2 Pomorska Brygada Artylerii Haubic (2 BAH) to związek taktyczny artylerii ludowego Wojska Polskiego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Brygada została utworzona w rejonie Sum i Buhrynia na podstawie rozkazu nr 001 od dowódcy 1 Armii Polskiej w ZSRR w dniu 1 kwietnia 1944 roku. W listopadzie 1944 roku w Sumach żołnierze brygady złożyli przysięgę. 19 lutego 1945 roku Naczelny Dowódca Armii Czerwonej nadał brygadzie nazwę wyróżniającą „Warszawska”, a 4 maja 1945 roku – „Pomorska”.
30 kwietnia 1945 roku brygada została włączona do 5 Dywizji Artylerii.
W październiku brygada została rozformowana. Na jej bazie powstał 73 pułk artylerii haubic. Z nadwyżek stanu osobowego i sprzętu, pozostałych po likwidacji brygady, utworzono 90 pułk artylerii haubic.
Dowódca
płk Kazimierz Wikienitiew
Skład
W skład 2 Brygady Artylerii Haubic wchodziły:
- dowództwo 2 Brygady Artylerii Haubic
- 7 pułk artylerii haubic
- 8 pułk artylerii haubic
- 9 pułk artylerii haubic
- park artyleryjski 2 Brygady Artylerii Haubic
Stan etatowy wynosił 2036 żołnierzy, w tym 237 oficerów, 572 podoficerów i 1227 szeregowców.
Sprzęt:
- 122 mm haubice – 60
- rusznice przeciwpancerne – 60
- karabiny maszynowe – 30
- samochody – 240
Działania bojowe
Pierwsze starcie brygada stoczyła w lipcu 1944 roku, wspierając natarcie wojsk radzieckich nad Turią i Bugiem. Na początku sierpnia brała udział w walkach o uchwycenie przyczółków na Wiśle pod Puławami. We wrześniu uczestniczyła w walkach na przyczółku warecko-magnuszewskim, a następnie w rejonie Karczewa i Międzylesia. Na początku stycznia 1945 roku brygada wspierała działania radzieckich sił nad Wisłą, a potem uczestniczyła w operacji warszawskiej, a także w walkach o Wał Pomorski, Kołobrzeg i w obronie wybrzeża Bałtyku. 27 kwietnia 1945 roku brygada została wprowadzona do walk o Berlin, wspierając oddziały 1 Armii WP na trasie od Odry do Kanału Hohenzollernów. Uczestniczyła również w wyzwoleniu obozu koncentracyjnego Sachsenhausen-Oranienburg.
Podczas walk o Berlin artylerzyści brygady walczyli na pierwszej linii, a szczególnie wyróżniły się 5 i 2 bateria 7 pułku artylerii haubic. W ostatnim dniu walk o Berlin niektóre oddziały brygady dotarły do Tiergartenu, inne znalazły się nad Szprewą, w okolicach stacji kolejowej Bellevue oraz przed pałacem o tej samej nazwie. Brygada do końca wspierała radzieckie i polskie oddziały, które nacierały w rejonie Reichstagu i Bramy Brandenburskiej. Po kapitulacji miasta artylerzyści zawieszali na tych obiektach biało-czerwone flagi, aby upamiętnić swój udział w szturmie.
Po zakończeniu walk o Berlin brygada przeszła 70-kilometrowy marsz do wsi Klessin, położonej na zachód od Friesack, wracając do 1 Armii WP.
Za wzorowe wykonywanie zadań bojowych w Berlinie brygada otrzymała Krzyż Grunwaldu II klasy.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Kazimierz Kaczmarek: Oni szturmowali Berlin. Warszawa: Książka i Wiedza, 1980.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960. Skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Władysław Ways: Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego. Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek artylerii, Cz. II. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967.