2 Dywizja Pancerna
2 Dywizja Pancerna (fr. 2e Division Blindée, 2e DB) to francuska dywizja pancerna, która brała udział w walkach na froncie zachodnim podczas II wojny światowej. Utworzona w 1943 roku z sił „Wolnych Francuzów” pod dowództwem de Gaulle’a, dywizja uczestniczyła w kampanii normandzkiej, a także odegrała kluczową rolę w wyzwoleniu Paryża oraz Strasburga. Organizowana i dowodzona przez generała Philippe Marie Leclerca, potocznie nazywana jest Dywizją Leclerca.
Geneza
Po klęsce Francji w 1940 roku, kraj został podzielony na niemiecką i włoską strefę okupacyjną oraz marionetkowe państwo Vichy. Część francuskich żołnierzy, z generałem Charles’em de Gaulle’em na czele, postanowiła kontynuować walkę przeciwko III Rzeszy, zakładając w Londynie Komitet Wolnej Francji. Początkowo siły te były niewielkie; pod koniec 1940 roku de Gaulle dysponował jedynie 7000 żołnierzy. Sytuacja poprawiła się dzięki przyłączeniu się niektórych francuskich terytoriów zamorskich, w tym Francuskiej Afryki Równikowej, gdzie major Leclerc rozpoczął organizację oddziałów w Fort Lamy (Czad). Trzon jego sił stanowiły czarnoskóre oddziały kolonialne, zorganizowane w Régiment de Tirailleurs de Tchad. W latach 1941-1942 regiment przeprowadził szereg rajdów przez Saharę, niszcząc włoskie konwoje i posterunki w południowej Libii. W styczniu 1943 roku nawiązał kontakt z Brytyjczykami w Trypolisie, a jego siły weszły w skład 8 Armii Montgomery’ego pod nazwą „Force L”, biorąc udział w przełamaniu Linii Mareth.
W marcu 1943 roku Leclerc, już w randze generała brygady, otrzymał od de Gaulle’a zadanie utworzenia dywizji, która weźmie udział w planowanej inwazji na Francję, aby umożliwić zainstalowanie gaullistowskiego rządu w Paryżu. W wyniku tych działań, w maju 1943 roku w Libii powstała 2 Dywizja Wolnych Francuzów. 24 sierpnia podjęto decyzję o jej przeniesieniu do Maroka, gdzie dywizja została rozbudowana i przemianowana na 2 Dywizję Pancerną.
Formowanie i szkolenie
Amerykanie zgodzili się na uzbrojenie i wyszkolenie dywizji według etatów amerykańskiej jednostki pancernej. SHAEF zgodziło się również na prośbę de Gaulle’a, aby dywizja Leclerca była pierwszą aliancką jednostką, która wejdzie do Paryża. Stawili jednak warunek, że skład dywizji miał być w całości biały. Jak napisał w poufnym dokumencie szef sztabu Eisenhowera, generał Walter Bedell Smith: „Jest wysoce pożądane, aby personel dywizji był biały”. W wyniku polityki segregacji rasowej, wszyscy czarnoskórzy żołnierze Leclerca zostali odesłani do Afryki Zachodniej, a ich miejsca zajęli Europejczycy i Arabowie.
Planowano, że pełny stan osobowy dywizji wyniesie 14 454 żołnierzy. Jej trzon bojowy miały stanowić trzy pułki pancerne, jeden zmotoryzowanej piechoty, jeden rozpoznawczy, jeden przeciwpancerny oraz trzy artylerii. Mieszkańcy Czarnej Afryki stanowili wówczas ponad 60% sił Wolnej Francji, co spowodowało problemy z uzupełnieniem zwolnionych etatów. Sięgnęto po dostępne rezerwy ludzkie, formując dywizyjną artylerię oraz 12 Regiment Kirasjerów z jednostek wiernych Vichy, które po operacji Torch przeszły na stronę Aliantów. Do pułku przeciwpancernego wcielono marynarzy byłej vichystowskiej floty, natomiast pułk rozpoznawczy utworzono z gaullistowskich marokańskich spahisów. Pułk piechoty składał się głównie z Hiszpanów, którzy po upadku Republiki schronili się we Francji. Saperzy rekrutowali się spośród Syryjczyków i Libańczyków, a trzeci pułk pancerny stworzono z francuskich żołnierzy, którzy zdołali uciec z Francji w 1940 roku.
Po sformowaniu dywizja przeszła roczne intensywne szkolenie, początkowo w marokańskiej Temarze, a w kwietniu 1944 roku została przetransportowana do Wielkiej Brytanii, gdzie odbyła dodatkowe przeszkolenie w Yorkshire.
Ordre de Bataille (1944)
Jednostki pancerne:
- 501 Pułk Czołgów (501e Régiment de Chars de Combat)
- 12 Pułk Szaserów Afrykańskich (12e Régiment de Chasseurs d’Afrique)
- 12 Pułk Kirasjerów (12e Régiment de Cuirassiers)
Jednostki rozpoznawcze:
- 1 Marszowy Pułk Spahisów Marokańskich (1er Régiment de Marche de Spahis Marocains)
Jednostki przeciwpancerne (niszczycieli czołgów):
- Pancerny Pułk Fizylierów Morskich (Régiment blindé de Fusilliers Marins)
Jednostki piechoty:
- Czadyjski Pułk Marszowy (Régiment de Marche du Tchad)
Jednostki artylerii:
- 3 Pułk Artylerii Kolonialnej (3e Régiment d’Artillerie Coloniale)
- 64 Pułk Artylerii (64e Régiment d’Artillerie)
- 40 Pułk Artylerii Północnoafrykańskiej (40e Régiment d’Artillerie Nord-Africain)
Jednostki przeciwlotnicze:
- 22 kolonialna grupa przeciwlotnicza (22e groupe colonial de F.T.A.)
Jednostki saperów:
- 13 Batalion Inżynieryjny (13e Bataillon du Génie)
Jednostki organiczne:
- 97/84 mieszana kompania transportowa (97/84e compagnie mixte de transmissions)
- 97 kompania sztabowa (97e compagnie de quartier général)
- 197 kompania transportowa (197e compagnie de transport)
- 297 kompania transportowa (297e compagnie de transport)
- 397 kompania regulacji ruchu drogowego (397e compagnie de circulation routière)
- 497 kompania zaopatrzenia (497e compagnie de services)
- 13 grupa operacyjna (13e groupe d’exploitation)
- 15 grupa remontowa (15e groupe d’escadrons de réparation)
- 13 batalion medyczny (13e bataillon médical)
Wozy bojowe na wyposażeniu dywizji:
- 85 czołgów lekkich M3A3 Stuart
- 165 czołgów średnich M4 Sherman
- 36 niszczycieli czołgów M10 Wolverine
- 64 samochody pancerne
- 664 transportery opancerzone
- 27 dział samobieżnych 75 mm
- 54 działa samobieżne 105 mm
Działania bojowe
Normandia
Dywizja wylądowała na plaży Utah 1 sierpnia 1944 roku, przydzielona do XV Korpusu amerykańskiej 3 Armii generała George’a Pattona. Wzięła udział w działaniach na południe od Avranches w końcowej fazie operacji Cobra. Napotykając słaby niemiecki opór, 9 sierpnia dotarła do Le Mans. Następnie, zgodnie z alianckim planem okrążenia niemieckich wojsk pod Falaise, dokonała zwrotu na północ i 12 sierpnia, rozbijając pododdziały 9 Dywizji Pancernej, opanowała Alençon. Dzień później francuskie patrole osiągnęły główny cel amerykańskiej ofensywy, miasto Argentan, jednak zostały szybko wypchnięte przez niemiecki kontratak. Tego samego dnia Omar Bradley wydał kontrowersyjny rozkaz wstrzymujący ofensywne działania XV Korpusu, co pozostawiło lukę między Falaise a Argentan. Dopiero 17 sierpnia Leclerc mógł wznowić natarcie. 19 sierpnia oddziały francuskiej dywizji dotarły w okolice Mont-Ormel, gdzie bezskutecznie próbowały nawiązać kontakt z nacierającą z północy polską 1 Dywizją Pancerną. W tym czasie w Paryżu miało miejsce antyniemieckie powstanie, a Leclerc, ignorując rozkazy Bradleya, rozpoczął przygotowania do wsparcia powstańców.
Wyzwolenie Paryża
Alianckie dowództwo planowało ominąć Paryż, aby uniknąć ewentualnych długotrwałych walk ulicznych. Jednak 21 sierpnia, w akcie niesubordynacji, Leclerc wysłał jednostki rozpoznawcze w kierunku stolicy. De Gaulle poparł tę decyzję, grożąc Eisenhowerowi, że jeśli nie wyda zgody na atak na miasto, sam to zrobi. Eisenhower, stanąwszy przed faktem dokonanym, zgodził się na natarcie wieczorem 22 sierpnia.
Leclerc podzielił dywizję na trzy grupy taktyczne, które miały wspierać powstańców. 24 sierpnia o godzinie 21.00, czołowy oddział pod dowództwem kapitana Dronne dotarł do miasta od strony 14. dzielnicy, przekroczył Sekwanę po Pont d’Austerlitz i dotarł do ratusza, znajdującego się w pobliżu kwatery głównej Dietricha von Choltitza. Następnego dnia dołączyła do niego reszta dywizji, która wraz z członkami Résistance rozpoczęła oczyszczanie miasta z niemieckich żołnierzy. Po południu do walki wkroczyli także Amerykanie. Niemiecki garnizon skapitulował, a do godziny 19.00 walki ustały. Paryż został wyzwolony.
Alzacja i Lotaryngia
Na początku września dywizja weszła w skład amerykańskiej 7 Armii i ruszyła w kierunku Renu, dążąc do odbicia Alzacji i Lotaryngii, które od 1940 roku były włączone do III Rzeszy. Ich wyzwolenie miało dla Francuzów ogromne znaczenie symboliczne. 13 września, w bitwie pancernej pod Dompaire, dywizja zniszczyła niemiecką 112 Brygadę Pancerną, a następnie sforsowała Mozelę. W drugiej połowie listopada, szybko przedarła się przez Wogezy, co umożliwiło jej niespodziewane podejście pod silnie ufortyfikowany Strasburg, który zdobyła z marszu 23 listopada. W Alzacji 2 Dywizja Pancerna pozostała do lutego 1945 roku, walcząc w składzie 1 Armii Francuskiej pod Colmar.
Niemcy
W kwietniu dywizja Leclerca została ponownie podporządkowana 7 Armii. Wzięła udział w pościgu przez Szwabię i Bawarię za wycofującymi się w stronę Alp resztkami Grupy Armii G. 8 maja zakończyła swój szlak bojowy w Berchtesgaden i Berghofie.
Okres powojenny
13 maja 1945 roku SHAEF przestał sprawować kontrolę operacyjną nad dywizją, a jej oddziały rozpoczęły wycofywanie do Francji. Do 28 maja zostały skoszarowane w okolicach Paryża, a 31 maja 1946 roku 2 Dywizja Pancerna została rozformowana.
Na przełomie lat 40. i 50. XX wieku jednostka została reaktywowana i pozostawała w służbie do 1999 roku. Współczesna Armia Francuska kontynuuje tradycje 2 Dywizji Pancernej poprzez stacjonującą w Orleanie 2 Brygadę Pancerną.