1Ł219 Zoopark-1 (ros. indeks GRAU 1Л219 «Зоопарк-1») to rosyjski system radarowy przeznaczony do rozpoznania i kierowania ogniem (radar kontrbateryjny). Jego głównym celem jest identyfikacja pozycji wrogiej broni ogniowej, takiej jak MLRS, stanowiska artylerii, moździerze, taktyczne wyrzutnie rakiet oraz systemy obrony powietrznej. System ten służy do obliczania trajektorii pocisków oraz miejsc ich upadku, kontrolowania ognia z własnej broni, monitorowania przestrzeni powietrznej i zarządzania bezzałogowymi statkami powietrznymi, a jego użytkownikiem są Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej.
Historia
W dzisiejszych czasach pole bitwy wymaga szybkiego reagowania na pojawiające się zagrożenia. Doświadczenia z I i II wojny światowej pokazały, że najwięcej strat ponoszą strony walczące z powodu ognia artyleryjskiego. Wykrycie nadlatujących pocisków, lokalizacja baterii przeciwnika i ich eliminacja stały się priorytetowymi zadaniami. Armia Radziecka przyjęła w 1948 roku pierwszy radarowy system ARSOM-1 Mołnija, który umożliwiał wykrywanie nadlatujących pocisków. W kolejnych latach opracowano systemy znacznie bardziej zaawansowane.
W 1980 roku Naukowo-Doświadczalny Instytut Strieła (ros. ФГУП НИИ «Стрела») w Tule rozpoczął prace nad nowym radarem, w którym zastosowano ścianową antenę z siecią przekaźników o polaryzacji fazowej. Początkowo planowano, że będzie to modyfikacja wcześniejszego systemu ARK-1 1RŁ239 Ryś (ros. АРК-1 1РЛ239 «Рысь»). Rozwój systemu radarowego rozpoznania artyleryjskiego został zatwierdzony przez Radę Ministrów ZSRR 5 lipca 1981 roku, a kierował nim Wiaczesław Iwanowicz Simaczow. Podczas prac uwzględniono rosnące wymagania pola walki oraz nowe rozwiązania technologiczne. Projekt systemu został ukończony i przekazany do oceny państwowej komisji w 1983 roku, a dokumentacja techniczna była gotowa jesienią 1984 roku. Testy prototypów rozpoczęto w październiku 1988 roku, a 1Ł219 Zoopark-1 przeszedł testy państwowe w marcu 1990 roku, które odbyły się na poligonach Okręgów Wojskowych Moskwa i Ural. Nowy system został przyjęty na uzbrojenie w 1992 roku, a jego publiczna prezentacja miała miejsce rok później. Produkcją seryjną zajmuje się Swierdłowski Zakład Elektroautomatyczny, który kontynuuje ją do chwili obecnej (stan na styczeń 2023 roku).
Modernizacja
Rozwojem systemu zajmowały się już w latach 80. XX wieku dwa instytuty badawcze: macierzysty Naukowo-Doświadczalny Instytut Strieła w Tule (RFSRR) oraz Kompleks Naukowo-Produkcyjny Iskra (ros. НПК «Искра») z Zaporoża (USRR). Badania prowadzone były pod innymi indeksami GRAU, co po rozpadzie ZSRR doprowadziło do powstania dwóch oddzielnych konstrukcji.
Prace w Rosji trwały od 1999 do 2002 roku. Prawdopodobnie w 2004 roku zmodernizowany radar, oznaczony symbolem 1Ł219 Zoopark-1M, wszedł do prób wojskowych. 19 lutego 2008 roku ogłoszono zakończenie testów państwowych, a w 2007 roku został przyjęty przez Siły Zbrojne Federacji Rosyjskiej.
System rozwijany w Zaporożu ostatecznie otrzymał nazwę 1Ł220U Zoopark-2 (ukr. 1Л220У «Зоопарк-2») i został wprowadzony do użytku w 2003 roku.
Latem 2013 roku koncern Ałmaz-Antiej zaprezentował publicznie modernizację systemu Zoopark-1M, która otrzymała oznaczenie 1Ł260 Zoopark-1M.
Wersja 1Ł260 Zoopark-1M
Nowa wersja zmodernizowanego systemu radarowego została opracowana przez NPO Strela w Tule we współpracy z Koncernem Ałmaz-Antiej. Kontrakt z rosyjskim Ministerstwem Obrony na dostawę zmodernizowanego systemu radiolokacyjnego podpisano prawdopodobnie w listopadzie 2011 roku. Zmodernizowany radar został umieszczony na nowym opancerzonym podwoziu gąsienicowym GM-5955, produkowanym przez Zakłady Budowy Maszyn w Mytiszczi. Nowe oprogramowanie radaru wykorzystuje najnowsze algorytmy adaptacyjne do wyszukiwania, śledzenia oraz kompensacji aktywnych zakłóceń z różnych kierunków w całym sektorze rozpoznania. Zastosowano również adaptacyjne metody cyfrowego przetwarzania informacji, co zwiększa dokładność wyznaczania współrzędnych oraz prawdopodobieństwo wykrycia i rozpoznania celów. System umożliwia również przeprowadzanie szkoleń załogi przy symulacji lotu pocisków wszystkich typów systemów strzelania na tle otaczającego środowiska zakłócenia.
Skład systemu
- stacja radiolokacyjna, na podwoziu GM-5955
- pojazd serwisowy i zasilanie rezerwowe na ciężarówkach Ural-4320 08
Charakterystyka pojazdu
- Załoga – 3 osoby
- Masa – 38100 kg
- Ochrona załogi i sprzętu przed szkodliwymi czynnikami pochodzącymi z broni masowego rażenia, broni strzeleckiej, odłamków min i pocisków.
W 2013 roku prawdopodobnie kompleks został oddany do użytku.
Przeznaczenie
System jest przeznaczony do wykrywania stanowisk ogniowych wroga (pozycje wyrzutni MLRS, artylerii, moździerzy, wyrzutni rakiet taktycznych oraz systemów obrony powietrznej), obliczania trajektorii pocisków, korygowania ognia własnej artylerii oraz monitorowania przestrzeni powietrznej i kontrolowania bezzałogowych statków powietrznych. Radar skanuje sektor w zakresie 60° w pionie i 40° w poziomie. W trybie poszukiwania wiązka jest zawężana do 60° x 1,8°. Po wykryciu celu i przełączeniu się w tryb koordynacji ognia, wiązka jest dodatkowo zawężana do 16° x 1,8°. System 1Ł219 Zoopark-1 potrafi w ciągu minuty zlokalizować 20 pozycji środków ogniowych i jednocześnie śledzić cztery cele. Dane (współrzędne oraz odległość względem systemu) są przetwarzane przez komputer Sajwer-2 oraz uzupełniane przez aparaturę radionawigacyjną Majak, która precyzuje położenie celu na mapie. Informacje te są przekazywane jednostkom artylerii do prowadzenia ognia. System umożliwia wykrycie pozycji moździerzy w odległości do 15 km, haubic do 10 km, wyrzutni rakiet niekierowanych do 20 km oraz rakiet taktycznych do 35 km. Według producenta, 1Ł219 Zoopark-1 ma zdolność obserwacji przestrzeni powietrznej nad polem walki i może wskazywać cele dla środków obrony przeciwlotniczej oraz określać położenie własnych samolotów szturmowych, co zwiększa efektywność ich działania. Dodatkowo, system Zoopark może wspierać bezzałogowe statki powietrzne i retransmitować przesyłany przez nie obraz.
Radar wersji 1Ł219M Zoopark-1M skanuje sektor w zakresie 90° w pionie i 40° w poziomie, potrafi wykryć do 70 stanowisk ogniowych wroga na minutę i śledzić jednocześnie 12 celów. System został zaprojektowany z myślą o wysokiej odporności na zakłócenia elektroniczne. Pociski moździerzowe o kalibrze 81–120 mm są wykrywane z odległości 18–22 km, pociski artyleryjskie z dział kalibru 105–155 mm z odległości 15–20 km, rakiety z wyrzutni wieloprowadnicowych MLRS kalibru 122–240 mm z odległości 25–35 km, a taktyczne pociski rakietowe z 40–45 km.
Inne funkcje
Radar może być także wykorzystywany do sterowania lotem bezzałogowych statków powietrznych oraz do kontrolowania ruchu tych i innych typów statków powietrznych w obszarze swojego zasięgu. Po zlokalizowaniu na lotnisku, możliwe jest śledzenie i dokładne określenie aktualnych współrzędnych samolotu oraz przesyłanie tych danych do centrum kontroli w czasie rzeczywistym. System może również służyć do ostrzegania ludności cywilnej przed atakami rakietowymi, pociskami artyleryjskimi i moździerzowymi. Szybkie obliczenia trajektorii lotu pozwalają na dokładne określenie miejsca uderzenia pocisków, co umożliwia skuteczniejsze informowanie ludności cywilnej o zagrożeniu, minimalizując straty.
Konstrukcja
System jest zamontowany na nadwoziu transportera MT-LBu. Głównym elementem jest trójwspółrzędny radiolokator 1Ł259. Antena składa się z 104 modułów zbudowanych z 3328 przesuwników fazowych. W pozycji roboczej antena jest ustawiona pod kątem 17° i ma możliwość obrotu o 360°. Trzyosobowa załoga pojazdu potrzebuje 5 minut na przekształcenie z położenia marszowego do roboczego. Z systemem Zoopark współpracuje samochód obsługi technicznej, który na nadwoziu ciężarówki Ural-4320 holuje zapasowe źródło zasilania ED30-T230P-1RPM o mocy 30 kW, obsługiwane przez dwóch żołnierzy. Antena radaru produkowana jest w procesie formowania wtryskowego na wtryskarce do tworzyw sztucznych. Pozostałe elementy są wykonane w formie modułów wymiennych. Oryginalny projekt anteny jest chroniony patentem.
Dane techniczne
- Waga: około 16095 kg
- Czas rozpoczęcia kontroli rejonu: maksymalnie 5 minut
- Załoga: 3 osoby
- Maksymalna prędkość na drodze utwardzonej: 60 km/h
- Długość: 7860 mm
- Szerokość: 2850 mm
- Wysokość: 3340 mm, w pozycji bojowej 5340 mm
- Zasięg: 500 km
- Zasilanie radaru podczas działań bojowych: generator zasilany silnikiem podwozia
- Sprzęt do pozycjonowania topograficznego i nawigacji: Urządzenie topograficzne oraz odbiornik systemu GLONASS.
Użycie bojowe
Dwa pojazdy systemu 1Ł219M Zoopark-1M zostały dostarczone do Syrii w 2016 roku, gdzie były wykorzystywane do osłony lotniska w Humajmim. System Zoopark został odnotowany w rejonie Doniecka na terenach kontrolowanych przez separatystów. W okolicy wsi Gorłówka pojazd 1Ł219M został zidentyfikowany przez aktywistów InformNapalm w 2016 oraz 2019 roku.
System Zoopark-1 został użyty podczas rosyjskiej agresji na Ukrainę w 2022 roku, a jeden z egzemplarzy został zniszczony przez Siły Zbrojne Ukrainy 19 sierpnia 2022 roku w obwodzie zaporoskim.
Przypisy
Bibliografia
Tomasz Szulc. Radar artyleryjski 1Ł219 Zoopark. „Nowa Technika Wojskowa”. 2/2009, luty 2009. Warszawa: Lampart. ISSN 1230-1655. OCLC 749171931.
Linki zewnętrzne
Zoopark-1M Counter-battery Radar, dostęp: 2023-01-15
Russian artillery units used new Zoopark-1M radar systems for the first time, dostęp: 2023-01-15
In the Chernihiv region, a unique radar complex „Zoopark-1M” was destroyed, dostęp: 2023-01-15
Ukrainian forces captured radar station „Zoopark 1M” near Izyum, dostęp: 2023-01-15