1943

Rok 1943 ogłoszono

Rokiem Świętym Jakubowym

II wojna światowa

wojna w Afryce Północnej

wojna w Azji i na Pacyfiku

wojna w Europie

wojna w Polsce

Pozostałe wydarzenia w Polsce

2 stycznia – niemieccy żandarmi zamordowali w kolonii Boiska dwie polskie rodziny, które udzielały pomocy Żydom.

13 stycznia – w Szydłowcu hitlerowcy zlikwidowali getto żydowskie.

17 stycznia – zamachy Gwardii Ludowej na kina dla Niemców w Warszawie.

18 stycznia – rozpoczęcie drugiej akcji deportacyjnej w warszawskim getcie oraz pierwsze walki żydowskiej samoobrony pod przewodnictwem Mordechaja Anielewicza.

19 stycznia – utworzono Związek Walki Młodych.

22 stycznia – generał Stefan Rowecki wydał rozkaz powołania Kedywu AK.

25/26 stycznia – powstanie zamojskie: polscy partyzanci stoczyli nocną bitwę z niemieckimi osiedleńcami we wsi Cieszyn, zabijając 160 z nich.

28 stycznia – niemiecka żandarmeria rozpoczęła dwudniową pacyfikację wsi Dzierążnia na Zamojszczyźnie, w której zginęło ponad 60 mieszkańców.

29 stycznia:

niemiecka żandarmeria spacyfikowała wsie Budy i Huta Dzierążyńska na Zamojszczyźnie, mordując 71 osób.
niemiecka żandarmeria spacyfikowała wieś Sumin na Zamojszczyźnie, zabijając około 50 osób, w większości Ukraińców.

1 lutego – powstanie zamojskie: partyzanci z Batalionów Chłopskich rozbili niemiecki oddział w bitwie pod Zaborecznem, który miał dokonać pacyfikacji wsi.

2 lutego – Niemcy wymordowali w Imbramowicach wędrowny tabor cygański, gdzie zginęło około 50–60 Romów.

3 lutego – gubernator Hans Frank ogłosił trzydniową żałobę po klęsce niemieckich wojsk pod Stalingradem.

4 lutego – porażka oddziału AK w bitwie pod Lasowcami na Zamojszczyźnie.

9 lutego – powstańcy UPA dokonali masakry polskiej ludności we wsi Parośla I na Wołyniu.

19 lutego:

Jan Stanisław Jankowski został Delegatem Rządu na Kraj, w miejsce aresztowanego przez Niemców Jana Piekałkiewicza.

Kierownictwo Walki Cywilnej nałożyło karę infamii i nagany na polskich aktorów występujących w nazistowskim filmie propagandowym „Powrót do ojczyzny.”

23 lutego – oddział Gwardii Ludowej przejął kontrolę nad Głogowem Małopolskim.

24 lutego – w ramach represji za pomoc Żydom, niemieccy okupanci spacyfikowali wieś Paulinów, mordując 11 Polaków oraz trzech Żydów, którzy korzystali z ich wsparcia.

7 marca – podczas pacyfikacji wsi Kaszyce na Podkarpaciu zginęło około 130 osób z rąk oddziałów niemiecko-ukraińskich.

9 marca – Adolf Hitler zalegalizował aborcję na ziemiach polskich.

12 marca – oddział partyzancki „Jędrusie” oraz lokalna placówka AK rozbiły więzienie w Opatowie, uwalniając około 80 więźniów.

13–14 marca – likwidacja krakowskiego getta.

15 marca – w Siedliskach pod Miechowem Niemcy zamordowali rodzinę Baranków oraz czterech ukrywających się Żydów.

18 marca:

Kierownictwo Walki Cywilnej ogłosiło, że szmalcownictwo będzie karane śmiercią.
W wyniku niemieckiej pacyfikacji zginęło około 200 mieszkańców Różańca (powiat biłgorajski).

21 marca – powołano Krajową Reprezentację Polityczną.

26 marca – w Warszawie miała miejsce akcja pod Arsenałem, zorganizowana przez Szare Szeregi.

26/27 marca – w nocy oddział UPA dokonał masakry ponad 180 Polaków we wsi Lipniki na Wołyniu, a 1,5-roczny Mirosław Hermaszewski został ocalony przez swojego ojca.

27 marca – w odwecie za akcję pod Arsenałem rozstrzelano 140 więźniów Pawiaka.

29 marca:

grupy powstańców UPA dokonały zbrodni w Pendykach na 150 i w Halinówce na 40 Polakach.
oddział „Jędrusiów” wspólnie z grupą AK rozbił niemieckie więzienie w Mielcu, uwalniając 126 więźniów.

6 kwietnia – w Kowlu doszło do buntu ukraińskich policjantów, którzy zabili 18 Niemców i uwolnili osoby przetrzymywane w miejscowym więzieniu i obozie pracy przymusowej.

7 kwietnia – w Warszawie powstała Polska Armia Ludowa.

8 kwietnia – rzeź wołyńska: 130 Polaków zostało zamordowanych przez UPA oraz ukraińską ludność w osadzie Brzezina w powiecie sarneńskim.

15 kwietnia – w getcie w Kopyczyńcach hitlerowcy rozstrzelali około 500 Żydów.

16 kwietnia – Polski Rząd na Uchodźstwie zwrócił się do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża w sprawie zbadania okoliczności zbrodni katyńskiej.

17 kwietnia – podczas likwidacji getta w Kozowej w byłym województwie tarnopolskim rozstrzelano ponad tysiąc Żydów.

19 kwietnia – wybuchło powstanie w warszawskim getcie.

20 kwietnia:

w Krakowie miała miejsce nieudana próba zamachu oddziału specjalnego AK „Osa”-„Kosa 30” na wyższego dowódcę SS i Policji w Generalnym Gubernatorstwie, SS-Obergruppenführera Friedricha Wilhelma Krügera.
samoloty Royal Air Force przeprowadziły nocny nalot na Szczecin.

23 kwietnia:

około 600 Polaków zostało zamordowanych w Janowej Dolinie na Wołyniu przez ukraińską grupę złożoną z UPA, kolaboracyjnej policji ukraińskiej oraz tzw. „czerni” (okolicznego chłopstwa).
pododdział „Zagra-lin” Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych Armii Krajowej przeprowadził zamach bombowy na pociąg z żołnierzami Wehrmachtu na Dworcu Głównym we Wrocławiu; zginęły 4 osoby, a kilkanaście zostało rannych.

25 kwietnia:

rząd ZSRR zerwał stosunki dyplomatyczne z rządem polskim na tle sprawy Katynia.
Czesław Miłosz, poruszony widokiem karuzeli na Placu Krasińskich obok płonącego getta, pisał wiersz „Campo di Fiori” – pierwsze świadectwo zagłady Żydów w polskiej literaturze.
gestapo pod przewodnictwem Wilhelma Schuhmachera rozstrzelało 16 kalekich Łemków, Romów i Żydów na cmentarzu w Nowym Żmigrodzie na Podkarpaciu.

26/27 kwietnia – w nocy rotmistrz Witold Pilecki, wraz z dwoma współwięźniami, uciekł z KL Auschwitz, aby złożyć raport o warunkach panujących w obozie.

28 kwietnia:

w Krakowie, z inicjatywy nacjonalistycznych środowisk ukraińskich, powstała tzw. SS-Galizien, 14 Dywizja Grenadierów SS (1 ukraińska).
we Lwowie rozpoczęła się rekrutacja ochotników do ukraińskiej dywizji SS-Galizien.

3 maja:

53 osoby zginęły w ataku oddziałów powstańców ukraińskich na wieś Kuty na Wołyniu.
organizacja Wawer nadała w Warszawie audycję megafonową.

5 maja – premier RP na uchodźstwie gen. Władysław Sikorski zaapelował do Polaków w przemówieniu radiowym o pomoc powstańcom z warszawskiego getta.

6 maja:

Florian Marciniak, pierwszy naczelnik Szarych Szeregów, został aresztowany przez gestapo.
oddział AK przeprowadził masakrę ukraińskiej ludności we wsi Mołożów na Lubelszczyźnie.

8 maja:

w bunkrze przy ulicy Miłej 18 popełnił samobójstwo przywódca powstania w warszawskim getcie Mordechaj Anielewicz wraz z narzeczoną i towarzyszami (m.in. Efraimem Fondamińskim, obaj są patronami ulic w b. Dzielnicy Północnej); tego dnia, po odkryciu przez Niemców schronu przy ul. Świętojerskiej 36 (obok sklepu szczotkarzy), rozstrzelano kryjących się tam Żydów – wśród nich piszącego wyłącznie po polsku poetę Władysława Szlengela i jego żonę.
w Nalibokach na dzisiejszej Białorusi radzieccy partyzanci zamordowali 128 Polaków.

10 maja – Grupa Specjalna Armii Ludowej przeprowadziła zamach przy użyciu granatów na Bar Podlaski w Warszawie, w wyniku czego zginęło 6 Niemców, a kilkunastu zostało rannych.

11 maja – niemiecka żandarmeria i policja pomocnicza spacyfikowały Skałkę Polską na Kielecczyźnie, mordując 93 osoby.

12/13 maja:

w nocy żołnierze Batalionów Chłopskich zaatakowali niemiecki wojskowy pociąg urlopowy na linii kolejowej nr 7 pomiędzy Puławami a Gołębiem, zabijając lub raniąc kilkudziesięciu Niemców.
nocą, w wyniku sowieckiego nalotu na Warszawę zginęło około 300 Polaków, a około 1000 zostało rannych. Straty niemieckie wyniosły 17 zabitych i 17 rannych.

16 maja:

kończy się powstanie w warszawskim getcie.
zburzenie przez oddziały niemieckie Wielkiej Synagogi w Warszawie wiązało się z upadkiem powstania w warszawskim getcie.

18 maja – niemiecka żandarmeria i formacje ukraińskie pacyfikowały wieś Szarajówka koło Biłgoraja, gdzie 58 mieszkańców wepchnięto do kilku domów i stajni, a następnie spalono żywcem.

20 maja – Szare Szeregi przeprowadziły udaną akcję odbicia więźniów transportowanych do Auschwitz pod Celestynowem.

21 maja – zlikwidowano getto w Brodach koło Lwowa.

22 maja:

Niemcy zlikwidowali getto w Przemyślanach pod Lwowem.
Jan Kryst podczas akcji bojowej AK zastrzelił trzech oficerów gestapo w restauracji „Adria”, sam przy tym ginąc.

23 maja – na cmentarzu w Kielcach Niemcy dokonali masakry 45 żydowskich dzieci.

24 maja:

Josef Mengele został przeniesiony do obozu Auschwitz.
170 osób zostało zamordowanych przez UPA we wsi Niemodlin w powiecie kostopolskim.

27 maja (lub 26 maja) – 126 Polaków zostało zamordowanych przez grupę ukraińskich nacjonalistów we wsi Niemilia na Wołyniu.

27/28 maja – w nocy patrole dywersyjne Armii Krajowej zlikwidowały 28 konfidentów Gestapo w Radomsku.

28 maja – po pacyfikacji Leżajska hitlerowcy rozstrzelali 43 mieszkańców miasta.

29 maja:

w ruinach warszawskiego getta Niemcy rozstrzelali około 530 więźniów Pawiaka.
oddział AK dokonał w Strzelcach koło Chełma zbrodni na 54 Ukraińcach.

30 maja – rozpoczęło się scalanie oddziałów Batalionów Chłopskich z Armią Krajową.

31 maja:

w Jędrzejowie dokonano zamachu na tłumacza Gestapo Helmuta Kappa.
w Warszawie w ruinach getta Niemcy rozstrzelali grupę Polaków, więźniów Pawiaka, w tym poetę Tadeusza Hollendra.

1 czerwca – Niemcy wymordowali około 180 mieszkańców wsi Sochy na Zamojszczyźnie.

2 czerwca – około 250 Polaków zostało zamordowanych we wsi Hurby przez oddział UPA.

3 czerwca – w wyniku niemieckiej pacyfikacji wsi Strużki koło Staszowa w województwie świętokrzyskim zginęło co najmniej 74 osoby.

4 czerwca – hitlerowcy dokonali brutalnych pacyfikacji wsi Krajno Pierwsze w powiecie kieleckim i Nasiechowice w powiecie miechowskim w Małopolsce.

5 czerwca:

w getcie w Trembowli w dawnym województwie tarnopolskim oddziały niemiecko-ukraińskie rozstrzelały ostatnich 350 pozostałych przy życiu Żydów.
w kościele św. Aleksandra w Warszawie Gestapo aresztowało kilkudziesięciu żołnierzy Organizacji Specjalnych Akcji Bojowych AK zgromadzonych na ślubie kolegi.

9 czerwca – w odwecie za zabicie przez AK gestapowców Kappa i Tierlinga Niemcy przeprowadzili masowe aresztowania mieszkańców Jędrzejowa: 11 osób zastrzelono w miejscu ich zamieszkania, a 25 wywieziono do Kielc na śledztwo, w wyniku którego znaleźli się w obozie Auschwitz.

10 czerwca – w odwecie za pomoc udzieloną Żydom, niemiecka żandarmeria spacyfikowała wieś Hucisko (powiat rzeszowski), mordując 21 osób (mieszkańców Huciska oraz sąsiedniej wsi Przewrotne).

12 czerwca – Niemcy rozstrzelali ostatnich 1,4 tys. Żydów z getta w Brzeżanach oraz około tysiąca z getta w Kozowej w byłym województwie tarnopolskim.

13 czerwca – rzeź wołyńska: 68 Polaków, 6 Rosjan i 1 Ukrainiec zostali zamordowani przez ukraińskich szowinistów w miejscowości Kołki.

15 czerwca – powstanie Centralnego Obozu Pracy w Jaworznie.

16 czerwca – zakończyła się likwidacja lwowskiego getta.

18 czerwca – oddziały Kadry Polski Niepodległej podporządkowały się Armii Krajowej.

19 czerwca:

Polski Oddział Partyzancki z Ośrodka AK Stołpce zdobył miasteczko Iwieniec w powiecie wołożyńskim, rozbijając tamtejszy garnizon niemiecki. Wydarzenia te przeszły do historii jako powstanie iwienieckie.
Niemcy rozstrzelali około 500 Żydów w czasie akcji likwidacyjnej getta w Zbarażu.

23/24 czerwca – nocą rozpoczęła się na Zamojszczyźnie niemiecka akcja pacyfikacyjna o kryptonimie „Werwolf”, w ramach której do sierpnia z 171 miejscowości wysiedlono kilkadziesiąt tysięcy Polaków.

24 czerwca:

Niemcy pacyfikują wieś Majdan Nowy na Zamojszczyźnie, mordując co najmniej 28 osób.
w Zbydniowie na Podkarpaciu oddział SS zamordował 19 uczestników wesela odbywającego się we dworze rodziny Horodyńskich.

25 czerwca – wybuchło powstanie w getcie żydowskim w Częstochowie.

28 czerwca:

w odwecie za pomoc udzielaną Żydom, niemiecka żandarmeria dokonała pacyfikacji wsi Cisie (powiat miński), rozstrzelając 25 Polaków i 3 Żydów.
w Przemyślanach koło Lwowa Niemcy zlikwidowali filię obozu pracy w Kurowicach, gdzie rozstrzelano 250 kobiet, a 200 mężczyzn przeniesiono do Kurowic.

30 czerwca – wydany przez konfidentów Blankę Kaczorowską, Ludwika Kalksteina i Eugeniusza Świerczewskiego, komendant główny Armii Krajowej generał Stefan Rowecki ps. „Grot” został aresztowany przez Gestapo.

3 lipca – Niemcy pacyfikują wieś Majdan Stary na Zamojszczyźnie, mordując 75 osób, a także wieś Popówka na Podlasiu (36–37 ofiar).

4 lipca – niemiecka policja i żandarmeria spacyfikowały Bór Kunowski na Kielecczyźnie, mordując 43 osoby.

11 lipca – kulminacja tzw. rzezi wołyńskiej. O świcie sotnie OUN-UPA, działając z zaskoczenia, zaatakowały 96 wsi i osiedli polskich w trzech powiatach: kowelskim, horochowskim i włodzimierskim. Tego dnia zamordowano kilka tysięcy Polaków.

13 lipca:

rozpoczęła się niemiecka operacja „Hermann”, wymierzona w polskich i sowieckich partyzantów bazujących w Puszczy Nalibockiej.
Niemcy spacyfikowali wsie Sikory-Tomkowięta (49 ofiar) oraz Zawada i Laskowiec (58 ofiar) w okręgu białostockim.

14 lipca:

następcą gen. Władysława Sikorskiego na urzędzie premiera Rządu RP na uchodźstwie został polityk PSL Stanisław Mikołajczyk.
w Kołodnie w powiecie krzemienieckim oddziały powstańców UPA zamordowały 496 osób, w tym prawie 300 dzieci.

15 lipca – utworzono Kierownictwo Walki Podziemnej – ośrodek dyspozycyjny Komendy Głównej Armii Krajowej.

17 lipca:

generał Tadeusz Bór-Komorowski został mianowany dowódcą Armii Krajowej.
niemiecka żandarmeria spacyfikowała wieś Krasowo-Częstki w okręgu białostockim, mordując 257 osób.

21 lipca – Niemcy spacyfikowali wieś Wnory-Wandy w okręgu białostockim, mordując co najmniej 27 osób.

1 sierpnia – rozpoczęło się powstanie w getcie będzińsko-sosnowieckim.

5/6 sierpnia – w wyniku przeprowadzonej w nocy przez Kedyw akcji „Pensjonat” z więzienia w Jaśle uwolniono 66 więźniów politycznych oraz umożliwiono ucieczkę 67 więźniom pospolitym.

9 sierpnia – w okolicy wsi Borów (powiat kraśnicki) oddział NSZ rozstrzelał 26-28 partyzantów z oddziału Gwardii Ludowej.

15 sierpnia – Krajowa Reprezentacja Polityczna ogłosiła deklarację programową.

16 sierpnia – hitlerowcy rozpoczęli ostateczną likwidację getta żydowskiego w Białymstoku, gdzie wybuchło powstanie.

26 sierpnia – niemiecka ekspedycja karna spacyfikowała Jasionowo w gminie Lipsk, mordując 58 Polaków.

29 sierpnia – w Woli Ostrowieckiej na Wołyniu grupa powstańców UPA dokonała masakry 628 Polaków, w tym 220 dzieci do lat 14 oraz 7 Żydów.

30 sierpnia – w kilku wsiach na Ukrainie oddziały UPA dokonały zbiorowych mordów na Polakach.

11 września – likwidacja getta w Przemyślu; większość zamieszkałych tam Żydów Niemcy wysłali do KL Auschwitz.

18 września – okupujący Gdynię Niemcy uruchomili w mieście komunikację trolejbusową, która działa do dziś.

23 września – Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Wilnie; większość mieszkańców wywieziono na Majdanek lub do Sobiboru, a wielu rozstrzelano w Ponarach.

25 września – Franz Kutschera objął funkcję dowódcy SS i policji na dystrykt warszawski.

27 września – żołnierze AK wysadzili w Choszczówce niemiecki pociąg pancerny jadący z Gdańska na front wschodni.

1 października – w Warszawie podziemie zrealizowało akcję Weffels.

2 października – gubernator Hans Frank wydał rozporządzenie o zwalczaniu zamachów na niemieckie dzieło odbudowy w Generalnym Gubernatorstwie.

8 października:

członkowie złożonego z Żydów „Sonderkommando 1005”, sformowanego w celu zatarcia śladów zbrodni niemieckich, wydobyli zwłoki zamordowanych 2 lata wcześniej profesorów lwowskich i zawieźli je na stos, gdzie następnego dnia zostały spalone.
żołnierze Referatu 993/W w ramach Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Komendy Głównej AK przeprowadzili akcję w barze „Za kotarą” przy ul. Mazowieckiej 4 w Warszawie, mając na celu likwidację właściciela, Józefa Staszauera, oficera Oddziału V KG AK i kolaboranta. Na miejscu doszło do strzelaniny z agentami Gestapo, którzy prawdopodobnie w tym samym czasie odbywali spotkanie w lokalu. Mimo niesprzyjających warunków polscy żołnierze bez strat własnych zlikwidowali Staszauera, jego żonę i szwagra (nie ma dowodów na to, że rodzina Staszauera również współpracowała z Niemcami), a także zabili 7 Niemców oraz ich konfidentów (w strzelaninie zginęły także 4 przypadkowe osoby).

9 października – 163 amerykańskie bombowce zbombardowały porty w Gdańsku i Gdyni.

10 października – Legnica: uruchomiono komunikację trolejbusową.

11 października – w KL Auschwitz rozstrzelano podpułkowników Wojska Polskiego: Mieczysława Dobrzańskiego, dowódcę 6 Pułku Strzelców Podhalańskich, szefa sztabu Komendy Obszaru Lwów ZWZ-AK, oraz Kazimierza Stamirowskiego, adiutanta Naczelnika Państwa, oficera Oddziału II Sztabu Generalnego, prezesa Polskiego Związku Zachodniego – podejrzanych o przynależność do konspiracji obozowej.

14 października – powstanie więźniów w niemieckim obozie zagłady w Sobiborze; w wyniku tego wydarzenia zbiegło blisko 300 więźniów.

24 października – oddział Gwardii Ludowej im. gen. J. Bema stoczył całodzienną bitwę z obławą hitlerowską w lasach na Diablej Górze na Kielecczyźnie.

28 października – pod murami Starej Synagogi w Krakowie hitlerowcy rozstrzelali 30 Polaków.

3 listopada – w hitlerowskim obozie koncentracyjnym na Majdanku rozstrzelano 18 400 Żydów w ramach akcji Erntefest (Dożynki).

11 listopada – Witold Pilecki został awansowany do stopnia rotmistrza.

14 listopada – Gestapo aresztowało czołowych działaczy PPR: Małgorzatę Fornalską i Pawła Findera.

23 listopada – Władysław Gomułka został I sekretarzem PPR.

16 grudnia – pod Częstochową hitlerowcy rozstrzelali 20 żołnierzy AL i AK za sabotaż w hucie „Raków”.

25 grudnia – ponad 40 Polaków zostało zamordowanych przez UPA w Janówce.

31 grudnia/1 stycznia – nocą, z inicjatywy Polskiej Partii Robotniczej, powstała Krajowa Rada Narodowa – zdominowane przez komunistów ciało polityczne, mające pełnić funkcję „podziemnego parlamentu”.

Pozostałe wydarzenia na świecie

4 stycznia – w trakcie ucieczki z miejsca straceń zginął Jerzy Iwanow-Szajnowicz, polsko-rosyjski pochodzenia agent brytyjskiej SOE, działający w okupowanej przez III Rzeszę Grecji.

9 stycznia – dokonano oblotu amerykańskiego samolotu pasażerskiego Lockheed Constellation.

10 stycznia – zginęło 105 członków załogi w zatopionym przez japońskie niszczyciele okręcie podwodnym USS „Argonaut”.

13 stycznia – Adolf Hitler ogłosił decyzję o rozpoczęciu wojny totalnej.

14 stycznia – rozpoczęła się aliancka konferencja w Casablance.

15 stycznia:

polska załoga objęła brytyjski krążownik HMS Dragon.
oddano do użytku gmach Pentagonu w Waszyngtonie.
japoński statek „Nichimei Maru” został zatopiony przez amerykańskie lotnictwo w Zatoce Martaban. Zginęło 102 Japończyków i 40 holenderskich jeńców wojennych.

21 stycznia – 19 osób zginęło w katastrofie łodzi latającej w Ukiah w Kalifornii.

23 stycznia – w kotle pod Stalingradem wylądował ostatni niemiecki samolot.

24 stycznia – zakończyła się konferencja w Casablance, gdzie ustalono, że wojna będzie prowadzona aż do bezwarunkowej kapitulacji państw Osi.

27 stycznia – generał Władysław Sikorski powołał Pomocniczą Morską Służbę Kobiet.

30 stycznia – Aerofłot zainaugurował loty z syberyjskiego Krasnojarska do USA.

31 stycznia – feldmarszałek Friedrich Paulus poddał się dowódcy 64. Armii generałowi Szumiłowowi, po klęsce dowodzonej przez siebie 6. Armii w bitwie stalingradzkiej.

2 lutego – klęską wojsk niemieckich zakończyła się bitwa pod Stalingradem, w wyniku której śmierć poniosło ponad półtora miliona ludzi.

4 lutego – całkowite zaćmienie Słońca było widoczne nad wschodnią Azją, Japonią i Alaską.

5 lutego – w Hadze został zamordowany przez ruch oporu generał Hendrik Seyffardt, dowódca kolaboracyjnego Ochotniczego Legionu Holenderskiego.

13 lutego:

Armia Czerwona wyzwoliła Nowoczerkask.
w Wielkiej Brytanii został utworzony Polski Zespół Myśliwski.

14 lutego:

zostało wyzwolone radzieckie miasto Rostów nad Donem.
w Tunezji siły brytyjskiego gen. Kennetha Andersona zostały zaatakowane przez wojska niemieckie pod dowództwem Erwina Rommla w pobliżu przełęczy Faid.

16 lutego – włoskie wojska okupacyjne dokonały masakry 150 mieszkańców greckiej wsi Domenikon.

18 lutego:

Niemcy rozpoczęli prace ekshumacyjne w Katyniu.
minister propagandy III Rzeszy Joseph Goebbels w przemówieniu wygłoszonym w berlińskim Pałacu Sportu ogłosił rozpoczęcie wojny totalnej.
Gestapo aresztowało członków antynazistowskiej organizacji Biała Róża, tworzonej przez pięcioro studentów i profesora Kurta Hubera z Uniwersytetu Ludwika i Maksymiliana w Monachium.

20 lutego:

rozpoczęła się bitwa o Charków.
na polu kukurydzy w środkowym Meksyku zaczął się formować wulkan Paricutín.

22 lutego:

niszczyciel ORP Burza i kanonierka USS Campbell zatopiły koło norweskiej wyspy Jan Mayen niemiecki okręt podwodny U-606.
w więzieniu Stadelheim zgładzono rodzeństwo Schollów, Sophie i Hansa – członków antynazistowskiej organizacji „Biała Róża”.

28 lutego – bitwa o ciężką wodę: norweski ruch oporu zniszczył urządzenie do produkcji i 1,4 tony ciężkiej wody.

1 marca – komuniści polscy w ZSRR powołali Związek Patriotów Polskich.

2 marca – z okupowanej Holandii odszedł pierwszy transport Żydów do obozu zagłady w Sobiborze.

4 marca:

odbyła się 15. ceremonia wręczenia Oscarów.
wojna na Atlantyku: niemiecki okręt podwodny U-172 zatopił brytyjski okręt SS „City of Pretoria” z 145 osobami na pokładzie.
wojna na Pacyfiku: zakończyła się bitwa na Morzu Bismarcka, w której australijskie i amerykańskie samoloty zniszczyły japoński konwój.
z okupowanej Francji odszedł pierwszy transport Żydów do obozu zagłady w Sobiborze.

5 marca – dokonano oblotu brytyjskiego myśliwca Gloster Meteor.

9 marca – brytyjskie samoloty zatopiły niemiecki okręt podwodny U-83 na Morzu Śródziemnym.

13 marca – nieudany zamach na Adolfa Hitlera. Bomba umieszczona w jego samolocie nie zadziałała podczas lotu ze Smoleńska do Kętrzyna.

18 marca:

zwycięstwem wojsk niemieckich zakończyła się bitwa o Charków.
na pokładzie niszczyciela „Akikaze” japońscy marynarze zamordowali około 60 osób cywilnych, w tym kilkudziesięciu niemieckich misjonarzy.

20 marca – Mao Zedong został przewodniczącym Komunistycznej Partii Chin.

21 marca – nieudana próba zamachu na Adolfa Hitlera podczas wystawy zdobycznego sprzętu wojskowego w Berlinie.

22 marca – 149 osób zginęło w wyniku pacyfikacji przez Niemców białoruskiej wsi Chatyń.

23 marca – Islandia: otwarto lotnisko w Keflavíku, wybudowane przez armię amerykańską.

25 marca – Ata Bej al-Ajjubi został prezydentem Syrii.

27 marca – brytyjski lotniskowiec eskortowy HMS „Dasher” zatonął po wewnętrznej eksplozji u wybrzeży Szkocji, w wyniku czego zginęło 379 spośród 528 członków załogi.

28 marca – brytyjski bombowiec zatopił na Morzu Śródziemnym niemiecki okręt podwodny U-77; zginęło 38 spośród 47 członków załogi.

29 marca:

Niemcy rozpoczęli prace ekshumacyjne w Katyniu.
w USA wprowadzono reglamentację mięsa, masła i sera.

31 marca – na Broadwayu odbyła się premiera musicalu Oklahoma! z muzyką Richarda Rodgersa i librettem Oscara Hammersteina II.

2 kwietnia:

bitwa o Atlantyk: u wybrzeży Bermudów zatonął wraz z 114 osobami brytyjski statek pasażerski „Melbourne Star”, storpedowany przez niemiecki okręt podwodny U-129.
bitwa o Atlantyk: u wybrzeży Portugalii brytyjski slup wojenny HMS „Black Swan” zatopił niemiecki okręt podwodny U-124 wraz z 53-osobową załogą.

5 kwietnia:

około 900 osób (w tym 209 dzieci) zginęło w wyniku omyłkowego zbombardowania belgijskiego miasta Mortsel przez lotnictwo amerykańskie, którego celem miała być pobliska fabryka.
antynaziści Dietrich Bonhoeffer i Hans von Dohnanyi zostali aresztowani przez Gestapo.
Poon Lim, członek załogi zatopionego brytyjskiego frachtowca, został uratowany po 133 dniach dryfowania na tratwie ratunkowej.

6 kwietnia – została wydana powieść „Mały Książę” Antoine’a de Saint-Exupéry’ego.

7 kwietnia:

zwodowano japoński lotniskowiec „Taihō”.
hitlerowcy dokonali masowych egzekucji Żydów w gettach w Zbarażu, Trembowli i Skałacie.

9 kwietnia – niemieckie i ukraińskie jednostki policyjne rozstrzelały 2,3 tys. mieszkańców getta w Zborowie koło Tarnopola.

10 kwietnia – Organizacja Specjalnych Akcji Bojowych Armii Krajowej dokonała zamachu bombowego na Dworcu Głównym w Berlinie, w wyniku którego zginęło 14 osób, a 60 zostało rannych.

11 kwietnia – dokonano oblotu amerykańskiego śmigłowca Piasecki PV-2.

13 kwietnia – radio berlińskie podało komunikat o odnalezieniu w Lesie Katyńskim zwłok 12 000 polskich oficerów. Tym samym świat dowiedział się o zbrodni katyńskiej.

14 kwietnia – w niemieckim obozie koncentracyjnym Sachsenhausen został zamordowany radziecki jeniec Jakow Dżugaszwili, pierwszy syn Józefa Stalina.

15 kwietnia – w Panamie wprowadzono ruch prawostronny.

16 kwietnia:

Niemcy starali się wykorzystać propagandowo fakty o odnalezieniu w Lesie Katyńskim zwłok 12 000 polskich oficerów, zapraszając do badań i ekshumacji Międzynarodowy Czerwony Krzyż (MCK), przedstawicieli społeczeństwa polskiego z okupowanego Generalnego Gubernatorstwa oraz jeńców wojennych, m.in. oficerów polskich.
Albert Hofmann przypadkowo odkrył psychoaktywne właściwości LSD.

19 kwietnia – w Hamilton na Bermudach rozpoczęła się międzynarodowa Konferencja bermudzka, której celem było ustalenie sposobów oraz metod przesiedleń Żydów z terenów znajdujących się pod okupacją III Rzeszy.

21 kwietnia – założono francuski klub piłkarski FC Nantes.

22 kwietnia – Albert Hofmann napisał pierwszy raport dotyczący halucynogennych właściwości LSD.

29 kwietnia – zakończyła się brytyjsko-amerykańska konferencja bermudzka.

30 kwietnia – finał dezinformacyjnej operacji brytyjskiego MI5 znanej jako „Mincemeat”.

5 maja – premier rządu RP na uchodźstwie Władysław Sikorski zaapelował w przemówieniu radiowym do Polaków o pomoc powstańcom warszawskiego getta.

7 maja – II wojna światowa w Afryce: wojska brytyjskie wyzwoliły Tunis.

12 maja – bitwa o Atlantyk: Brytyjczycy zatopili niemiecki okręt podwodny U-89; cała 48-osobowa załoga zginęła.

13 maja –