „Znaku Służbowego Żandarmerii”, który miał być numerowany. Dla 2 dżand. przewidziano numery od 2000 do 2999.

Organizacja pokojowa i dyslokacja 2 dżand. w 1939

dowództwo dywizjonu: Lublin, ul. Racławicka 20

pluton żandarmerii: Lublin, ul. Racławicka 20

posterunek żandarmerii: Chełm

posterunek żandarmerii: Kraśnik

pluton żandarmerii: Kowel, Szosa Brzeska, budynek nr 12

posterunek żandarmerii: Włodzimierz

posterunek żandarmerii: Łuck

pluton żandarmerii: Równe, ul. Wyspiańskiego, budynek Dowództwa 13 DP

posterunek żandarmerii: Dubno

posterunek żandarmerii: Krzemieniec

posterunek żandarmerii: Ostróg

pluton żandarmerii: Zamość, koszary lubelskie

posterunek żandarmerii: Hrubieszów

Kadra dywizjonu

Dowódcy żandarmerii okręgu generalnego i dowódcy dywizjonu:

rtm. żand. dr Franciszek Stoch (4 XI 1918 – 28 V 1919)
por. żand. dr Jan Kazimierz Ozaist (p.o. 28 V – VII 1919)
rtm. / mjr żand. dr Franciszek Stoch (VII 1919 – 15 I 1921)
ppłk żand. Hugon Babel (3 III – 16 VI 1921)
mjr żand. Adam Kubisztal (17 VI – 30 X 1921)
mjr żand. Jan Rataj (p.o. 31 X 1921 – 18 III 1922)
mjr żand. Bronisław Batsch (6 VII 1922 – 1 III 1923)
mjr żand. Władysław Spławiński (1 III 1923 – 26 III 1927)
mjr żand. Maksymilian Gawlik (27 III 1927 – 21 XI 1928)
mjr żand. Tadeusz Jan Podgórski (21 XI 1928 – 5 II 1932)
ppłk żand. Tadeusz Miś (5 II 1932 – 31 VIII 1939)

Zastępcy dowódcy:

mjr żand. Jan Rataj (do 18 III 1922)
mjr żand. dr Alfred Riesser (18 III 1922 – 13 IX 1925)
mjr żand. Maksymilian Gawlik (do III 1927)
mjr żand. Roman Marian Śliwiński (III 1927 – XII 1928)
mjr żand. Tadeusz Miś (XII 1928 – II 1932)
mjr żand. Michał Fischer (II 1932 – VIII 1938)
mjr żand. Bronisław Piotr Borelowski (VIII 1938 – VIII 1939)

Obsada personalna dywizjonu w marcu 1939 roku:

dowódca – ppłk żand. Tadeusz Miś
I zastępca dowódcy – mjr żand. Bronisław Piotr Borelowski
II zastępca dowódcy (kwatermistrz) – kpt. żand. mgr Franciszek Michał Ogarek
adiutant – por. żand. Józef Kowalski
oficer śledczy – kpt. żand. Henryk Nipowski
oficer gospodarczy – por. / kpt. int. Władysław Małecki (VI 1934 – †9 IX 1939 Lublin)
oficer do zleceń – wakat
w dyspozycji dowódcy dywizjonu – ppor. piech. rez. pdsc Szczęsny Zbigniew Brończyk
w dyspozycji dowódcy dywizjonu – ppor. kaw. rez. pdsc Mieczysław Stanisław Halardziński
dowódca plutonu żandar. Kowel – kpt. żand. Stefan Leonard Dobraczyński
dowódca plutonu żandar. Lublin – kpt. żand. Piotr Myśliński
dowódca plutonu żandar. Równe – kpt. żand. Alojzy Sałaciński
dowódca plutonu żandar. Zamość – por. żand. Józef Urban

Tradycje

6 sierpnia 2015 roku dziedzictwo tradycji 2 Dywizjonu Żandarmerii w Lublinie przejął i z szacunkiem kultywuje Wydział Żandarmerii Wojskowej w Lublinie.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].

Grzegorz Ratajczyk: Żandarmeria Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej. Toruń: Dom Wydawniczy DUET, 2004. ISBN 83-89706-20-2.

Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.

Jan Suliński: Żandarmeria organ bezpieczeństwa armii 1918-1945. Warszawa: Kompas II, 2003. ISBN 83-912638-5-1.

Jan Suliński: Żandarmeria Wojskowa w latach 1918-1947. Szkic organizacyjno-historyczny. Warszawa: Drukarnia Warszawskiego Okręgu Wojskowego, 1994.

Jan Suliński: 2 Dywizjon Żandarmerii Wojskowej Lublin (1918-1939). Mińsk Mazowiecki: Centrum Szkolenia Żandarmerii Wojskowej, 2012.