1U to przemysłowy parowóz bezogniowy, który był produkowany przez Fablok w Chrzanowie oraz ZNTK Wrocław z myślą o kolejach przemysłowych.
Eksploatacja
Lokomotywa została zaprojektowana przez Centralne Biuro Konstrukcyjne Przemysłu Taboru Kolejowego w latach 1953–1954. Łącznie 36 parowozów wyprodukowano w zakładach w Chrzanowie. Po przestawieniu działalności chrzanowskich zakładów na produkcję lokomotyw spalinowych, kolejne siedem parowozów zostało wytworzonych przez Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego we Wrocławiu. Ostatni bezogniowy parowóz wyprodukowany we Wrocławiu był jednocześnie ostatnim parowozem zbudowanym w Polsce. Został sprzedany do koksowni w Zabrzu, gdzie w 1970 roku został wycofany z eksploatacji i niestety nie przetrwał. Parowozy bezogniowe były oznaczane jako TKbb i były wykorzystywane na bocznicach zakładów przemysłowych aż do końca XX wieku.
Konstrukcja
Dwuosiowe podwozie parowozu umożliwiało poruszanie się po bocznicach zakładowych o promieniu 60 metrów. Cylindry parowe znajdowały się pod budką maszynisty i były wyposażone w suwaki Trofimowa. W parowozie zainstalowano zasobnik, który został wyprodukowany przez Sosnowieckie Zakłady Budowy Kotłów. Zasobnik miał grubość blachy 20 milimetrów i był całkowicie spawanym walczakiem, składającym się z dwóch części o średnicy 1760 mm. Walczak był podwójnie izolowany, z użyciem waty żużlowej oraz izolowanej przestrzeni powietrznej. Budka parowozu bezogniowego była zamknięta. Napełnianie zasobnika parą ze stacjonarnego zbiornika trwało około 30 minut, co umożliwiało maksymalnie sześciogodzinne eksploatowanie parowozu. Na początku parowozy nie miały oświetlenia, ale później niektóre z nich zostały przez użytkowników wyposażone w turbogeneratory oraz reflektory elektryczne.
Zachowane parowozy
Do dziś zachowały się cztery parowozy bezogniowe.
Dwa z nich, wcześniej eksploatowane przez Mazurskie Zakłady Roszarnicze w Szczytnie, po zakończeniu działalności pozostały na terenie zakładu jako pomniki. Obecnie są eksponowane w Muzeum Komunikacji w Warszawie.
Nieznany jest stan parowozu bezogniowego, który był użytkowany w Hucie Szczecin, oznaczonego jako TKbb nr 1, wyprodukowanego w 1956 roku z numerem fabrycznym 4701. Parowóz był pomnikiem w parowozowni Szczecin, ale został wywieziony lub zezłomowany.
W Jaworzynie Śląskiej zachował się TKb/b 14813, wyprodukowany w 1956 roku z numerem fabrycznym 4698. Dawniej był pomnikiem na terenie byłej gazowni we Wrocławiu, gdzie służył do 2000 roku. Drugi parowóz bezogniowy gazowni, oznaczony jako 1W-204, został wyprodukowany w ZNTK Wrocław w 1963 roku z numerem fabrycznym 03 i został zezłomowany w 2000 roku.
Przypisy