2 Dywizja Pancerna SS „Das Reich”
2 Dywizja Pancerna SS „Das Reich” (niem. 2. SS-Panzerdivision „Das Reich”) to formacja Waffen-SS, która była odpowiedzialna za masakrę ludności cywilnej w Oradour-sur-Glane.
Historia
Dywizja została powołana do życia w 1934 roku jako Die SS-Verfügungstruppe, a w 1940 roku przekształciła się w jednostkę Waffen-SS. W trakcie swojej działalności nosiła różne nazwy, w tym: SS-Division Verfügungstruppe, SS-Division Deutschland, SS-Division Reich, SS-Division Das Reich, SS-Panzergrenadier-Division Das Reich oraz 2. SS-Panzer-Division Das Reich.
Dywizja Das Reich uczestniczyła w ataku na Francję oraz w inwazji na Bałkany, lecz głównie prowadziła walki na froncie wschodnim przeciwko Armii Czerwonej, docierając blisko stolicy ZSRR. Żołnierze z jednostek zwiadowczych widzieli już dachy budynków w Moskwie. Na początku ofensywy na ZSRR, brakowało transportu dla żołnierzy Dywizji Das Reich, przez co większość drogi musieli pokonać pieszo. Surowa zima oraz radziecka kontrofensywa pokrzyżowały niemieckie plany zdobycia Moskwy, a dywizja poniosła w tym czasie znaczne straty.
Jednostka brała także udział w bitwie pod Jelnią, pod Sokołowem (gdzie jej przeciwnikiem był 1 Czechosłowacki Samodzielny Batalion Polowy), pod Charkowem, na łuku kurskim oraz w operacji nad Miusem.
W przeddzień bitwy pod Kurskiem dysponowała 163 czołgami, co stanowiło dwukrotnie większą liczbę niż w podobnych formacjach pancernych Wehrmachtu (np. 3 Dywizja Pancerna miała wtedy 90 czołgów, a 9 Dywizja Pancerna 83 czołgi). Po walkach na froncie wschodnim dywizja została ściągnięta do Francji w celu uzupełnienia strat w ludziach i sprzęcie.
Po inwazji aliantów we Francji dywizja brała udział w walkach w Normandii. Po porażkach we Francji, „Das Reich” wzięła udział w ofensywie w Ardenach, a następnie została przerzucona na Węgry. Tam uczestniczyła w nieudanej operacji Wiosenne Przebudzenie przeciwko Armii Czerwonej. Niemiecki atak został powstrzymany, a 16 marca 1945 roku Armia Radziecka przeszła do kontrataku, co doprowadziło do okrążenia dywizji „Das Reich”. Po wydostaniu się z okrążenia, żołnierze jednostki walczyli jedynie o przetrwanie. Pod koniec wojny udało im się przedostać na zachód, aby uniknąć rosyjskiej niewoli. Po okrążeniu pod Linzem w maju 1945 roku poddali się armii amerykańskiej.
Zbrodnia wojenna w Oradour-sur-Glane i inne zbrodnie
W kwietniu 1944 roku dywizja trafiła do Francji, gdzie 10 czerwca popełniła jedną z najbardziej znanych zbrodni Waffen-SS na ludności cywilnej. W miasteczku Oradour-sur-Glane żołnierze zamordowali 642 osoby, w tym 207 dzieci.
Kobiety razem z dziećmi zostały zamknięte w kościele, który następnie podpalono. Żołnierze dywizji Das Reich wrzucali granaty przez okna, a do osób próbujących uciekać strzelali z broni maszynowej.
Związek Radziecki
- wrzesień 1941 – zamordowanie 920 cywilów narodowości żydowskiej
Francja
- 21 maja 1944 – zamordowanie 15 cywilów
- 8 czerwca 1944 – zamordowanie 29 cywilów
- 9 czerwca 1944 – zamordowanie 164 cywilów
- 10 czerwca 1944 – zamordowanie 669 cywilów (642 osoby w Oradour-sur-Glane)
Dowódcy
- Gruppenführer – Paul Hausser (październik 1939 – październik 1941)
- Brigadeführer – Wilhelm Bittrich (październik 1941 – grudzień 1941)
- Brigadeführer – Matthias Kleinheisterkamp (grudzień 1941 – kwiecień 1942)
- Gruppenführer – Georg Keppler (kwiecień 1942 – luty 1943)
- Oberführer – Herbert-Ernst Vahl (luty 1943 – marzec 1943)
- Standartenführer – Kurt Brassack (marzec 1943 – kwiecień 1943)
- Gruppenführer – Walter Krüger (kwiecień 1943 – październik 1943)
- Brigadeführer – Heinz Lammerding (październik 1943 – lipiec 1944)
- Obersturmbannführer – Christian Tychsen (lipiec 1944)
- Oberführer – Otto Baum (lipiec 1944 – październik 1944)
- Brigadeführer – Heinz Lammerding (październik 1944 – styczeń 1945)
- Standartenführer – Karl Kreutz (styczeń 1945 – luty 1945)
- Gruppenführer – Werner Ostendorff (luty 1945 – marzec 1945)
- Standartenführer – Rudolf Lehmann (marzec 1945 – kwiecień 1945)
- Standartenführer – Karl Kreutz (kwiecień 1945 – maj 1945)
Przypisy
Bibliografia
Chris Bishop: Dywizje Waffen-SS 1939-1945. Zbrodnicze formacje. Warszawa: 2015.
Dariusz Jędrzejewski, Zbigniew Lalak: Niemiecka broń pancerna 1939-1945. Warszawa: 1999.
Kronika II wojny światowej. Warszawa: Świat Książki, 2004.
Chris McNab: SS 1923-1945. Fakty, liczby i dane statystyczne. Poznań: 2011. ISBN 978-83-61524-94-6.
Zygmunt Ryniewicz: Leksykon bitew świata. Warszawa: 2008.