1K17 Sżatije (ros. 1К17 Сжатие) to samobieżny zestaw laserowy stworzony w ZSRR.
Opis
Zestaw 1K17 Sżatije (pol. Kompresja) został skonstruowany na podwoziu samobieżnej armatohaubicy 2S19 Msta-S, jednak zamiast armaty zamontowano na nim promiennik laserowy. Jego głównym celem było niszczenie optoelektroniki wrogich pojazdów, statków powietrznych oraz rakiet. Bezpośredni kontakt wzroku z emitowaną wiązką laserową mógł prowadzić do ślepoty. W nomenklaturze NATO ten pojazd został nazwany Stiletto. Aby zapewnić obronę przed piechotą i nisko lecącymi statkami powietrznymi, wyposażono go w karabin maszynowy NSWT kal. 12,7 mm.
Historia
Zestaw był efektem współpracy NPO „Astrofizyka” pod kierownictwem Nikołaja D. Ustinowa (syna marszałka ZSRR Dmitrija Ustinowa) oraz zakładów Uraltransmaszzawod w Swierdłowsku, kierowanych przez Jurija W. Tomaszowa. Prace nad pierwszymi projektami rozpoczęto w latach 70. XX wieku. Pomimo wysokiego poziomu tajności, informacje o projekcie dotarły do Pentagonu. Pierwsze prototypy zostały przekazane do testów w grudniu 1990 roku, a badania przeprowadzano w latach 1991–1992. Zestaw przeszedł pozytywnie testy i zarekomendowano go do wprowadzenia do uzbrojenia Sił Zbrojnych ZSRR. Jednak z powodu rozpadu ZSRR oraz wysokich kosztów produkcji nie został przyjęty na wyposażenie.
Główne uzbrojenie
W wieży (w powiększonej wersji wieży armatohaubicy Msta-S) zamontowano 15 soczewek chronionych płytami pancernymi. Załoga zajmowała miejsca w centralnej części pojazdu. Wieża zawierała wielokanałowy promiennik laserowy zbudowany na bazie tlenku glinu (Al2O3). Każdy z 12 kanałów optycznych (górne i dolne rzędy soczewek) miał własny system celowania, co umożliwiało działanie na różnych odległościach i w odmiennych warunkach. Środkowe soczewki były częścią urządzenia celowniczego – mniejsza i większa soczewka po prawej stronie tworzyły automatyczny system poszukiwania i naprowadzania, a soczewka po lewej stronie była częścią dzienno-nocnego celownika optycznego. Wszystkie soczewki były pokryte specjalnym antyrefleksyjnym materiałem.
Promiennik laserowy był zasilany przez główny silnik, generator oraz system baterii, które dostarczały energię do kondensatorów umieszczonych w tylnej części pojazdu. Zgromadzona energia była uwalniana przez srebrną rurkę w formie spirali, która stykała się z cylindrycznym kryształem rubinu o wadze 30 kg, co było niezbędne do utworzenia końcowego stadium promienia. Rubin umieszczono w specjalnym spiralnym pojemniku z lampami wyładowczymi. Cały system pozwalał na wzmocnienie ogólnej wiązki laserowej oraz zwiększenie jej konwergencji. Według niektórych źródeł zastosowano również Nd:YAG (granat aluminiowo-itrowy domieszkowany neodymem), który generował mocniejszy impuls energii.
Zaletą 1K17 była możliwość prowadzenia precyzyjnego ognia z odległości dwukrotnie większej niż zasięg czołgu oraz natychmiastowy efekt działania wiązki laserowej. Wadą natomiast były bardzo wysokie koszty produkcji i cena całego zestawu, a także złożoność konstrukcji, co uniemożliwiało jego seryjną produkcję. Dodatkowo zestaw wymagał idealnie czystego pola ostrzału.
Zachowane egzemplarze
Obecnie znany jest jeden zachowany egzemplarz, który znajduje się w muzeum wojskowo-technicznym w miejscowości Iwanowskoje.
Przypisy
Linki zewnętrzne
ВSOV – 1K17 Sžatije (mobilný bojový laser) [kod NATO: Stiletto]. [dostęp 2018-02-08]. (słow.)
1K17 Szhatie. [dostęp 2018-02-08]. (ang.)
1K17 Szhatie. [dostęp 2018-02-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-26)]. (ang.)