2 Armia (niem. 2. Armee) – to jedna z niemieckich armii, która podczas II wojny światowej brała udział w agresji na Francję i Bałkany, a także w ataku na Związek Radziecki.
Historia
Armia została utworzona w 1938 roku, w czasie, gdy III Rzesza przygotowywała się do wojny. W planie agresji na Czechosłowację miała przeprowadzić ofensywę ze Śląska na południe, aby odciąć Czechy od Słowacji. W pierwszej połowie 1939 roku jej zadaniem było zabezpieczenie granic niemieckich przed ewentualnym atakiem wojsk polskich. W lipcu 1938 roku 2 Armia skoncentrowała swoje siły na Śląsku w składzie 1 Grupy, pod dowództwem generała pułkownika Gerda von Runstedta, a szefem sztabu był generał majorek Hans von Salmuth. Dowództwo 2 Armii ulokowano w Koźlu. W lutym 1939 roku armia została wyznaczona do ochrony wschodnich granic III Rzeszy na wypadek działań ofensywnych ze strony Polski, a dowództwo przeniesiono do Munchebergu. W planie agresji na Polskę powstało dowództwo Grupy Armii Północ, oparte na strukturze 2 Armii.
Na początku agresji na Polskę armia została na krótko przekształcona w Grupę Armii Północ. W 1940 roku uczestniczyła w agresji na Francję, a w 1941 roku w działaniach na Bałkanach. Po zakończeniu walk na Bałkanach, 22 czerwca 1941 roku, wzięła udział w ataku na Związek Radziecki. Na terytorium ZSRR prowadziła walki przeciwko Armii Czerwonej do 1944 roku, głównie w składzie Grupy Armii Środek.
Później armia brała udział w walkach w Prusach Wschodnich, dysponując m.in. 170 czołgami i 175 działami pancernymi. Po natarciu Armii Radzieckiej, które miało miejsce 24 lutego 1945 roku, została wyparta w rejon Zatoki Gdańskiej. W tym okresie skład 2 Armii uległ znacznym zmianom, ponieważ wiele jednostek zostało rozbitych lub zniszczonych. W lutym 1 Armia Wojska Polskiego zadała cios 15 Dywizji Grenadierów SS (którą odtworzono w marcu). W kwietniu 1945 roku, po uzupełnieniu sił resztkami wojsk XX KA, XXVIII KA i XXXXI KPanc, armia została przemianowana na Armię Prusy Wschodnie. W tym samym czasie jednostki wchodzące w jej skład były odcięte i skoncentrowane w rejonie Helu, Kępy Oksywskiej, Żuław oraz Mierzei Wiślanej, nie odgrywając już znaczącej roli do końca wojny. W maju 1945 roku żołnierze armii poddali się Armii Czerwonej, a kapitulacja miała miejsce na półwyspie Helskim.
Dowództwo armii
Dowódcy:
feldmarszałek Maximilian von Weichs (do 15 listopada 1941)
gen. płk Rudolf Schmidt (15.11.1941 – 25.12.1941)
feldmarszałek Maximilian von Weichs (25.12.1941 – 15.07.1942)
gen. płk Hans von Salmuth (od 15 lipca 1942 do 4 lutego 1943)
gen. płk Walter Weiss (od 4 lutego 1943 do 12 marca 1945)
gen. wojsk pancernych Dietrich von Saucken (od 12 marca do kwietnia 1945)
Szefowie sztabu:
gen. mjr Hans von Salmuth
gen. Wolf-Dietrich von Xylander
Struktura organizacyjna
Jednostki armijne: 308 Wyższe Dowództwo Artylerii, 580 Dowództwo Obszaru Tyłowego, 501 Armijne Dowództwo Zaopatrzenia, 563 pułk łączności, 2 pułk szkolny (od marca 1945), 2 batalion szturmowy (od czerwca 1943) oraz 2 pułk szturmowy (od października 1944).
Skład we wrześniu 1938 roku:
- 6 dywizja piechoty
- 8 dywizja piechoty
- 12 dywizja piechoty
- 22 dywizja piechoty
- 23 dywizja piechoty
- 28 dywizja piechoty
- 30 dywizja piechoty – doraźnie zmotoryzowana przez 605 pułk transportowy
- 32 dywizja piechoty
- 3 dywizja pancerna
- 78 dywizja Landwehry oraz 15 pułk pancerny, 44 i 64 pułk artylerii ciężkiej i inne jednostki armijne
Skład w lutym 1939 roku:
- sześć odcinków granicznych: Niemodlin, Wrocław, Przemków, Friedrichswille, Kalisz Pomorski, Białogard
- 207 dywizja piechoty
- 208 dywizja piechoty
- 213 dywizja piechoty
- 218 dywizja piechoty
- 221 dywizja piechoty
- 239 dywizja piechoty
- jednostki armijne
- siedemdziesiąt siedem batalionów budowlanych
Skład 25 października 1939 roku:
- XI Korpus Armijny
- XXII Korpus Armijny
Skład w maju 1940 roku:
- XVII Korpus Armijny
- XXXVIII Korpus Armijny
- XXXIX Korpus Armijny
- XXXXV Wyższe Dowództwo do Zadań Specjalnych
Skład w styczniu 1943 roku:
- XIII Korpus Armijny
- VII Korpus Armijny
- LV Korpus Armijny oraz część 88 Dywizji Piechoty
Skład 1944 roku (w trakcie operacji Bagration):
- VIII Korpus Armijny
- XX Korpus Armijny
- XXIII Korpus Armijny
Skład we wrześniu 1944 roku:
- Korpus Kawalerii
- XXIII Korpus Armijny
- XX Korpus Armijny oraz 3 Dywizja Pancerna i 102 Brygada Pancerna
Przypisy
Bibliografia
Witold Biegański: Finał dziwnej wojny. Studium o kampanii francuskiej 1940. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1970.
Samuel Mitcham: Niemieckie siły zbrojne 1939-1945. Wojska pancerne. Warszawa: 2010. ISBN 978-8311-11725-9.
Rafał Podsiadło: Niemieckie fortyfikacje Stellung a2 i ich przełamanie w styczniu 1945 r. Na linii Raby, Szreniawy i Pilicy. Warszawa: 2014. ISBN 978-83-7339-136-9.
Tadeusz Sawicki: Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim. Warszawa: 1987. ISBN 83-01-06556-7.
Steven Zaloga: Operacja Bagration 1944. Klęska Grupy Armii Środek. Poznań: 2011. ISBN 978-83-261-1001-6.
Marian Zgórniak: Europa w przededniu wojny – Sytuacja Militarna w latach 1938-1939. Kraków: 1993. ISBN 83-900882-5-5.
1 Armia w leksykonie Wehrmachtu. Internetowy leksykon Wehrmachtu. [dostęp 2023-06-07]. (niem.).