1941

II wojna światowa

Wojna w Afryce Północnej

Wojna w Azji i na Pacyfiku

Wojna w Europie

Wojna w Polsce

Pozostałe wydarzenia w Polsce

15 stycznia – w Stalagu VIII A, obecnie Zgorzelec, miała miejsce prapremiera kompozycji Quatuor pour la fin du temps Oliviera Messiaena.

15 lutego – zrealizowano pierwszy zrzut cichociemnych; w wyniku błędu nawigatora oraz braku paliwa spadochroniarze zostali zrzuceni w Dębowcu na Śląsku Cieszyńskim, a nie pod Włoszczową, jak planowano.

17 lutego – Maksymilian Maria Kolbe został aresztowany przez Gestapo.

26 lutego – zlikwidowano getto w Górze Kalwarii.

28 lutego – odbyła się premiera filmu Żona i nie żona w reżyserii Emila Chaberskiego.

3 marca – niemieccy okupanci utworzyli w Krakowie getto żydowskie.

4 marca – na polskich terenach anektowanych przez III Rzeszę wprowadzono volkslistę.

7 marca – zamordowano Igo Syma, oskarżonego o kolaborację z Niemcami, w jego warszawskim mieszkaniu, na wyrok Wojskowego Sądu Specjalnego ZWZ.

11 marca – w odwecie za śmierć Igo Syma, hitlerowcy rozstrzelali 21 więźniów Pawiaka w Palmirach.

24 marca – powstało getto lubelskie.

5 kwietnia – utworzono getto żydowskie w Kielcach.

1 kwietnia – hitlerowcy rozstrzelali 20 osób przywiezionych z Łowicza w Palmirach.

3 kwietnia – utworzono getto radomskie.

8 kwietnia – Władysław Bartoszewski został zwolniony z KL Auschwitz.

9 kwietnia – powstało getto w Częstochowie.

27 kwietnia – utworzono Reichsuniversität Posen na miejscu Uniwersytetu Poznańskiego.

1 maja – hitlerowcy stworzyli oboz pracy dla Żydów na Stadionie Miejskim przy ul. Dolna Wilda w Poznaniu.

19 maja – pancernik Bismarck wyruszył z Gdyni na swój pierwszy rejs bojowy, dołączając do krążownika ciężkiego Prinz Eugen i eskorty, kierując się na Wielki Bełt. 27 maja Bismarck został zatopiony przez aliantów na północno-wschodnim Atlantyku.

20 maja – niemieckie władze zezwoliły na otwarcie trzech warszawskich synagog.

28 maja – Maksymilian Maria Kolbe trafił do obozu Auschwitz.

12 czerwca – w Palmirach Niemcy rozstrzelali 30 więźniów Pawiaka, wśród zamordowanych byli m.in. poeta Witold Hulewicz, dziennikarz Stanisław Piasecki oraz publicysta Jerzy Szurig.

22 czerwca – rozpoczęła się operacja Barbarossa, atak Niemiec na ZSRR.

23 czerwca:

• pierwszy sowiecki nalot bombowy na Warszawę.
• blisko 2 tys. Ukraińców i Polaków zamordowanych przez NKWD w więzieniu w Łucku.

23/24 czerwca – w nocy NKWD przystąpiło do mordowania więźniów w Dubnie i Oszmianie oraz w areszcie w Sądowej Wiszni.

24 czerwca:

• Adolf Hitler dotarł do swojej kwatery głównej Wolfsschanze w lesie gierłoskim pod Kętrzynem.
• Wehrmacht zajął Przemyśl i Wilno.
• NKWD rozpoczęło ewakuację więzienia w Berezweczu, co skutkowało „marszem śmierci” do Taklinowa, gdzie zginęło od 1 do 2 tys. więźniów.
• NKWD rozpoczęło ewakuację więzienia w Wilejce, prowadząc do „marszu śmierci” do Borysowa, gdzie zginęło od 500 do 800 więźniów.

25 czerwca:

• we Lwowie NKWD rozpoczęło systematyczną eksterminację więźniów, w ciągu czterech dni zamordowano od 3,5 do 7 tys. osób.
• likwidacja więźniów w Stryju, gdzie zamordowano od 100 do kilku setek.

26 czerwca:

• likwidacja więźniów w Brzeżanach przez NKWD.
• ostateczna likwidacja więźniów w Dobromilu.
• w lesie tarasowskim koło Mińska rozstrzelano około 100 więźniów wyprowadzonych z Wołożyna.
• Wehrmacht spacyfikował wieś Słochy Annopolskie, mordując co najmniej 58 osób.

27 czerwca – niemiecki 309. batalion policji przeprowadził pogrom Żydów w Białymstoku, zabijając co najmniej 2 tys. osób, z czego około 700–800 spalono żywcem w Wielkiej Synagodze.

30 czerwca – Niemcy wkroczyli do Lwowa; o godz. 4:30 rano, na siedem godzin przed zajęciem miasta przez 1 dywizję strzelców górskich Wehrmachtu, wkroczył do miasta batalion Nachtigall złożony z Ukraińców; o godzinie 20:00 ukraińscy nacjonaliści ogłosili Akt odnowienia Państwa Ukraińskiego oraz powstanie rządu Jarosława Stećki; rozpoczął się pogrom Żydów lwowskich.

2 lipca – zakończono pierwszy pogrom Żydów lwowskich.

4 lipca – hitlerowcy rozstrzelali grupę 25 polskich profesorów we Lwowie, wśród nich Tadeusza Boya-Żeleńskiego.

10 lipca – w Jedwabnem doszło do pogromu miejscowych Żydów.

12 lipca – w Białymstoku niemieccy funkcjonariusze zatrzymali i rozstrzelali około 4–4,5 tys. Żydów.

20 lipca – NKWD zamordowało w Humaniu ok. 700–800 więźniów przetransportowanych z Czortkowa.

25 lipca – odbył się drugi pogrom Żydów lwowskich.

26 lipca – w Lwowie zamordowano Kazimierza Bartela, byłego premiera rządu RP.

30 lipca – podpisano układ Sikorski-Majski.

sierpień – miały miejsce masowe mordy na ludności żydowskiej, w tym zbrodnia w Szumowie.

1 sierpnia – na mocy dekretu Hitlera tereny dawnych województw lwowskiego, tarnopolskiego, stanisławowskiego i wołyńskiego, nazwane dystryktem galicyjskim, weszły w skład Generalnego Gubernatorstwa.

14 sierpnia:

• rząd polski zawarł umowę z ZSRR o utworzeniu polskiej armii na wschodzie – zob. Armia Andersa.
• W obozie Auschwitz zmarł franciszkanin Maksymilian Maria Kolbe.

14/15 sierpnia – mord w Czarnym Lesie: w nocy z 14 na 15 sierpnia Niemcy rozstrzelali około ćwierć tysiąca przedstawicieli polskiej inteligencji.

22 sierpnia – w Krakowie powstał konspiracyjny Teatr Rapsodyczny.

3 września – w obozie Auschwitz miała miejsce pierwsza masowa egzekucja z użyciem Cyklonu B. SS-Hauptsturmführer Karl Fritzsch po raz pierwszy zastosował ten pestycyd do masowej eksterminacji więźniów (gazem zabito 600 sowieckich jeńców wojennych oraz 250 Polaków niezdolnych do pracy).

25 września – hitlerowcy rozstrzelali 575 Żydów w Jaszunach koło Wilna.

6 października – w Klecku (obecnie Białoruś) zamordowano około 4 tysięcy Żydów.

7 października – na poligonie wojskowym pod Nowymi Święcianami członkowie litewskiej formacji kolaboracyjnej Ypatingasis būrys zamordowali ponad 3,7 tys. Żydów ze Święcian i okolic.

15 października – w Generalnym Gubernatorstwie wprowadzono karę śmierci dla Żydów opuszczających teren getta oraz Polaków udzielających Żydom schronienia.

26 października – do kraju wrócił Edward Rydz-Śmigły z zamiarem rozbudowy organizacji Obóz Polski Walczącej i podjęcia walki z niemieckim okupantem.

29 października – marszałek Edward Śmigły-Rydz przybył w ukryciu do Warszawy, gdzie zamieszkał pod przybranym nazwiskiem Adam Zawisza przy ul. Sandomierskiej 18, w domu generałowej Jadwigi Maksymowicz-Raczyńskiej.

1 listopada – w Krakowie odbyło się pierwsze przedstawienie konspiracyjnego Teatru Rapsodycznego.

23 listopada – w odwecie za wysłanie anonimu z groźbami do władz niemieckich, przed kościołem na poznańskich Krzesinach brutalnie pobito Polaków z Krzesin, Krzesinek i Szczepankowa.

4 grudnia – władze hitlerowskie ogłosiły rozporządzenie o utworzeniu sądów doraźnych dla Polaków i Żydów na terenach zaanektowanych do III Rzeszy.

8 grudnia – hitlerowcy utworzyli oboz zagłady Kulmhof w Chełmnie nad Nerem.

11 grudnia – Polska wypowiedziała wojnę Japonii.

16 grudnia – hitlerowcy utworzyli getto w Brześciu nad Bugiem.

17 grudnia – hitlerowcy utworzyli getto w Rzeszowie.

18 grudnia – Gestapo aresztowało 456 żołnierzy Inspektoratu Katowickiego ZWZ; trzech zabito podczas akcji, a większość pozostałych zginęła później w obozach i egzekucjach.

27/28 grudnia – w nocy zrzucono do Polski tzw. Grupa Inicjatywna komunistów (Paweł Finder, Marceli Nowotko i inni).

Pozostałe wydarzenia na świecie

6 stycznia – prezydent Franklin Delano Roosevelt w przemówieniu do Kongresu zdefiniował „4 wolności”, które mają stanowić fundament nowego ładu światowego, do którego dążyć będą Stany Zjednoczone: wolność słowa, wolność wyznania, wolność od biedy i wolność od strachu.

9 stycznia:

• Adolf Hitler postanowił wesprzeć włoskie działania wojenne w Afryce.
• doszło do oblotu ciężkiego bombowca brytyjskiego Avro Lancaster.

10 stycznia – w Berlinie i Moskwie podpisano układy sowiecko-niemieckie dotyczące granic we wschodniej Europie oraz wymiany handlowej. Niemcy miały otrzymywać żywność i surowce w zamian za artykuły przemysłowe, czerpiąc zyski z tej umowy aż do ataku na ZSRR.

15 stycznia:

• w Stalagu VIII A miała miejsce prapremiera Quatuor pour la fin du temps Oliviera Messiaena.
• odkryto kometę de Kocka-Paraskevopulosa.

16 stycznia – założono Litewską Akademię Nauk.

17 stycznia – stoczono bitwę pod Ko Chang.

19 stycznia – w Moskwie podpisano przez przewodniczącego Rady Komisarzy Ludowych ZSRR Wiaczesława Mołotowa oraz ambasadora Niemiec Friedricha Wernera von Schulenburga protokół rezygnacji Niemców z roszczeń do części terenów Litwy, wskazanych w Tajnym Uzupełniającym Protokole z 28 września 1939 roku.

21 stycznia – w Rumunii Żelazna Gwardia próbowała przeprowadzić zamach stanu, który okazał się nieudany.

23 stycznia – rumuńska organizacja faszystowska Żelazna Gwardia została zdelegalizowana po nieudanym puczu wymierzonym w rząd Iona Antonescu.

24 stycznia – znacjonalizowano Koleje Hiszpańskie.

8 lutego – w West Palm Beach w stanie Floryda otwarto Norton Museum of Art.

12 lutego – w Afryce Północnej generał Erwin Rommel wylądował.

16 lutego – w londyńskim piśmie Wiadomości Polskie, Polityczne i Literackie opublikowano pierwszy fragment poematu Kwiaty polskie Juliana Tuwima.

22 lutego – w Toronto ukazał się pierwszy numer polonijnego czasopisma Kronika Tygodniowa.

23 lutego – zespół pod kierunkiem amerykańskiego chemika Glenna T. Seaborga po raz pierwszy wytworzył pluton.

25 lutego – wszedł do służby niemiecki pancernik Tirpitz.

27 lutego – odbyła się 13. ceremonia wręczenia Oscarów.

28 lutego – w stolicy Kolumbii, Bogocie, założono klub piłkarski Independiente Santa Fe.

1 marca – Bułgaria podpisała pakt trzech.

4 marca – brytyjscy komandosi przeprowadzili rajd na norweski archipelag Lofoty.

7 marca:

• na Atlantyku zaginął niemiecki okręt podwodny U-47, który w trakcie swojej służby w Kriegsmarine zatopił 30 statków handlowych o łącznym tonażu 162 769 BRT i jeden pancernik o wyporności 29 150 ton.
• u wybrzeży Islandii zatonął brytyjski korwet U-70, gdzie 20 członków załogi zginęło, a 25 uratowano.

11 marca – uchwalono Lend-Lease Act, dotyczący pomocy dla krajów istotnych z punktu widzenia obrony USA.

17 marca – w bitwie o Atlantyk Brytyjczycy zatopili niemieckie okręty podwodne U-99 i U-100, w wyniku czego zginęło 3 i 38 członków ich załóg.

24 marca – w Afryce Północnej rozpoczęła się niemiecko-włoska ofensywa w Cyrenajce.

25 marca:

• Jugosławia przystąpiła do Paktu trzech.
• niemiecki krążownik pomocniczy HSK Thor zatopił u zachodniego wybrzeża Afryki statek pasażerski SS Britannia, w wyniku czego zginęło 122 członków załogi i 127 pasażerów.

27 marca:

• w Jugosławii w wyniku zamachu stanu generała Dušana Simovicia obalono regenta Pawła Karadziordziewicia. Król Piotr II Karadziordziewić przejął rzeczywistą władzę.
• Jugosławia wystąpiła z Paktu trzech.
• rozpoczęła się bitwa u przylądka Matapan w kampanii śródziemnomorskiej.

28 marca – w katastrofie samolotu pasażerskiego Lockheed 18 w Elands Bay w Związku Południowej Afryki zginęło 10 osób.

29 marca – zakończyła się bitwa u przylądka Matapan, gdzie brytyjskie i australijskie marynarki odniosły miażdżące zwycięstwo nad włoską Regia Marina.

31 marca – w północnej Afryce rozpoczęło się natarcie wojsk niemiecko-włoskich.

1 kwietnia – w Iraku doszło do wojskowego zamachu stanu.

3 kwietnia – premier Węgier Pál Teleki popełnił samobójstwo, nie chcąc ugiąć się przed żądaniami Niemiec dotyczącymi ataku na Jugosławię. Nowym premierem został László Bárdossy.

4 kwietnia:

• w Afryce Północnej niemiecki Afrika Korps zdobył port libijski Bengazi.
• w bitwie o Atlantyk prezydent USA Franklin Delano Roosevelt udostępnił amerykańskie doki brytyjskim okrętom wojennym.

5 kwietnia – Jugosławia podpisała z ZSRR układ o przyjaźni i nieagresji.

6 kwietnia:

• III Rzesza zaatakowała Grecję i Jugosławię.
• w Afryce Północnej wojska brytyjskie zdobyły Addis Abebę.

9 kwietnia – duński ambasador w USA, który odmówił uznania niemieckiej okupacji Danii, podpisał traktat z USA, który dał ich siłom zbrojnym prawo do zakładania swoich baz wojskowych na Grenlandii.

10 kwietnia – ustasze utworzyli faszystowskie Niepodległe Państwo Chorwackie z Ante Paveliciem na czele.

11 kwietnia – wojska włoskie i węgierskie najechały Jugosławię.

12 kwietnia – Niemcy wkroczyli do Belgradu.

13 kwietnia:

• Japonia i ZSRR podpisały układ o nieagresji.
• Węgry przystąpiły do wojny przeciwko Jugosławii.
• w bitwie o Atlantyk brytyjski krążownik pomocniczy SS Rajputana został zatopiony przez niemiecki okręt podwodny U-108, w wyniku czego zginęło 41 członków załogi, a 277 lub 283 uratowano przez niszczyciele HMS Legion i ORP Piorun.

15 kwietnia:

• marionetkowe Niepodległe Państwo Chorwackie przystąpiło do Paktu trzech.
• Luftwaffe przeprowadziła nalot bombowy na Belfast, w którym zginęło ponad 900 osób.

16 kwietnia:

• w wyniku niemieckiego bombardowania Londynu zginęło ponad tysiąc osób w bitwie o Anglię.
• u wybrzeży Tunezji Brytyjczycy zniszczyli niemiecko-włoski konwój Tarigo.

17 kwietnia – Jugosławia skapitulowała w kampanii bałkańskiej.

18 kwietnia – wybuchła wojna brytyjsko-iracka.

19 kwietnia:

• założono Muzeum Ameryki w Madrycie.
• premiera sztuki Bertolta Brechta Matka Courage i jej dzieci.

23 kwietnia – w Salonikach podpisano akt kapitulacji Grecji wobec wojsk włoskich i niemieckich w wojnie grecko-włoskiej.

24 kwietnia – rozpoczęła się operacja Demon; ewakuacja około 50 tys. żołnierzy alianckich (głównie Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego) z plaż i portów zajętej przez Niemców Grecji do Krety i Egiptu.

25 kwietnia – w kampanii bałkańskiej wojska niemieckie odniosły zwycięstwo nad australijsko-nowozelandzkimi w bitwie pod Termopilami.

27 kwietnia – wojska niemieckie wkroczyły do Aten w kampanii bałkańskiej.

28 kwietnia:

• w bitwie o Atlantyk niemiecki okręt podwodny U-65 został zatopiony na północnym Atlantyku przez brytyjski niszczyciel HMS Douglas; zginęła cała 50-osobowa załoga.
• Isaías Medina Angarita został wybrany przez Kongres Narodowy na urząd prezydenta Wenezueli.

29 kwietnia – chorwaccy ustasze dokonali masakry 192 (lub 196) serbskich mieszkańców wsi Gudovac.

30 kwietnia:

• w okupowanej Grecji powstał kolaboracyjny rząd Jeorjosa Tsolakoglu.
• w bitwie o Atlantyk niemiecki okręt podwodny U-552 zatopił na północnym Atlantyku brytyjski statek pasażersko-towarowy Nerissa; zginęło 207 osób.

Maj – miała miejsce katastrofa górnicza w kopalni węgla kamiennego Ruben w Neurode (obecnie Nowa Ruda); podczas przebijania przekopem pokładu Franciszek zginęło 187 górników.

1 maja – odbyła się premiera filmu Obywatel Kane.

2 maja – w kampanii śródziemnomorskiej brytyjski niszczyciel HMS Jersey wszedł na niemiecką minę magnetyczną i zatonął przy wejściu do portu La Valetta na Malcie; zginęło 2 oficerów i 33 marynarzy.

5 maja:

• cesarz Hajle Syllasje I powrócił do Addis Abeby.
• Isaías Medina Angarita został prezydentem Wenezueli.

6 maja:

• Józef Stalin został szefem rządu ZSRR, zastępując Wiaczesława Mołotowa.
• doszło do oblotu amerykańskiego samolotu myśliwsko-szturmowego Republic P-47 Thunderbolt.

8 maja – podszywający się pod jednostkę norweską niemiecki krążownik pomocniczy HSK Pinguin został zatopiony na Oceanie Indyjskim przez brytyjski krążownik HMS Cornwall; zginęło 342 członków załogi oraz 203 brytyjskich jeńców wojennych.

9 maja – w bitwie o Atlantyk Brytyjczycy przechwycili niemiecki okręt podwodny U-110 wraz z maszyną szyfrującą Enigma.

10 maja – Rudolf Heß, jeden z przywódców III Rzeszy, zastępca Führera, w tajemnicy poleciał samolotem Me 110E do Szkocji, gdzie został aresztowany. Jego lot i pobyt w Wielkiej Brytanii pozostają jedną z największych zagadek II wojny światowej, a dokumenty zostały utajnione przez Brytyjczyków na 75 lat.

11 maja – chorwaccy ustasze uprowadzili 373 serbskich mieszkańców chorwackiego Glina i zamordowali ich w sąsiedniej wsi.

12 maja – Konrad Zuse zaprezentował w Berlinie pierwszy w pełni automatyczny komputer o zmiennym programie Z3.

13 maja – feldmarszałek Wilhelm Keitel wydał w imieniu Hitlera rozkaz o Jurysdykcji Barbarossa, regulujący zasady postępowania Wehrmachtu na terenach przyszłej okupacji niemieckiej w ZSRR.

15 maja:

• II wojna światowa w Afryce: Brytyjczycy rozpoczęli operację Brevity, mającą na celu wyzwolenie Tobruku.
• doszło do oblotu pierwszego brytyjskiego samolotu odrzutowego Gloster E.28/39.
• Élie Lescot został prezydentem Haiti.

16 maja – w Mongolii ustanowiono Order Suche Batora.

17 maja:

• II wojna światowa w Afryce: wojska brytyjskie odniosły zwycięstwo nad włoskimi w bitwie pod Amba Alagi w Etiopii.
• w Tiranie 19-letni Vasil Lači ostrzelał limuzynę, w której jechali król Włoch Wiktor Emanuel III oraz premier kolaboracyjnego rządu albańskiego Shefqet Verlaçi. Obaj nie odnieśli obrażeń.

18 maja – książę Aimone (jako Tomisław II) został królem marionetkowego państwa chorwackiego pod kontrolą Włoch i Niemiec.

20 maja – w kampanii śródziemnomorskiej wojska niemieckie przeprowadziły desant na Kretę.

21 maja – utworzono norweską formację hitlerowskiego Allgemeine SS (Norges SS).

24 maja – w Cieśninie Duńskiej pancernik Bismarck zatopił krążownik liniowy HMS Hood, zabijając 1418 marynarzy i oficerów.

27 maja – w bitwie o Atlantyk niemiecki pancernik Bismarck został zatopiony przez Brytyjczyków. Spośród 2220 członków załogi uratowało się 115.

30 maja:

• zakończyła się wojna brytyjsko-iracka.
• w kampanii bałkańskiej Kreta została opanowana przez wojska niemieckie.

31 maja:

• w bitwie o Anglię Niemcy dokonali nalotu bombowego na Dublin, mimo ogłoszonej neutralności Irlandii w wojnie.
• w kampanii bałkańskiej, po inwazji niemieckiej, wojska brytyjskie ewakuowały się z Krety.

1 czerwca – z chwilą zajęcia Krety przez Niemców zakończyła się kampania bałkańska.

2 czerwca – w odwecie za opór stawiany przez miejscową ludność niemieccy spadochroniarze rozstrzelali kilkudziesięciu mężczyzn z wioski Kondomari.

3 czerwca – oddział niemieckich strzelców górskich dokonał masakry około 180 mieszkańców wsi Kandanos na Krecie, w odwecie za rzekome zabójstwa niemieckich jeńców.

5 czerwca – w wyniku pożaru wywołanego japońskim nalotem na chińskie miasto Chongqing udusiło się około 4 tys. osób kryjących się w tunelu przed bombami.

6 czerwca – feldmarszałek Wilhelm Keitel wydał w imieniu Hitlera rozkaz nakazujący niemieckim oddziałom rozstrzeliwanie wziętych do niewoli radzieckich komisarzy politycznych (Kommissarbefehl).

8 czerwca – wojska alianckie dokonały inwazji na Syrię i Liban w kampanii śródziemnomorskiej.

9 czerwca – w operacji Exporter alianckie wojska zwyciężyły nad armiją Vichy w bitwie nad rzeką Litani w Libanie.

14 czerwca – rozpoczęły się masowe deportacje obywateli Litwy, Łotwy i Estonii na Syberię.

15 czerwca – rozpoczęła się aliancka odsiecz dla oblężonego Tobruku (operacja Battleaxe).

17 czerwca – Amerykanin Lester Steers ustanowił w Los Angeles rekord świata w skoku wzwyż (2,11 m), który utrzymał się do 1953 roku.

18 czerwca – Turcja zawarła traktat o przyjaźni i nieagresji z III Rzeszą, pozostając formalnie neutralna.

22 czerwca:

• atak Niemiec na ZSRR (operacja Barbarossa).
• Rumunia i Włochy wypowiedziały wojnę ZSRR.
• Rapid Wiedeń zdobył tytuł piłkarskiego mistrza Niemiec, jako jedyna w historii drużyna austriacka.

23 czerwca – Słowacja wypowiedziała wojnę ZSRR.

24 czerwca – zwodowano japoński lotniskowiec Hiyō.

25 czerwca:

• po atakach sowieckiego lotnictwa bombowego na miasta fińskie Finlandia wypowiedziała wojnę ZSRR.
• rząd szwedzki, wbrew ogłoszonej neutralności, zgodził się na tranzyt wojsk niemieckich na front wschodni.
• w Kownie doszło do pogromu ludności żydowskiej.
• w lesie Rainiai funkcjonariusze NKWD i żołnierze Armii Czerwonej zamordowali 76 więźniów przewiezionych z więzienia w Telszach.

26 czerwca:

• po zajęciu miasta Szawle na Litwie Niemcy rozstrzelali około tysiąca miejscowych Żydów.
• w obozie dla polskich jeńców i uchodźców wojennych w Prawieniszkach na Litwie NKWD dokonało masakry 477 osób.

27 czerwca:

• Węgry wypowiedziały wojnę ZSRR.
• rozpoczęła się trzydniowa masakra ponad 13 tysięcy Żydów w mieście Jassy w Rumunii.

29 czerwca:

• atak Niemiec na ZSRR: kapitulacja Mińska.
• rozpoczęła się operacja Silberfuchs, nieudana niemiecko-fińska próba zajęcia Murmańska.

6 lipca – rozpoczęła się miesięczna bitwa pod Smoleńskiem.

7 lipca – amerykańskie wojska wylądowały w Islandii, aby zapobiec niemieckiej inwazji.

16 lipca – w okolicach Witebska został wzięty do niemieckiej niewoli Jakow Dżugaszwili, syn Józefa Stalina.

30 lipca – w Londynie podpisano polsko-radziecki układ Sikorski-Majski, przewidujący wznowienie stosunków dyplomatycznych oraz amnestię dla polskich więźniów i utworzenie armii polskiej w ZSRR.

1 sierpnia – rozpoczęto seryjną produkcję samochodu Willys Jeep.

6 września – w Paryżu powstała Polska Organizacja Walki o Niepodległość.

10 sierpnia – w Sztokholmie, Szwed Gunder Hägg ustanowił rekord świata w biegu na 1500 m wynikiem 3.47,6 s.

12 sierpnia – w ZSRR ogłoszono amnestię dla obywateli Polski przebywających w łagrach.

14 sierpnia – Franklin Delano Roosevelt i Winston Churchill podpisali deklarację znaną jako Karta Atlantycka.

22 sierpnia – miała miejsce masakra dzieci żydowskich w Białej Cerkwi na Ukrainie.

23 sierpnia – Niemcy i ich litewscy kolaboranci dokonali ostatecznej likwidacji getta w Poniewieżu, mordując 7523 Żydów.

25 sierpnia – rozpoczęła się brytyjsko-sowiecka inwazja na Iran, będący miejscem silnej infiltracji wywiadu niemieckiego.

28 sierpnia – zlikwidowano Niemiecką Nadwołżańską Autonomiczną Socjalistyczną Republikę Radziecką.

29 sierpnia – Arthur Fadden został premierem Australii.

11 września:

• w Niemczech opatentowano metadon.
• rozpoczęto budowę Pentagonu w Waszyngtonie.

12 września – dokonano oblotu brytyjskiego szybowca transportowego Airspeed Horsa.

15 września – rozpoczęto seryjną produkcję radzieckiego czołgu T-60.

16 września – szach Iranu Reza Pahlawi, pod naciskiem Wielkiej Brytanii i ZSRR, abdykował na rzecz swojego syna Mohammada.

21 września – dokonano oblotu amerykańskiego bombowca B-29.

24 września:

• Londyn: członkowie koalicji antyhitlerowskiej podpisali Kartę Atlantycką.
• powstał francuski rząd emigracyjny.

25 września:

• w II wojnie chińsko-japońskiej pięciu wojowników z góry Langya odciągnęło kilkusetosobowy oddział japoński od miejsca zamieszkanego przez cywilów i oddział chiński, co dało czas Chińczykom na zorganizowanie oporu. Żołnierze, ostrzeliwani przez wroga, zdecydowali się na skok z góry, w wyniku czego 3 z nich poniosło śmierć na miejscu.
• w Hiszpanii utworzono Narodowy Instytut Przemysłu (INI).

26 września – operacja Barbarossa: bitwa o Kijów zakończyła się zwycięstwem Niemców, a straty radzieckie (zabici, zaginieni i wzięci do niewoli) wyniosły ponad 600 tysięcy żołnierzy.

27 września – Reinhard Heydrich został mianowany Protektorem Czech i Moraw.

28 września – Adolf Hitler ustanowił odznaczenie Krzyża Niemieckiego.

8 października – hitlerowcy rozpoczęli masakrę 16 tys. Żydów z getta w Witebsku.

18 października – japoński kontrwywiad aresztował w Tokio agenta INO NKWD Richarda Sorge.

20-21 października – w wyniku akcji odwetowej hitlerowcy rozstrzelali od 2800 do 5000 mieszkańców serbskiego miasta Kragujevac.

23 października – odbyła się premiera amerykańskiego filmu animowanego Dumbo, wyprodukowanego przez wytwórnię Walta Disneya.

30 października:

• Franklin Delano Roosevelt wyraził zgodę na udzielenie pożyczki dla Związku Radzieckiego w ramach Lend-Lease Act.
• wojska niemiecko-rumuńskie rozpoczęły oblężenie Sewastopola.

31 października – na Mount Rushmore w Dakocie Południowej zakończono 14-letnie prace nad wykutym w skale monumentem, przedstawiającym głowy czterech prezydentów USA.

3 listopada – w Niemczech zwiększono opodatkowanie wyrobów tytoniowych o 85–95% ceny detalicznej.

8 listopada – powstała Komunistyczna Partia Albanii.

14 listopada – zatonął brytyjski lotniskowiec HMS Ark Royal, storpedowany przez niemiecki okręt podwodny.

19 listopada – na Oceanie Indyjskim miała miejsce bitwa morska między HMAS Sydney a HSK Kormoran.

22 listopada – w katastrofie lotniczej we Wrocławiu zginął niemiecki as myśliwski Werner Mölders.

25 listopada – Finlandia przystąpiła do paktu antykominternowskiego.

26 listopada – amerykański sekretarz stanu Cordell Hull przekazał ambasadorowi Cesarstwa Japonii notę dyplomatyczną w formie ultimatum, będącą ostatnim elementem sankcji Stanów Zjednoczonych wobec Japonii.

30 listopada – generał Władysław Sikorski rozpoczął oficjalną wizytę w Związku Radzieckim.

3 grudnia:

• Józef Stalin, w trakcie spotkania z generałami Władysławem Sikorskim i Władysławem Andersem, oświadczył, że w sowieckich obozach nie ma już polskich oficerów, a zaginieni zapewne uciekli do Mandżurii.
• rozpoczęło nadawanie Chińskie Radio Międzynarodowe.

4 grudnia – w Moskwie zakończyły się dwudniowe rozmowy między Józefem Stalinem a gen. Władysławem Sikorskim.

5 grudnia:

• w czasie bitwy pod Moskwą rozpoczęła się kontrofensywa zimowa wojsk radzieckich.
• Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Finlandii, Węgrom i Rumunii.

7 grudnia:

• atak na Pearl Harbor: Japończycy przeprowadzili niespodziewany atak na amerykańską bazę wojskową Pearl Harbor na Hawajach.
• Kanada wypowiedziała wojnę Finlandii, Węgrom, Rumunii i Japonii.

8 grudnia – Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i jej dominia oraz sojuszn