2 Brygada Łączności

2 Brygada Łączności im. gen. broni Władysława Korczyca

Była to jednostka operacyjna wojsk łączności, która podlegała Sztabowi Generalnemu Wojska Polskiego. Jej siedziba znajdowała się w Wałczu.

Na mocy rozkazu Dowódcy Wojsk Lądowych z dnia 14 maja, jednostka została rozwiązana z dniem 31 grudnia 2001 roku.

Formowanie brygady i zmiany organizacyjne

W wyniku zmian organizacyjnych oraz planowanych zadań dla sił Układu Warszawskiego, zaistniała konieczność rozbudowy i reorganizacji wojsk łączności. W związku z tym, wiosną 1976 roku, na podstawie rozkazu Szefa Sztabu Generalnego nr 076/Org., postanowiono utworzyć 2 Brygadę Łączności na bazie 1 Pułku Łączności w Wałczu do dnia 29.02.1976. Jednocześnie z pułkiem rozwiązano 64 batalion WSD, który wszedł w skład nowo tworzonej brygady, oraz 95 batalion KSD, który stał się podstawą nowego 24 Pułku Łączności KSD w Kwidzynie.

Nowa brygada miała etat przewidujący 1859 oficerów i żołnierzy oraz 23 pracowników wojska.

Na mocy decyzji z dnia 31 grudnia 2001, brygada została rozwiązana, a jej tradycje przejął 100 batalion łączności.

Tradycje brygady

3 września 1994 roku, brygada przejęła tradycje:

• I batalionu radiotelegraficznego (1919–1920);
• II batalionu radiotelegraficznego (1919–1920);
• batalionu radiotelegraficznego zapasowego (1920–1924);
• pułku radiotelegraficznego (1924–1939).

Zadania brygady

W początkowym okresie istnienia

Podstawowym zadaniem operacyjnym brygady, wspólnie z 15 Brygadą Radioliniowo-Kablową z Sieradza, było zapewnienie systemu łączności dla stanowisk dowodzenia Frontu Północnego, działającego w ramach Sztabu Zjednoczonych Sił Zbrojnych Układu Warszawskiego, poprzez budowę polowych węzłów łączności w kluczowych, wysuniętych oraz zapasowych stanowiskach dowodzenia frontu.

Logistyczna realizacja stanowisk dowodzenia była prowadzona przez 2 Pułk Zabezpieczenia.

Po rozwiązaniu Układu Warszawskiego

Po rozwiązaniu Układu Warszawskiego, brygada koncentrowała się na osiąganiu wyższych stanów gotowości bojowej oraz utrzymywaniu przygotowania do rozwijania i eksploatacji stanowisk dowodzenia szczebla strategicznego w okresach mobilizacyjnych i operacyjnych, a także prowadzeniu operacji obronnej.

Przed wstąpieniem Polski do NATO

W tym czasie brygada dążyła do osiągnięcia wyższych stanów gotowości bojowej, gotowości do mobilizacyjnego rozwinięcia, przemieszczenia się do rejonów alarmowych oraz wydzielania sił i środków niezbędnych do funkcjonowania stanowisk dowodzenia Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

Po wstąpieniu Polski do NATO

Po przystąpieniu do NATO, brygada zapewniała funkcjonowanie stanowisk dowodzenia Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych RP i Wielonarodowego Korpusu Północ – Wschód.

Dowódcy

• płk mgr inż. Stanisław Markowski (od stycznia 1976 do sierpnia 1978);
• płk inż. Włodzimierz Augustynowicz (od sierpnia 1978 do kwietnia 1989);
• płk dypl. Janusz Modrzyński (od kwietnia 1989 do maja 1991);
• płk dypl. Lech Zakrzewski (od maja 1991 do stycznia 1999);
• płk dypl. Wojciech Reszka (od stycznia 1999 do 31 grudnia 2001).

Historia

W dniach 20-28 czerwca 1991 roku, na poligonie w Karwicach odbyły się próby w warunkach polowych pierwszych prototypowych aparatowni cyfrowych WŁC oraz testy urządzeń telefaksowych produkcji amerykańskiej w kanale telefonicznym radiostacji R-161AP. W próbach uczestniczyli przedstawiciele firm amerykańskich.

W dniach 7-15 stycznia 1992 roku brygada była kontrolowana przez Inspekcję Sił Zbrojnych, której przewodniczył gen. Bolesław Matusz. W czerwcu 1992 roku w Żaganiu siły brygady brały udział w ćwiczeniu „LATO-92”, które wizytował Minister Obrony Narodowej Janusz Onyszkiewicz oraz przedstawiciele różnych organizacji kombatanckich.

W lipcu 1992 roku, w ramach rozliczeń z wycofującymi się wojskami ZSRR, na terenie 10 Pułku Łączności we Wrocławiu, przekazano Armii Radzieckiej dwa komplety eksploatowanej w brygadzie węzłowej stacji satelitarnej R-440W. Pułki okręgowe i rodzajów sił zbrojnych wyzbyły się pozostałych elementów tego systemu – stacji końcowych. Satelita prawdopodobnie pozostaje na orbicie do dziś. Stacja węzłowa składała się z pięciu samochodów specjalnych oraz czterokołowej przyczepy antenowej.

Jesienią 1992 roku dowódca brygady ogłosił konkurs na odznakę pamiątkową, a jury, w skład którego weszli także jego poprzednicy oraz przedstawiciele korpusów oficerów i podoficerów, wybrało projekt starszego inżyniera brygady ppłk Marka Kiersztyna. Wiosną 1993 roku zatwierdzono wzór odznaki przez Ministra Obrony Narodowej.

29 czerwca 1994 roku, podczas święta jednostki, Prezydent RP nadał 2 Brygadzie Łączności nowy sztandar, ufundowany przez społeczność i instytucje miasta Wałcza. Rodzicami chrzestnymi sztandaru byli łączniczka AK z Powstania Warszawskiego, pani Krystyna Hojka, oraz prezes Związku Łącznościowców w Anglii, ppłk rez. inż. Jerzy Juszczyk. Wręczenia sztandaru w imieniu Prezydenta RP dokonał Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego, Minister Henryk Goryszewski.

3 września 1994 roku, decyzją Ministra Obrony Narodowej, Admirała Piotra Kołodziejczyka, 2 Brygada Łączności przyjęła tradycje przedwojennych jednostek łączności:

• I i II Batalionu Radiotelegraficznego (1919–1920);
• Batalionu Radiotelegraficznego Zapasowego (1920–1924);
• Pułku Radiotelegraficznego (1924–1939);
• Radiostacji Naczelnego Wodza PSZ we Francji („Ragina” i „Angers”) 1940;
• Radiostacji Naczelnego Wodza PSZ w Wielkiej Brytanii („Marta”) 1940–1945;
• Batalionu Radiotelegraficznego Komendy Głównej AK („Iskra”) 1943–1945;
• Batalionu Łączności Naczelnego Wodza w Londynie;
• 1 Samodzielnego Batalionu Łączności 1 Korpusu Wojska Polskiego (1943–1944);
• 1 Samodzielnego Pułku Łączności 1 Armii Wojska Polskiego (1944–1945);
• 1 Samodzielnego Batalionu Łączności MON (1945–1949);
• 5 Pułku Łączności (1949–1967);
• 1 Pułku Łączności (1967–1976).

W czerwcu 1995 roku wprowadzono nowe zmiany etatowe, na wzór MON. Dotychczasowych zastępców dowódcy, szefa służb technicznych i kwatermistrza, zastąpiła jedna osoba – szef logistyki. W sztabie brygady wprowadzono sekcje: planowania, materiałową i techniczną, a dawni starsi inżynierowie i szefowie służb stali się oficerami logistyki. Podobne struktury utworzono w batalionach dowodzenia.

W maju 1996 roku do brygady dostarczono nowo wyprodukowane przez krajowy przemysł cyfrowe aparatownie RWŁC-10, które stały się fundamentem cyfryzacji polowych systemów łączności. 15 czerwca 1996 roku brygadę odwiedziła grupa angielskich oficerów. 29 czerwca 1996 roku, w XX rocznicę powstania 2 Brygady Łączności, wprowadzono zatwierdzony przez MON emblemat brygady, noszony przez żołnierzy na prawym ramieniu munduru. Z tej okazji jednostkę odwiedzili byli dowódcy brygady, pułkownicy Markowski i Augustynowicz, oraz dowódcy 5 i 1 Pułku Łączności, płk Mieczysław Kluka.

1 lipca 1996 roku rozwiązano Orkiestrę Garnizonową, która stacjonowała na terenie brygady od czasów powojennych. W sierpniu 1996 roku, w ramach międzynarodowych spotkań „Partnerstwo dla Pokoju”, wysłano do Austrii nowe cyfrowe aparatownie RWŁC-10. W tym samym czasie powołano do życia nowy pododdział – kompanię cyfrową. 15 września 1996 roku brygadę odwiedziła grupa brytyjskich łącznościowców z tzw. Brygady Szczurów Pustyni Armii Renu, stacjonujących w Niemczech.

26 lutego 1997 roku brygadę wizytował przedstawiciel wojsk NATO, amerykański generał WIT, któremu towarzyszył szef wojsk łączności i informatyki MON, gen. Witold Cieślewski.

Od kwietnia 1997 roku zaczął obowiązywać nowy etat brygady. Rozwiązano batalion TI, a utworzono nowe. Sprzęt łączności utajnionej został włączony do batalionów dowodzenia i innych pododdziałów. Istniejąca kompania cyfrowa została włączona do 4 batalionu.

Nowy etat obejmował:

• 1 batalion dowodzenia;
• 2 batalion dowodzenia (tylko na W);
• 3 batalion WSD;
• 4 batalion łączności;
• batalion radioliniowo-kablowy;
• kompanię dowodzenia;
• kompanię szyfrową;
• kompanię remontową;
• kompanię zaopatrzenia;
• kompanię medyczną (tylko na W);
• Szkołę Podoficerską (tylko na P).

Organizacja

• Dowództwo i sztab
• Szkoła podoficerska (na czas P)
• kompania szkolna podoficerów
• kompania szkolna młodszych specjalistów
• kompania specjalna (szyfrowa)
• pluton aparatowni szyfrowych
• pluton aparatowni szyfrowych
• kompania manewrowa
• pluton radiostacji
• pluton radiowy
• pluton poczty polowej
• batalion dowodzenia – 2 bataliony
• kompania radiowa dużej mocy
• pluton radiostacji dużej mocy
• pluton radiostacji średniej mocy
• pluton aparatowni zdalnego sterowania
• kompania radiowa średniej mocy
• pluton radiostacji KF (jednowstęgowych)
• pluton radiostacji UKF (jednowstęgowych)
• pluton radiowy
• pluton kablowy
• kompania telefoniczno-telegraficzna
• pluton telefoniczny
• pluton telegraficzny
• pluton aparatowni dalekopisowych
• pluton zasilania
• kompania kablowa
• pluton kablowy
• pluton kablowy
• pluton kablowy
• pluton zabezpieczenia
• Drużyna gospodarcza
• Drużyna remontowa
• batalion łączności WSD (wysuniętego stanowiska dowodzenia)
• kompania radiowa
• pluton radiowy
• pluton radio
• pluton łączności
• pluton poczty polowej
• kompania telefoniczna
• pluton …
• pluton …
• pluton radiolinii operac.-taktycznych
• kompania telegraficzna
• pluton …
• pluton …
• pluton …
• pluton zabezpieczenia
• drużyna gospodarcza
• drużyna remontowa
• batalion TI (transmisji informacji) (tylko na P)
• kompania telefoniczna
• pluton telefoniczny
• pluton telefoniczny
• pluton telefoniczny
• pluton telefoniczny
• Kompania telegraficzna
• Pluton telegraficzny
• Pluton telegraficzny
• Pluton telegraficzny
• Pluton transmisji danych
• batalion radioliniowo-kablowy
• Kompania radioliniowa
• pluton radiolinii operacyjnych
• pluton radiolinii operacyjnych
• pluton radiolinii operacyjnych
• pluton kablowy
• Kompania łączności dalekosiężnej
• Pluton aparatowni
• Pluton kablowy
• Pluton kablowy
• Kompania łączności dalekosiężnej
• Pluton aparatowni
• Pluton kablowy
• Pluton kablowy
• Pluton zabezpieczenia
• Drużyna gospodarcza
• Drużyna remontowa
• Kompania remontowa
• Pluton remontowy-radiostacji
• Pluton remontowy telefoniczno-telegraficzny
• Pluton remontowy-zasilania
• Pluton remontu pojazdów
• Kompania medyczna (tylko na W)
• Pluton medyczny
• Pluton medyczny
• Pluton medyczny
• Kompania zaopatrzenia (gospodarcza)
• Pluton żywnościowy
• Pluton zabezpieczenia
• Pluton MPS
• Pluton transportowy

Sprzęt brygady

Sprzęt radiowy

• Radiostacja KF dużej mocy R-110 na 3 samochodach – 4 kpl.
• Radiostacja KF średniej mocy R-102 na 2 samochodach – 16 kpl.
• Radiostacja KF średniej mocy R-140 na samochodzie – do 54 szt.
• Radiostacja UKF średniej mocy R-137 na samochodzie – 13 szt.
• Radiostacja KF średniej mocy R-118 na samochodzie – 5 szt.
• Aparatownia zdalnego sterowania AZS-1 na samochodzie – 2 szt.
• Aparatownia zdalnego sterowania AZS-2 na samochodzie – 8 szt.
• Aparatownia radioodbiorcza ARO k-1 na samochodzie – 5 szt.
• Wóz dowodzenia R-3Z na transporterze opancerzonym – 3 szt.
• Centrala radiowa CRDK-4 na samochodzie – 2 szt.
• Radiotelefon K-1 (na sam. osobowo-terenowych) – 12 szt.
• Radiostacja UKF małej mocy R-105 – do 20 szt.
• Aparatownia radioodbiorcza ARO KU-10 na samochodzie – 8 szt.

Sprzęt radioliniowy

• Radiolinia operacyjna R-404 na 3 samochodach – 9 kpl.
• Radiolinia operacyjno-taktyczna R-409 na samochodzie – 5 szt.

Sprzęt telefoniczny

• Centrala telefoniczna dalekosiężna Sasanka na samochodzie – 2 szt.
• Centrala telefoniczna dalekosiężna CTfD – P198 M1 na samochodzie – 6 szt.
• Telefoniczna Aparatownia Dowodzenia TAD na samochodzie – 2 szt.
• Centrala telefoniczna wewnętrzna CTfW – CA200SM na samochodzie – 2 szt.
• Przełączalnia liniowa PL na samochodzie – 2 szt.
• Aparatownia telefoniczna urządzeń utajniających P-233 na samochodzie – 10 szt.
• Centrala telefoniczna TI P-243 na samochodzie – 2 szt.
• Aparatownia centrum dowodzenia AŁ-CD na samochodzie – 2 szt.
• Wóz kablowy (kabel dalekosiężny) WK-12 na samochodzie

Sprzęt telegraficzny

• Centrala telegraficzna CTg-60 na samochodzie
• Centrala telegraficzna dalekosiężna CTgD-80 na samochodzie
• Aparatownia telegraficzna urządzeń utajniających ATgUU na samochodzie – 8 szt.
• Aparatownia telegraficzna utajniająca P-227 na samochodzie – 4 szt.
• Aparatownia dalekopisowa AD-M na samochodzie – 7 szt. (w tym tzw. AD-TI)
• Aparatownia transmisji danych A-1 na samochodzie – 4 szt.
• Ekspedycja telegraficzna na samochodzie – 3 szt.

Aparatownie teletransmisyjne

• Aparatownia łączności dalekosiężnej AŁD-1 na samochodzie
• Aparatownia łączności dalekosiężnej AŁD-OW na samochodzie – 2 szt.
• Ruchomy węzeł łączności RWŁ-1 na samochodzie
• Aparatownia urządzeń szyfrowych AUSz na samochodzie

Sprzęt poczty polowej

• Ekspedycja poczty EP na samochodzie
• Punkt wymiany poczty PWP na samochodzie – 3 szt.

Sprzęt zasilania

• Polowa stacja zasilania SZ-1 na samochodzie
• Polowa stacja zasilania SZ-2 na samochodzie
• Zespół spalinowo-elektryczny PAD-30 na przyczepie
• Zespół spalinowo-elektryczny PAD-16 na przyczepie
• Zespół spalinowo-elektryczny PAB-4 na przyczepie

Przypisy

Bibliografia

Jan Kowalski: Polskie wojska łączności na przełomie XI i XXI wieku. Sieradz: Stowarzyszenie Przyjaciół 15 Sieradzkiej Brygady Wsparcia Dowodzenia, 2014.

Kroniki 2 Brygady Łączności (1976-2001) – Wałcz

Tadeusz T. Krząstek, Andrzej A. Murawski, Grzegorz G. Nowik: 2 Brygada Łączności, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1994, ISBN 83-85621-50-4, OCLC 750724236. Brak numerów stron w książce.

Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.

Praca zbiorowa „2 Brygada Łączności” – Wałcz, czerwiec 1995

Praca zbiorowa „Spotkanie Pokoleń” – płyta CD Wałcz 2005

Praca zbiorowa „Drugie Spotkanie Pokoleń” – płyta CD Wałcz 2007

Protokoły przekazywania stanowisk służbowych w brygadzie.