2 Batalion Celny
2 Batalion Celny to jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Geneza
4 listopada 1920 roku 6 pułk Strzelców Granicznych został zastąpiony przez bataliony wartownicze nr 8/VI oraz 1/VI (?). W drugiej części tego miesiąca bataliony dotarły do wyznaczonych rejonów i przejęły odpowiednie odcinki graniczne.
Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 roku, bataliony celne zostały utworzone w miejsce batalionów wartowniczych oraz etapowych.
Formowanie i zmiany organizacyjne
2 batalion celny został utworzony w Okręgu Generalnym „Warszawa”, bazując na 6/I batalionie wartowniczym. Etat jednostki wynosił 14 oficerów oraz 600 szeregowych. Podlegał Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a politycznie Ministrowi Spraw Wewnętrznych.
Choć batalion był w pełni oddziałem wojskowym, nie był częścią pokojowego etatu armii, co uniemożliwiało uzupełnianie go z normalnego poboru. Ministerstwo Spraw Wojskowych często przydzielało do batalionu żołnierzy przeznaczonych do zwolnienia, oficerów rezerwy oraz szeregowych i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako niezdolnych do dalszej służby wojskowej.
Na stan z maja 1921 roku batalion zabezpieczał granicę od rzeki Pisy do okolicy wsi Lipówka. Jego północno-wschodni skraj był obsadzony przez 3 kompanię stacjonującą w Reszkach, dowodzoną przez ppor. Dwornickiego.
W sierpniu 1921 roku 21 batalion celny został zastąpiony przez Straż Celną, a krótko potem rozformowany. Jego 4 kompania celna została włączona do 2 batalionu celnego.
We wrześniu 1921 roku odcinek od Lipówki do Wilkowa przeszedł pod ochronę 43 batalionu celnego.
W listopadzie 1921 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło utworzyć brygady celne. 2 batalion celny miał stać się częścią 1 Brygady Celnej. Nocą z 5 na 6 grudnia 1921 roku 2 batalion celny został zastąpiony przez Straż Celną i po uzupełnieniu przeniesiony na granicę wschodnią.
W dniu 23 maja 1922 roku Rada Ministrów podjęła uchwałę, na mocy której Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”. Wprowadzono również nową organizację wewnętrzną w formacji. 2 batalion celny został przekształcony w 2 batalion Straży Granicznej.
Służba celna
Odcinek batalionowy był podzielony na trzy lub cztery pododcinki, którymi zarządzały kompanie wystawiające posterunki oraz patrole. Posterunki były umieszczane wzdłuż granicy w taki sposób, aby mogły wzajemnie się widzieć w ciągu dnia. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca ta polegała na tym, że Policja Państwowa zabezpieczała posterunki w głębi strefy, natomiast batalion wystawiał patrole wzdłuż linii granicznej. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście.
Sąsiednie bataliony
- 1 batalion celny w Chorzelach – VI 1921
Kadra batalionu
Dowódcy batalionu
Struktura organizacyjna
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Artur Ochał: Na litewskiej rubieży. Brygada KOP Grodno (1929-1939). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017. ISBN 978-83-8098-148-5.
Teresa T. Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn. 110/350 i 110/351.)
Zarządzenia Głównej Komendy Baonów Celnych dotyczące przejęcia odcinka granicy 21 baonu celnego przez Straż Celną → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn. 137/10.)